Փաստ ինֆո

«Վարչապետի օրերս տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսն արտացոլում է ոչ միայն ընդդիմության, արտաքին խաղացողների կամ Արցախի նկատմամբ վերաբերմունքի ողջ ներկապնակը, այլև ցույց է տալիս այն ամենը, ինչ տեղի է ունեցել նախորդ տարի, և ինչը տեղի չի ունեցել։ Այս ասուլիսից հետևում է մի բան՝ այն ամբողջ աշխատանքը, որ 2022 թվականին իրականացվել է Հայաստանի իշխանությունների կողմից Արցախը հանձնելու ուղղությամբ, փաստորեն, ձախողվել է՝ ՀՀ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի (և ոչ միայն նրա) խոստացած խաղաղության պայմանագիրը այդպես էլ չստորագրվեց», - «Փաստինֆո» - ի եթերում հայտարարել է անկախ վերլուծաբան, պատմաբան Բագրատ Մովսեսյանը։

Նշելով Երևանի և Մոսկվայի միջև կտրուկ սրված տոնայնության գործոնը՝ վերլուծաբանն ասել է, որ Ռուսաստանում շատ լավ գիտեն, թե ով է Փաշինյանը: «եթե Վլադիմիր Պուտինն ասում է, որ Նիկոլ Փաշինյանը դավաճան չէ, ապա մենք կարծում ենք, թե Ռուսաստանը պաշտպանել է նրան։ Ըստ անալոգիայի՝ Մարիա Զախարովայի որոշ հայտարարություններ, որոնք արվել են, օրինակ, 2 տարի առաջ, նույնպես ընկալվել են այս իմաստով։ Իրականում դա պետք չէ այդքան բառացի ընդունել։

Ռուսաստանը, որպես բազմադարյա տերություն, օգտագործում է մեսիջների կամ, ասենք, ենթատեքստերի լեզուն, ինչպես, օրինակ, Ալմա-Աթայի հռչակագրի հարցում։ Լավրովը, Խոսելով Ալմա-Աթայի հռչակագրի, արձանագրության մասին, դնում է հետեւյալ իմաստը. իբր, Հայաստան, ի՞նչ է պատահել քեզ։ Եթե դու հռչակագիրն ընդունում ես առանց Գերագույն Խորհրդի կողմից արված վերապահումների, ապա փաստացի ճանաչում Ես Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմում։ Նա ակնարկում է դա։ Եվ ընկալվում է հակառակը: Եվ Հայաստանի իշխանություններին պահանջներ ներկայացնելու փոխարեն՝ փաշինյանական ողջ տեղեկատվական ռեսուրսը սկսում է խարանել Լավրովին։

Հարցն այն է, որ եթե Հայաստանն իսկապես ճանաչում է Ալմա-Աթայի հռչակագիրը առանց արձանագրության, Գերագույն խորհրդի վերջնական որոշման, ապա այո, ճանաչում է Արցախը Ադրբեջանի կազմում։ Եվ Ռուսաստանին մեղադրել պետք չէ», - կարծում է Բագրատ Մովսեսյանը։

Ըստ պատմաբանի՝ Նախիջևանի հարցն այսօր Ադրբեջանում դրված է նույն մակարդակի վրա, ինչ Լեռնային Ղարաբաղի հարցը։ Ակնհայտ է, որ ընթանում է Նախիջեւանին ինքնավարությունից զրկելու եւ այն Ադրբեջանի հետ ամբողջությամբ միաձուլելու գործընթաց: "Երբ ստեղծվում էին երկու ինքնավարություններ, ապա Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզը ստեղծվում էր այն պատճառով, որ այնտեղ մեծամասամբ հայեր էին բնակվում, իսկ Նախիջեւանի Ինքնավար Հանրապետությունում ապրում էին հայեր եւ թաթարներ (այն ժամանակ ադրբեջանցիները դեռ այդպես էին կոչվում): Նախիջևանը հայտնվեց Ադրբեջանի կազմում Կարսի պայմանագրի արդյունքում, իսկ մինչ այդ ենթադրվում էր նրա մուտքը Թուրքիայի կազմ, Ալեքսանդրապոլի տխրահռչակ պայմանագրով հայկական կառավարությունը Նախիջևանը զիջեց Թուրքիային։ Եվ միայն Կարսի պայմանագրից հետո Թուրքիան այդ տարածքը զիջեց Խորհրդային Ադրբեջանին, այնտեղ պետք է ձևավորվեր հայ-թաթարական ՀԽՍՀ-ն։ Հայերին այնտեղից աստիճանաբար դուրս մղեցին, և Նախիջևանի Ինքնավար ՀԽՍՀ - ն մնաց միայն ցուցադրության համար»,- պատմում է պատմաբանը։

ԼՂՀ-ում պատկերն այլ էր։ Զրուցակիցը նշում է, որ մինչև 1989թ. բնակչության 85, նույնիսկ գրեթե 90% - ը հայեր էին։ Իսկ 1991 թվականին Ադրբեջանը դեկրետ հրապարակեց Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավարության վերացման մասին։

«Եթե Ադրբեջանի միջոցով այդ երկրները պատերազմ սկսեն Իրանի դեմ, ապա Նախիջևանը կարող է կլանվել Իրանի կողմից։ Հենց դրանից էլ վախենում է Ալիևը, ով ոչնչացնում է Նախիջևանի սուբյեկտայնությունը հանուն Իրանի հետ պատերազմի։ Այդ պատերազմը պետք է ոչ թե Թուրքիային, այլ, կրկնում եմ, Մեծ Բրիտանիային ու Իսրայելին, որոնք սպասում են իրենց ժամին։ Տեղի ունեցածի գլխավոր իմաստը հենց դա է», - կարծում է Բագրատ Մովսեսյանը։

Լանա Մշեցյան

Աղբյուր` Փաստինֆո