Փաստ ինֆո

Եթե դատավորին պատժում ենք դատական ակտը ուշ տալու համար, որտեղ չկա միտում, դիտավորություն, մոտիվացիա, շահագրգռվածություն, ապա քաղաքացու մոտ ի՞նչ է փոխվելու, բացի այն, որ կտեսնի Արթուր Ստեփանյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկեցին: Վաղը, եթե գնամ աշխատանքի, ավելի լավ եմ աշխատելու՞: Այս մասին ԲԴԽ-ում նիստի ընթացքում ասաց դատավոր Արթուր Ստեփանյանը:

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ Դատավորների միության փոխնախագահ, դատավոր Արթուր Ստեփանյանի նկատմամբ ԲԴԽ-ն ավելի վաղ նկատողություն էր հայտարարել՝ բավարարելով ՀՀ արդարադատության նախարարության միջնորդությունը։ Դատավորին վերագրվում էր դատավարական ժամկետի խախտում, որը, ըստ վարույթ հարուցող մարմնի, հանգեցրել է ինչպես դատավարական իրավունքի նորմի, այնպես էլ՝ դատավորի վարքագծի կանոնի խախտման, մասնավորապես՝ դատական ակտն ուշացումով է կողմին տրամադրվել։ Կարգապահական տույժից կարճ ժամանակ անց ՀՀ արդարադատության նախարարությունը կրկին միջնորդություն է ներկայացրել ԲԴԽ՝ պահանջելով դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկել մեկ այլ գործով ենթադրաբար թույլ տրված դատավարական ժամկետների խախտման համար: Նշենք, որ ժամկետների խախտումները դատական համակարգում զանգվածային բնույթ են կրում, քանի որ դատավորները գերծանրաբեռնված են, նրանցից յուրաքանչուրի վարույթում հազարավոր գործեր են գտնվում ու այդ մասին բազմիցս բարձրաձայնել են, բայց խնդիրը կարգավորելու փոխարեն գործադիրը որոշել է ընտրողաբար պատժել դատավորներին՝ թիրախավորելով հատկապես նրանց, որոնք ունեն անհամեմատ բարձր վարկանիշ ու չեն գտնվում գործադիրի հսկողության ներքո։

«Փաստինֆո»-ի թղթակցի հաղորդմամբ՝ Բարձրագույն դատական խորհրդում այսօր կայացել է Երևանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Արթուր Ստեփանյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու մասին ՀՀ արդարադատության նախարարության միջնորդության քննությունը: Այն ներկայացրել ՀՀ արդարադատության նախարարության ներկայացուցիչ Հայկ Սանոյանը՝ պնդելով, թե աշխատանքային վեճի վերաբերյալ գործի քննությունը և լուծումը դատավորի կողմից իրականացվել է օրենքով սահմանված ժամկետից ավելի քան 1 տարի 8 ամիս անց, գործով եզրափակիչ դատական ակտը հրապարակվել է օրենքով սահմանված ժամկետից ավելի քան մեկ տարի անց, իսկ դատական ակտը ռրամադրվել է՝ սահմանված ժամկետից ավելի քան մեկ տարի անց:

Ենթադրյալ խախտումը, ըստ նախարարության, դատավորը թույլ է տվել կոպիտ անփութությամբ: Դատավոր Արթուր Ստեփանյանը, ներկայացնելով միջնորդության վերաբերյալ իր դիրքորոշումը, մի քանի հանգամանք մատնանշեց՝ արձանագրելով, որ իրեն վերագրվող ենթադրյալ խախտումն ունի օբյեկտիվ պատճառներ, որոնցից առաջինը բոլորին քաջ հայտնի գերծանրաբեռնվածության խնդիրն է: Թեև օրենսդրական կարգավորումների համաձայն՝ աշխատանքային վեճերը պետք է քննվեն եռամսյա ժամկետներում, բայց պրակտիկայում գրեթե հնարավոր չէ, եռամսյա ժամկետներում ավարտել գործի քննությունը և դատական ակտ կայացնել, քանի որ ծանրաբեռնվածությունից զատ՝ օրենսդրական կարգավորումների համաձայն, եթե պատասխանողը կամ դատավարության որևէ մասնակից պատշաճ ծանուցված չի լինում, օրենսդիրը ծանուցման այլ տարբերակ է սահմանում, ինչը ևս ժամանակատար է:

Դատավորն ընդունեց, որ հայցադիմումը վարույթ է ընդունել նշված ժամանակ և գործի քննությունն ավարտել 11 ամիս անց, սակայն համաձայն չէ այն մոտեցման հետ, թե գործի քննությունը տևել է 18 ամիս, ինքը գտնում է, որ գործի քննությունն ավարտվել է 11 ամիս անց, երբ հայտարարել է գործի քննությունն ավարտված և նշանակել դատական ակտի հրապարակման օր: Դատական ակտը դատական իշխանության պաշտոնական կայքում չհրապարակելու պայմաններում արդեն ընդհատվել է ողջամիտ ժամկետի խախտման փաստը, սկսել է հոսել դատական ակտը ուշ տրամադրելու խախտումը, հակառակ դեպքում ստացվում է, որ նույն ժամանակահատվածի համար դատավորին վերագրվում է և՛ գործի քննության տևողության խախտումը, թե՛ դատական ակտը ուշ տրամադրելու խախտումը, այսինքն, նույն արարքի համար երկու պատասխանատվությունը, ինչը դատավորի դիտարկմամբ, չի բխում օրենսդրության պահանջներից: Բացի այդ, դատավորն այդ 11 ամսվա ընթացքում շուրջ երեք ամիս գտնվել է անաշխատունակության մեջ՝ արձակուրդում, մասնակցել է նաև վերապատրաստման: Ինչ վերաբերում է գործի քննության ձգձգումներին, նիստերի հետաձգումներին, Ստեփանյանը հայտնեց, որ դատավորները երկընտրանքի առաջ են կանգնած, մի կողմից պետք է ապահովել արդար դատաքննության տարր հանդիսացող ողջամիտ ժամկետները, մյուս կողմից՝ արդար դատաքննության տարր հանդիսացող զենքերի հավասարության սկզբունքը, ինքը փորձել է ապահովել կողմերի հիմնարար իրավունքները: Արթուր Ստեփանյանն ուշադրություն հրավիրեց նաև այն հանգամանքին, որ նույն ժամանակահատվածում նույն հիմքով կարգապահական խախտման համար իրեն արդեն կարգապահական պատասխանատվության ենթարկել են, հետևաբար, գտնում է, որ տվյալ դեպքում որևէ կարգապահական պատասխանատվության բացասական արդյունքով ելքը չի ծառայի իր նպատակին, ինչն ամրագրված է նաև Դատական օրենսգրքի սահմանադրական օրենքով: ԲԴԽ նախագահ Կարեն Անդրեասյանը հարցրեց՝ արդյո՞ք դատավորն ընդունում է, որ խախտում է թույլ տվել, ինչին արձագանքելով Ստեփանյանը նշեց, որ փաստ է՝ գործը քննվել է 11 ամսում, դատական ակտը հրապարակվել է դատական իշխանության կայքում նշանակված օրվանից մեկ տարի անց:

«Դուք՝ որպես դատավոր, ինչպես նշեցիք, տքնաջան աշխատում եք՝ օրեր, շաբաթներ շարունակ, հանրությունը հետևում և դժգոհություններ են լինում, որ ուշացումները երբեմն չափազանց երկար են տևում, դրա համար ուզում եմ, որ Ձեր ներկայությունը լինի բավարարում նաև այն քաղաքացու կամ քաղաքացիների, որոնք տուժել են այդ ուշացման իմաստով: Ուզում եմ հատուկ շեշտվի, որ դատավորն ընդունում է այդ ուշացումը, ցավով է ընդունում, ինչպես՝ մենք ենք ընդունում, որ համակարգային խնդիրներ կան, որ պետք է լուծենք: Ուզում էի ևս մեկ անգամ հաստատվեր, որ սա նաև բարոյական բավարարում է մեր բոլոր քաղաքացիների, որ դատական համակարգը կույր կամ խուլ չէ իրենց այդ դժգոհությանը» ,- ասաց Անդրեասյանը, ինչին արձագանքելով Արթուր Ստեփանյանն ասաց, որ բնական է, որ մարդը դժգոհում է, երբ կենսական նշանակության դատական ակտը ուշացվում է: Արթուր Ստեփանյանն ընդգծեց՝ ինքը փորձել է անել ամեն ինչ, բայց ստացվել է այնպես, ինչպես՝ ստացվել է, ինքը ուշացումների դիտավորություն, մոտիվացիա չի ունեցել, ինքը աշխատել է, փորձել իրականացնել որակյալ արդարադատություն:

