Փաստ ինֆո

Մեր տարածաշրջանը ներկայումս ակտիվ սեյսմիկ գոտում է գտնվում։ Թուրքիայում տեղի ունեցած երկրաշարժը շարունակությունն է այն երկրաշարժերի, որոնք տեղի ունեցան Իրանում, Հայաստան-Վրաստան սահմանին և այլն։ Այն նոր օջախները, որ հայտնվեցին Թուրքիայի հարավային հատվածում, տարածքի սեյսմիկ ակտիվության մեծացման հետ են կապված։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց երկրաբանական գիտությունների դոցենտ, ԵՊՀ աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետի դեկան Մարատ Գրիգորյանը։

Հետցնցումները դեռ մի քանի ամիս կարող են շարունակվել։ Հարակից տեկտոնական խախտումները հնարավոր է՝ նոր օջախներ առաջացնեն կամ լիցքաթափեն առաջացած օջախները՝ դրանով իսկ կանխելով նոր ուժգին ցնցումները։ Բայց որ տեկտոնական խախտման մեկ այլ գոտում կարող է ակտիվացում լինել, պակաս հավանական չէ՝ հատկապես, եթե հաշվի ենք առնում այն, որ Թուրքիայում տեղի ունեցած երկրաշարժին հաջորդած ցնցումներն ուժգնությամբ շատ մոտ էին առաջին ցնցմանը»,-ասում է մեր զրուցակիցն ու հավելում, որ, որպես կանոն, հետցնցումները պետք է զգալի թույլ լինեն՝ առաջին ցնցման համեմատ, և գնալով մարեն։

Գրիգորյանը նշում է՝ երկրաշարժի ուժգնությունը երկրակեղևի կառուցվածքի մեծ խախտումների հետ է կապված. տեկտոնական շարժումները, երկրակեղևի դեֆորմացիաները, սալերի տեղաշարժը բերում է մեծ լարվածության, և լիցքաթափումը երկրի մակերևույթին արտահայտվում է երկրաշարժի տեսքով։

«Խնդիրն այն է, որ մեր տարածաշրջանում երկրաշարժի օջախները մեծ խորությունների վրա չեն՝ ընդամենը 10-15 կմ են կազմում։ Դա է պատճառը, որ օջախամերձ հատվածում շատ մեծ ավերածություններ են լինում։ Դա տեսանք Իրանում վերջերս, 1988-ին՝ մեզ մոտ՝ Սպիտակում, հիմա էլ Թուրքիայում է նույնը տեղի ունենում»,-ասում է երկրաբանը։

Գրիգորյանը շեշտում է՝ կանխատեսել, թե կոնկրետ տարածքում երբ տեղի կունենա երկրաշարժ, գրեթե անհնար է, բայց խիստ մոտավոր կանխատեսելի է վայրն ու ուժգնությունը։

«Ընդհանրապես, սեյսմիկ շրջանացումների օգնությամբ հնարավոր է լինում կանխատեսել սպասվելիք երկրաշարժերի ուժգնությունը, բայց ոչ միշտ։ Հայաստանում, օրինակ, շրջանացման ժամանակ առանձնացվել են այն գոտիները, որտեղ ավելի հավանական են երկրաշարժերը, բայց, հենվելով մեզ մոտ տեղի ունեցած երկրաշարժերի պատմության վրա, դրանք 7-7.6 մագնիտուդից բարձր չպետք է որ կազմեն։ Ամեն դեպքում, քիչ հավանական է, որ նման ուժգնությամբ կլինեն Հայաստանում, բայց բացառել էլ չենք կարող»-շեշտում է մեր զրուցակիցը։

Գրիգորյանն ընդգծում է՝ երկրաշարժից պաշտպանվելու միակ ուղին՝ այն էլ մեր նման սեյսմաակտիվ տարաշածրջանում, ամուր, սեյսմակայուն շենք-շինություններ կառուցելն է։ Բնակարանը, կամուրջը, ճանապարհը... շինարարությունն առհասարակ, երկրաբանի պնդմամբ, պետք է լինի սեյսմաանվտանգ։

Աղբյուր` Փաստինֆո