Փաստ ինֆո

Մեծ քաղաքականության մեջ պոպուլիզմի այս ժամանակաշրջանի բնորոշ հատկանիշներից մեկը իրավական դիսցիպլիններից նահանջն ու իրավական փաստաթղթերով չառաջնորդվելու քաղաքականությունն է։ Բնականաբար, պոպուլիստների համար մատչելի է հայտարարությունների և հռետորաբանության մակարդակում մնալը, մանավանդ, որ հակառակ դեպքում նրանք ուղղակի տանուլ են տալու։

Գունավոր հեղափոխությունը հաջորդած Հայաստանում այս մոտիվը ի սկզբանե որդեգրված էր, քանի որ իշխանության եկածները հենց պոպուլիստներն էին։ Ընդ որում, հասարակության ամենաուղղորդվող շեշտերի կառավարմամբ ինքնահաստատվողները։ Այս սեգմենտի ռեակցիան շատ բնական է՝ «ես քեզ, դու ինձ» տրամաբանությամբ։ Եվ իշխանության եկած պոպուլիստներն էլ կիրառելով այս գործոնը տվյալ սեգմենտին օգտագործում են ցանկացած խնդրի առաջ կանգնելիս։

Հայաստան-Արցախ հարաբերություններում թուրքադրբեջանական տանդեմի քաղաքականությունն էլ ի սկզբանե եղել է իրավական փաստաթղթերից և համընդհանուր ճանաչում ստացած փաստերից և փաստարկներից խուսափումն ու խուսանավումը։

Այս համատեքստում վերը նշված թշնամական տանդեմի համար ուղղակի գտածո է ՀՀ ներկա իշխանությունն իր հիմնական լիդեր-«բանակցողով»։

Աշխարհաքաղաքական փոփոխությունների այս ժամանակում, երբ երկբևեռ աշխարհակարգի կոնկրետ ուժեր միաբևեռության լուրջ ձգտումներից չեն հրաժարվում՝ հնագույն քաղաքակրթությունների կործանումի առջև իսկ կանգ չառնելով մի՞թե չեն հասկանում, որ այսպես երկար շարունակվել չի կարող։ Իրենց անկշտությունից մի օր ամեն ինչ պայթելու է՝ տակնուվրա անելով երկրագունդը։

Աշխարհի հնագույն քարտեզներում Հայաստանն է համարվում հնագույն քաղաքակրթության բնօրրանը, մինչդեռ Ազարբայջան կոչվող պետությունն աշխարհի քարտեզի վրա հայտնվել է ընդամենը 1918-ին։ Ադրբեջանական առաջին պետական միավորումը՝ Ադրբեջանի դեմոկրատական հանրապետությունը, ստեղծվել է 1918 թվականի մայիսի 28-ին՝ Անդրկովկասյան սեյմի փլուզման հետևանքով։ 1920 թվականին խորհրդային կարմիր բանակն ազարբայջանը վերածել է Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի։ Եվ խորհրդային իշխանությունների օրոք՝ 1921 թվականի մարտի 16-ին, Կրեմլի իշխանության կողմից Խորհրդային Ադրբեջանին է բռնակցվում պատմական Հայաստանի մաս կազմող Նախիջևանը, իսկ հուլիսին՝ Արցախը։ Այսինքն, 1918-ին ստեղծված Ադրբեջանն Արցախը չէր կարող այդ պահին ճանաչել իր մաս, քանի որ անկախ Ադրբեջանը ձևավորվել է 1918 թ․ դեմոկրատական Ադրբեջանի սահմաններով, իսկ Արցախը Ադրբեջանի կազմ է մտցվել է 1921-ին։ Այսպես ասած՝ 1921-ին է բռնակցվել ազարբայջանին։

Գանք անցյալ դարավերջի՝ խորհրդային կարգերի փլուզման շրջանի գործընթացներին։

Ադրբեջանի ներկայիս հանրապետությունը ստեղծվել է 1991 թվականի դեկտեմբերի 30-ին ընդունված անկախության հռչակագրի համաձայն՝ Խորհրդային Միության կազմալուծման նախօրեին։ 1988 թվականին Արցախյան շարժմանը հաջորդած հայ-ադրբեջանական պատերազմի սանձազերծողը կրկին ազարբայջանն էր։ Արցախյան պատերազմի ավարտից հետո Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզն ու հարակից յոթ շրջանները միավորվում են դե ֆակտո անկախ Արցախի Հանրապետության կազմի մեջ։

Ինչ վերաբերվում է մեր օրերին, ի նպաստ ազարբայջանի փաշինյանի կողմից պատմական փաստերի խեղաթյուրմանը՝ Ալմա-Աթիի հռչակագրի վրա հղում անելով․ ապա՝ հարկ է շեշտել, որ Ալմա-Աթիի հռչակագրով Հայաստանը 1991թ. Ադրբեջանի հետ հարաբերություններ չի հաստատել, տարածքային ամբողջականությունը չի ճանաչել։ Իսկ ԱՊՀ-ի համաձայնագիրը Հայաստանը վավերացրել է 10 վերապահումով։