Կարեն Անդրեասյանը, շարունակելով հարցադրումները, նշեց, որ նույ ժամանակահատվածում եղած ուշացման համար դատավորն արդեն պատասխանատվության ենթարկվել է, բայց արդյոք տվյալ գործով քաղաքացին, որը տուժել է ուշացումից, չպետք է ստանա առանձին փոխհատուցում, ինչին արձագանքելով Ստեփանյանը նկատեց՝ ենթադրյալ պատիժն ունի նպատակ, որոնցից մեկն այն է, որ ենթադրյալ արարքը չպետք է շարունակվի, բայց այնպես չէ, որ նախկինում պետք է իրեն պատժեին, նոր հասկանար, որ ուշացնել չի կարելի, դա պարզ է, պարզապես այդպես է ստացվել:

«Լավ, եթե դատավորին պատժում ենք դատական ակտը ուշ տալու համար, որտեղ չկա միտում, դիտավորություն, մոտիվացիա, շահագրգռվածություն, քաղաքացու մոտ ի՞նչ է փոխվելու, բացի այն, որ կտեսնի Արթուր Ստեփանյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկեցին: Վաղը, որ գնամ աշխատանքի, եթե գնամ, ավելի լավ եմ աշխատելու»,- նշեց Ստեփանյանը՝ հավելելով, որ նախորդ երեք ամսվա ընթացքում շուրջ 1000 կատարողական թերթ են տվել, մի քանի հազար դատական ակտ է կայացվել, սակայն դրան նախորդող ժամանակահատվածում էլ է այդպես աշխատել, այնպես չէ, որ պետք է տույժ տան, որ հասկանա, որ պետք է ավելի արագ աշխատել, նույն տեմպով աշխատում է, համակարգային խնդիր է:

Կարեն Անդրեասյանն արձագանքեց՝ նշելով, թե դատավորին պատասխանատվության ենթարկելը հաստատ չի ենթադրում դատավորին պատժելու կամ ինչ-որ բան ցույց տալու ցանկություն, բայց կա քաղաքացիների բավարարման հարց, արդյո՞ք այս գործընթացները նաև նպատակ չունեն քաղաքացիների մոտ վերականգնելու վստահությունը՝ դատական համակարգի նկատմամբ:

Դատական ակտերի ուշացմամբ տրամադրումը՝ որպես հանրության վստահության նվազման խնդրի թեզը բարձրացրեց նաև ԱՆ ներկայացուցիչը՝ եզրափակիչ ելույթում: Նախարարի խորհրդական Արտյոմ Սուջյանի խոսքով՝ դատական համակարգի նկատմամբ վստահության վերականգնման խնդիր կա:

«Մեր գնահատմամբ՝ այն դեպքերում, երբ ողջամիտ չափից ավելի երկար խախտումներ է կատարվում գործի քննության և լուծման, ինչպես նաև՝ դատական ակտի տրամադրումը, պետք է ԲԴԽ կողմից համապատասխան որոշումների կայացմամբ ազդակ հղել դատական համակարգին, որ չպետք է շատ դեպքերում դատարանների ծանրաբեռնվածությունը որպես առիթ կամ պատրվակ օգտագործել ,դատական ակտերը հնարավոր ժամկետներում կայացնելուց էլ ավելի ուշացումներով կայացնելու համար»,- նշեց Սուջյանը՝ հավելելով, որ խնդիրը համակարգային բնույթ չի կրում, ԲԴԽ-ի կողմից դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու որոշումն ուղղակի ազդեցություն է ունենալու դատական իշխանության նկատմամբ հանրության վստահության վերականգնման հարցում:

Նախարարության ներկայացուցչի դիտարկմանն արձագանքելով՝ դատավորն իր եզրափակիչ ելույթում ընդգծեց, որ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելն արդյունավետ միջոց չէ դատական իշխանության նկատմամբ վստահությունը վերականգնելու համար, դրա համար պետք են շատ ավելի կոմպլեքս միջոցներ, ոչ թե՝ պատասխանատվության ենթարկելը: Ինչ վերաբերում է պնդմանը, թե ծանրաբեռնվածությունը համակարգային բնույթ չունի, դատավորն արձանագրեց, որ բոլոր դատավորները Խորհրդում բարձրաձայնում են այդ խնդրի մասին, հետևաբար, դրանով արդեն ամեն ինչ ասված է: Լսելով կողմերին՝ ԲԴԽ-ն հեռացել է խորհրդակցական սենյակ՝ որոշում կայացնելու: Որոշումը կհրապարակվի փետրվարի 27-ին, ժամը՝ 11։05-ին:

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո