Փաստ ինֆո

Տարածքային վեճերն անխուսափելիորեն կապված են պատմական անցյալի հետ: Այս մասին «Արցախի միջազգային ճանաչման հրամայականը» խորագրով համաժողովի ընթացքում ասաց միջազգային իրավունքի մասնագետ Լևոն Գևորգյանը:

Գևորգյանն ուշադրություն հրավիրեց այն հանգամանքին, որ գործ ունենք մի հակառակորդի հետ, որն ամենօրյա կտրվածքով ներգրավված է նարատիվների կառուցման և նարատիվների աղավաղման գործընթացի մեջ: Նրա խոսքով՝ հակառակորդն անխուսափելիորեն զբաղվում է թե՛ պատմությունների կեղծմամբ, թե՛ անցյալի հետ կապված որոշակի դրվագների բարձրաձայնմամբ և ստեղծում է իրավական կեղծ պահանջատիրություն՝ հենվելով անցյալի վրա:

«1918 թվականի մայիսն այն դրվագն է Արցախյան հակամարտության սկիզբը, որովհետև մենք ունենք երկու անկախության հռչակագրեր, որոնք անխուսափելիորեն հակասում են մեկը մյուսին: Ադրբեջանի անկախության հռչակագիր, որը հայտարարում է Ադրբեջանի սուվերենությունը Անդրկովկասի փոխարքայության հարավային և արևելյան շրջանների նկատմամբ, և Հայաստանի անկախության հռչակագիր, որը հայտարարում է Հայաստանի ինքնիշխանությունը հայկական շրջանների նկատմամբ: Շատ կարևոր է հասկանալ, որ ադրբեջանական ընկալմամբ Անդրկովկասի փոխարքայության հարավային և արևելյան շրջաններ ասելով ի նկատի է ունեցվում՝ Ելիզավետպոլի նահանգն ամբողջությամբ, այսինքն, Սյունիք, Արցախ, Գանձակ և բնականաբար Բաքվի գավառը, ինչպես նաև՝ Նախիջևանը »,- նշեց Գևորգյանը՝ հավելելով, որ այս փաստաթուղթը ինկորպորացված է Ադրբեջանի Սահմանադրության մեջ և երբ խոսում ենք խաղաղության դարաշրջանի կերտման, խաղաղության պայմանագրի ստորագրման մասին, պետք է քաջ գիտակցենք, որ գործ ունենք մի պետության հետ, որն իր սահմանադրական ռեժիմի մակարդակում հերքում է Հայաստանի՝ այսօրվա անգամ՝ 29 հազար քառակուսի կմ կոնցեպտը:

«1919 թվականի հունվարին Բաքվում տեղակայված անգլիական զինված ուժերը ադրբեջանցի Խոսրով բեկ Սուլթանովին նշանակում են Արցախի և Սյունիքի ժամանակավոր ադնիմիստրատոր, առաջին փաստաթուղթը, որը հղում է Հայաստանի ԱԳ նախարար Սիրական Տիգրանյանի ձեռամբ ստորագրված, դա բողոքի նոտան էր, որտեղ նշվում էր, որ Միացյալ Թագավորության կողմից այս գործողությունը գնահատվում է որպես Հայաստանի տարածքային ինքիշխանության ոտնահարում: Սրան հաջորդում է կարևոր հանդիպում Երեւանի տարածքում անգլիական զինված ուժերի և հայկական կողմի մասնակցությամբ, որտեղ անգլիական կողմը բացահայտ ասում է, որ սա միայն ժամանակավոր լուծում է, և դա իր հիմքում ունի բացառապես միայն հումանիտար նկատառում: Ըստ անգլիական կողմի՝ հումանիտար նկատառումն այն էր, որ պարզապես դեպի Արցախ պարենի մատակարարումը Բաքվից օպերատիվ կերպով ավելի հեշտ էր իրականացնել»,- նշեց նա՝ հայտնելով, որ հայկական կողմն առարկություններն է ներկայացրել այդ մասով:

Մյուս կարևոր փաստաթուղթը, որը հիշեցրեց Գևորգյանը, վերաբերում է Շուշիի 1919 թվականի օգոստոսի 12-ի ժամանակավոր համաձայնագրին, երբ Շուշիի մոտակայքում գտնվող մի շարք հայկական գյուղերում թուրքական և ադրբեջանական հրոսակախմբերի կողմից իրականացվում են ջարդեր, Շուշիի տեղական հայկական խորհուրդը ստիպված է լինում ադրբեջանական կողմի հետ ստորագրել Շուշիի ժամանակավոր հայտարարությունը, որտեղ ճանաչվում է Խոսրով բեկ Սուլթանովի ժամանակավոր ադնիմիստրացիան, ընդուպ մինչեւ Փարիզի խաղաղության վեհաժողովում 2 պետությունների միջև սահմանագծի հստակեցումը: Նրա խոսքով՝ տիտղոսակիր պետությունը չի կարող ինքնին լինել ժամանակավոր ադնիմիստրատոր իրեն իսկ պատկանող տարածքի, Փարիզի վեհաժողովում ընդունվում է Սևրի պայմանագիրը, որն այդպես էլ չի վավերացվում, խնդիրը մնում է առկախված:

Աղբյուր` Փաստինֆո