Փաստ ինֆո

Տիպիկ ջաջուռյան այս պատումը ՄԻՆԱՍԻ որդին՝ գեղանկարիչ Նարեկ Ավետիսյանն է ինձ պատմել․․․

․․․Մինասը դեռ չէր նկարում և պատկերացում անգամ չուներ, որ ինքը լինելու է այդ․․․ Մինաս Ավետիսյանը։

Հայրենական պատերազմից հետո էր, ստալինյան ահավոր տարիներն էին։ Մի օր գյուղի երեխաները լուր են տարածում, թե՝ ամերիկացի լրտես է եկել, սարում ինչ-որ սարք է դրել, ինչ-որ բաներ է անում։

Չգիտես՝ ինչու՞ ամերիկացի, էն էլ՝ լրտես, ի՞նչ սարք է դրել, ի՞նչ է անում, նույնիսկ չէին կողմնորոշվում, բայց լուրը տարածվում է ողջ գյուղում։ Հետո արդեն մեծահասակներն են գալիս, ուզում են էդ մարդուն տանեն հանձնեն, քննեն, ձերբակալեն․․․

Երբ գյուղացիները հարցնում են նրան, թե՝ սարում էդ ի՞նչ ես անում, նա ասում է՝ ես նկարիչ եմ, նկարում եմ, ինչ վատ բան եմ անում։ Գյուղացիք թե՝ չէ, դու շպիոն ես, խոստովանի և․․․ մարդուն ստիպում են, հավաքել իրերը, որ տանեն նրան գյուղսովետի նախագահի մոտ։

Առեղծվածային «ամերիկացի լրտեսը» ճանաչված գեղանկարիչ Հակոբ Անանիկյանն էր, ըստ էության, Մինասի առաջին ուսուցիչը։

Մինասն այդ ժամանակ Մինաս էլ չէր, Մյասնիկ էր՝ Մյասնիկյանի պատվին, պատանի էր, նոր դպրոցն էր ավարտում երևի, երեխաների հետ եկել էր՝ «լրտես» տեսնելու․․․ Ինքը, ասում են, քչախոս էր, բայց երբ մի տեղ հայտնվում, խոսում էր, նույնիսկ չգիտես՝ ինչու մեծահասակներն անգամ լռում-լսում էին, խելացի էներգետիկա ուներ։ Լսում է բոլորին և ասում՝ մի րոպե։ Ապա շրջվելով՝ գյուղացիների «հայտնաբերած» տարօրինակ մարդուն է հարցնում, թե՝ ի՞նչ էր անում սարում։ Նա էլ նկարչական պարագաներն է ցույց տալիս, թե՝ նկար էի անում։

«Բոլորդ գի՞ժ եք, ասում է, նայե՛ք, նկար է անում, էս մարդուն հանգիստ թողեք, ի՜նչ լրտես, ի՜նչ բան, նկարիչ է, գեղեցիկ բան է անում, ինչու՞ եք խանգարում։ Եվ Անանիկյանին էլ ասում է՝ ես ձեզ հրավիրում եմ հորս տուն, Ջաջուռ։

ՈՒ էդպես, որ գալիս-հասնում են հայրական տան մոտ, մեկ էլ՝ շատ հանկարծակի բռնում է նկարչի հագուստից, թե՝ հիմա ասա՛, գաղտնիքներդ ասա՛․․․

Անանիկյանը մնում է զարմացած՝ ախ, դու՞ էլ ես խենթ, էս ի՜նչ խենթերի գյուղ է, ես էլ մտածեցի՝ նորմալ տղա ես, հիմա դու՞ էլ ես ինձնից գաղտնիքներ ուզում իմանալ։ Սաղդ աննորմալ եք՝ ասում է։ Մինասը ճշտում է՝ նկարչակա՛ն գաղտնիքներդ ասա, ո՞նց ես անում, որ այդպես լավ է ստացվում։

Այ տղա, ասում է՝ իսկականից գիժ եք բոլորդ, դրա համար երկար տարիների փորձ է պետք, սովորել է պետք։

Հետո թե՝ ինչու՞ ես հարցնում։ Մինասն էլ թե՝ ես ուզում եմ նկարեմ։ Բացվում է։ Նա էլ ծիծաղում է ու՝ տղա, դու ի՞նչ է, իսկապե՞ս ուզում ես նկարել։ Հա՝ ասում է Մինասը։

Դա մի օրվա բան չի, ես քեզ հիմա ո՞ր գաղտնիքն ասեմ։

Հետո, արդեն տանը, հոր մոտ Անանիկյանն ասում է՝ տղադ որոշել է նկարչությամբ զբաղվել։

Հայրն էլ թե՝ դա տղամարդու գործ չէ։

Գնալուց Անանիկյանն իր էտյուդնիկը, ներկերը նվիրում է Մինասին, էնքան լավ մարդ էր Հակոբը, երևի առաջին պարզ խորհուրդներն է տալիս, ինձ թվում է՝ խիստ կասկածելով, որ մի բան կստացվի։ Բայց տեղյակ եմ, որ Մինասն ամիսներ անց գնացել էր մոտը՝ Լենինական, Մերկուրովի անվան դպրոցում էր դասավանդում, գտել էր նրան, առաջին փորձերն էր ցույց տվել։ Մի բան նկատել էր Անանիկյանը, այդպես, առաջին քայլերն արեց, ու թերևս, դա էլ հանդիսացավ դրդապատճառ․․․

Հեղինակ՝ Անահիտ Եսայան

Հատված՝ «Առասպելյալ ռեալիզմից անդին» էսսեից

Աղբյուր` Փաստինֆո