Փաստ ինֆո

Անկախ նրանից, թե ինչ է գրվում կամ գրվելու Կառավարության ծրագրերում կամ այլ ենթաօրենսդրական փաստաթղթերում, Սահմանադրության նախաբանի համաձայն, ինչի համապարտադիր նորմատիվ բնույթը հաստատվել է նաև ՍԴ-ի որոշումներով, մեր պետության քաղաքականության հիմքում պետք է դրվեն բացառապես Հայաստանի անկախության մասին հռչակագրում հաստատագրված հայոց պետականության հիմնարար սկզբունքները և համազգային նպատակները։ Կարծում եմ, այս կտրվածքով մեկնաբանություններն ավելորդ են։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց իրավագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Գևորգ Դանիելյանը։

Հիշեցնենք, որ երեկ Նիկոլ Փաշինյանն ասուլիսում հայտարարել էր, որ 2018թվականից հետո իրենց դիրքորոշումը եղել է այն, որ ՀՀ կառավարությունը չպետք է որոշի Լեռնային Ղարաբաղի ճակատագիրը ու հարաբերությունները, այլ ԼՂ ժողովուրդը։ Ավելին՝ ըստ էության ընդունել,որ Հայաստանն այլեւս չի կատարում ԼՂ անվտանգության երաշխավորի սահմանադրական իր պարտականությունը՝ պատասխանատվությունը բարդելով ՌԴ-ի վրա՝ նշելով, թե ՌԴ-ն էլ Հայաստանի անվտանգության երաշխավորն է, որն իր պարտավորությունը չի կատարում։ Այս պատասխանը Փաշինյանը հնչեցրել էր լրագրողի դիտարկմանն առ այն, որ ասում եք Արցախի ժողովուրդը պետք է որոշի իր ճակատագիրը, բայց արցախցիների անունից նրանց ճակատագիրը որոշելու հարցեր է քննարկում։

«Կատարու՞մ եք արդյոք այդ երաշխավորի դերը, թե ինչպես ձեր պատգամավորներից մեկն էր ասել՝ Հայաստանի անվտանգությունը չենք կարողանում ապահովել, ուր մնաց՝ Արցախի»,- նշել էր լրագրողը։

Իրավագիտության դոկտոր, պրոֆեսորը նկատեց՝ իհարկե, Արցախի ժողովրդի ճակատագիրը լուծելու բացառիկ իրավասությունը վերապահված է հենց Արցախի ժողովրդին, իսկ ո՞վ է սա վիճարկում և ի՞նչ կապ ուներ լրագրողի հարցը այս ամենի հետ։
«Այլ է խնդիրը, որ ժամանակ առ ժամանակ, Հայաստանի պաշտոնյաները գործնականում ելակետ են ընդունում ճիշտ հակառակ պոստուլատը և անհարկի, խիստ անհիմն ու խոցելի հայտարարություններ անում հենց Արցախի ճակատագրի առնչությամբ՝ արժանանալով Արցախի Ազգային ժողովի սուր հակադարձմանը. վերջինս հարկադրված է եղել հստակ արձանագրել, որ որևէ այլ պաշտոնյա իրավասու չէ որոշումներ կայացնել Արցախի կարգավիճակի, տարածքային պատկանելության և ազգային ինքնորոշման իրավունքի առնչությամբ։ Լրագրողն ընդամենը հարցրեց, թե իշխանությունը ստանձնո՞ւմ է արդյոք Կառավարության 2021 թ. ծրագրով ամրագրված այն դրույթի պատասխանատվությունը, ըստ որի՝ Հայաստանը Արցախի անվտանգության երաշխավորն է, և հենց այդ դերի հիմքո՞վ է մասնակցում բանակցություններին»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում արձանագրեց Գ. Դանիելյանը։