Ըստ ԳԽ նախկին պատգամավոր, «Արցախ» պատգամավորական խմբի անդամ, ԳԽ Արցախի հարցերով հանձնաժողովի քարտուղար Սուրեն Զոլյանի՝ «Ալմա Աթիի հռչակագիրը Ադրբեջանը չեղարկել է։ Այնտեղ եղել է Մութալիբովի ստորագրությունը, բայց Ադրբեջանն այն չեղարկել է իր ստորագրությմաբ։ 1993 թվականին Հեյդար Ալիեւը մեկ օրում ստորագրել է ոչ թե ԱՊՀ հռչակագիրը, այլ միայն կանոնադրությունը։ Այսինքն՝ Ադրբեջանը 1993 թվականին է միացել ՝ այլ սահմաններով եւ վավերացրել է միայն կանոնադրությունը, ինչը շատ կարեւոր է եւ նշանակում է, որ Ադրբեջանն այդ հռչակագրի անդամ չէ, հետեւապես Ադրբեջանին դա չի կարող վերաբերվել»։

Ասել է, թե՝ երբ Պրահայում Հայաստանն ու Ադրբեջանը հաստատում էին իրենց հանձնառությունը ՄԱԿ-ի կանոնադրությանը եւ 1991թ. Ալմա-Աթիի հռչակագրին, չեղած բանի էին հղում անում։

Եվ քառակողմ հանդիպմանը հաջորդած հայտարարության մեջ կատարված նշումը, թե՝ հիշյալ փաստաթղթերի հիմքով Հայաստանն ու Ադրբեջանը ճանաչում են միմյանց տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը, իրականության հետ աղերս չունի, քանզի «փաստաթղթերի հիմք» ասվածը գոյություն չունի։

Սուրեն Զոլյանը «Փաստինֆոյի» հետ զրույցում պարզ բացատրել է՝ «տվյալ փաստաթղթով Հայաստանը հարաբերություններ է հաստատել, օրինակ, Ռուսաստանի, Տաջիկստանի, Ուկրաինայի, բայց ոչ՝ Ադրբեջանի հետ»։

Հայաստանի կողմից վերապահումներով վավերացված այդ հռչակագրում կետ կա այն մասին, որ հռչակագիրը բաց է այլ պետությունների համար։ Ընդ որում, նաև այն այն պետությունների համար, որոնք մինչեւ ԽՍՀՄ փլուզումը անց են կացրել իրենց անկախության հանրաքվեն՝ ԽՍՀՄ գործող օրենքներով։ Սուրեն Զոլյանը շեշտում է՝ «Ղարաբաղի անունն այնտեղ ուղիղ չկա, բայց , փաստորեն նշված է, որ Ղարաբաղն իրավունք ունի նույն ձեւով ճանաչվել»։

Եվ ճանաչվել է․․․

Այս բոլոր փաստաթղթերը, որոնք վկայակոչում է Սուրեն Զոլյանը, իրապես հաղթաթուղթ են իրավական ճանապարհով ազարբայջանի դեմ դատ բացելու և հաղթանակի հասնելու համար։

Այս համատեքստում ուղղակի անհասկանալի է այն տենդագին ջանքը, որ փաշինյանը ներդնում է՝ «ապացուցելով» անապացուցելին։ Վերջինիս այն թեզը, թե իբր Ալմա-Աթայի հռչակագրով Հայաստանն ու Ադրբեջանը դեռ 1991-ին են ճանաչել միմյանց տարածքային ամբողջականությունը, որով առաջնորդվելով էլ Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը հասցվում է 29 հազար 800 քառակուսի մետր տարածքի, Սուրեն Զոլյանը որակում է «կեղծարարությամբ զբաղվել կամ անտեղյակություն»։

Այո, դեռ այն ժամանակ Հայաստանը ճանաչել է ԱՊՀ անդամ դառնալու՝ Արցախի իրավունքը, իսկ Ադրբեջանն այդ փաստաթղթին չի միացել, վերջինս 1993-ին է ստորագրել՝ այլ սահմաններով։

Ներկա իշխանության միտումնավորությունն ակնհայտ է, հակառակ դեպքում իրենց իրավական անգրագիտությունը կարող էին թաքցնել մասնագիտական հանրությանը ներգրավելով գործընթացներին, ի վերջո, եղած բոլոր իրավական փաստաթղթերն ու հիմնավորումները վեր հանելով, այլ ոչ թե՝ իրավական փաստաթղթերի և պատմական իրողությունների անտեսմամբ՝ պոպուլիստական հայտարարություններ անելով՝ ժամանակավոր և կեղծ ալիբիներ ստեղծելով ազարբայջանի համար

Փաստն այն է, որ չկա, գոյություն չունի որևէ փաստաթուղթ, որով Հայաստանը ճանաչում է Արցախը Ադրբեջանի կազմում, քանզի Արցախն էլ ինչպես Հայաստանը, օրինական կարգով դուրս է եկել փլուզվող խորհրդային միության կազմից։

Իսկ սա նշանակում է, որ Ալմա-Աթիի հռչակագիրը բացառապես ի շահ և ի նպաստ Արցախի հաղթաթուղթ է, իրավական զենք, որը ճիշտ բանակցողի դեպքում լուրջ արդյունքի կբերի մեզ։

Աղբյուր` Փաստինֆո