Մյուս կողմից, ինչպես նշեց բանախոսը, Արցախի ժողովուրդն արդեն իսկ 1991 թ. դեկտեմբերի 10-ի հանրաքվեով որոշել է իր ճակատագիրը՝ հռչակելով Արցախի Հանրապետության անկախությունը։ Եվ վերջին տարիներին, երբ բացահայտ ի հայտ են եկել Արցախի Հանրապետությունը ճանաչելու լրջագույն նախադրյալներ, ինչն ուղղակի անհետաձգելի անհրաժեշտություն է, դա անելու փոխարեն նախապատվությունը տրվում է վերացական հրապարակախոսական խոսույթին, ինչին արդեն անդրադարձանք։ Ի դեպ, չի բացառվում, որ նաև երրորդ որևէ պետություն կամ պետություններ ճանաչեն Արցախի անկախությունը՝ դրանից բխող հետևանքներով հանդեր։ Ըստ նրա՝ Արցախի ճակատագիրը Հայաստանի կողմից կանխորոշելու ծրագիր երբևէ չի եղել, որ սխալ կամ ճիշտ որակվի, խոսքը բացառապես եղել է այն մասին, որ Հայաստանը երաշխավորում է Արցախի անվտանգությունը և ժողովրդի կողմից ինքնորոշման իրավունքի անարգել վերջնական իրացումը՝ փաթեթային, թե փուլային, դա արդեն այլ խնդիր է։

«Ըստ էության, «անվտանգության երաշխավորություն» եզրույթը չպետք է դիտարկել սոսկ ռազմական հարթությամբ, Հայաստանը պարտավոր է Արցախի անվտանգության երաշխավորի իր սահմանադրական գործառույթներն իրականացնել բոլոր հնարավոր իրավական, քաղաքական, տնտեսական և սոցիալական միջոցներով։ Եվ այն, որ անդրադարձա Արցախի Հանրապետությունը ճանաչելու խնդրին, հենց այդպիսի իրավաքաղաքական ուղիներից մեկն է, որն այս փուլում ձեռք է բերել աննախադեպ արդիականություն»,- արձանագրեց Դանիելյանը։

Նրա խոսքով՝ երբ խոսում ենք անվտանգության հիմքում դրված այս կամ այն բանաձևի մասին, ապա չենք կարող անտեսել, որ դե յուրե և դե ֆակտո Հայաստանում գույություն չունի ազգային անվտանգության ռազմավարություն։ Այդպիսի մի նախագիծ, մեր զրուցակցի փոխանցմամբ, դեռ մինչև պատերազմը ներկայացվել էր Անվտանգության խորհրդի քննարկմանը, որտեղ այն հավանության էր արժանացել ու դրանով, ցավոք, ավարտվել էր այդ փաստաթղթի հետագա պաշտոնական շրջանառությունը։ Ակնհայտ է, որ Անվտանգության խորհուրդը իր սահմանադրական կարգավիճակով իրավասու չէր հաստատել նշված ռազմավարությունը, բացի այդ, պատերազմից հետո ռազմավարությունը անխուսափելիորեն պետք է ենթարկվեր արմատական վերատեսումների, ինչն այդպես էլ տեղի չի ունեցել։

«Ի դեպ, անվտանգության երաշխավորման առաքելությունը որևէ այլ երկրի վերապահելու հիմքում 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի հայտարությունը մատնացույց անելուց առաջ, հարկ է նկատի ունենալ, որ այդ միջազգային պայմանագիրը ռազմական և քաղաքական բնույթ ունի, ուստի Սահմանադրության 116-րդ հոդվածի 2-րդ կետով պետք է վավերացվեր և նոր ձեռք բերեր իրավաբանական ուժ։ Վերտառությամբ այն կրակի դադարեցման մասին հայտարություն է, սական բովանդակությամբ վերաբերում է բազում խնդրահարույց կարգավորումների, որոնց իրավական գնահատականը այդպես էլ չի տրվել ՍԴ֊ում։ Էլ ավելի խնդրահարույց են նշված հայտարարությունից հետո լրացուցիչ էական զիջումներ արձանագրած ոչ հրապարակային լրացուցիչ պայմանավորվածությունները»,- նշեց Գևորգ Դանիելյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո