Փաստ ինֆո

«Երբ մենք խոսում ենք սահմանազատման մասին, պետք է արձանագրենք, որ գլխավոր խնդիրն այն է, թե դա ինչ հիմքով է իրականացվելու։ Քարտեզները, որոնց մասին խոսվում է, այդ թվում ՌԴ-ի կողմից, հանրորեն հասանելի են, գուցե ՌԴ գլխավոր շտաբում դրանք առավել բարձր ճշգրտությամբ են առկա, բայց իրականում դա չէ խնդիրը։ Ռուսաստանն ասում է, որ սահմանազատումը Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ պետք է տեղի ունենա խորհրդային սահմաններով, մոտավորապես նույնն ասում է Արեւմուտքը, ուղղղակի Ռուսաստանի համար խորհրդային սահմանները լրացուցիչ լեգիտիմացնում են Մոսկվայի դերակատարությունն այդ գործընթացում»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանը ՝ անդրադառնալով Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջեւ սպասվող սահմանազատման գործընթացին։

Փորձագետի խոսքով, արեւմտյան մոտեցման պարագայում սկզբունքային հարցն այն է, թե ով է լինելու միջնորդը, նրանց համար էական չէ, թե ինչպես է իրականացվելու սահմանազատումը։ Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ըստ Միքայելյանի, նրա համար կարեւորն այն է, որ իր շահերը պաշտպանված լինեն՝ էական չէ դա կլինի Մոսկվայում, թե Բրյուսելում ։ «Դրա համար Ադրբեջանը եւ՛ Մոսկվայում, եւ՛ Բրյուսելում նույն օրակարգով է հանդես գալիս եւ պետք է ասենք, որ բավականին հաջող կերպով։ Այսինքն, խնդիրը ոչ թե միջնորդների, այլ Ադրբեջանի եւ ՀՀ իշխանությունների քաղաքականության որակի հետ է։ Մենք խնդիր ունենք ՀՀ դե ֆակտո իշխանությունների գործողությունների հետ, որոնք ադեկվատ քաղաքականություն չեն իրականացնում ու ամեն բան թողնում են Ադրբեջանի ցանկությանը»,-բացատրում է քաղաքագետը։

Նշենք, որ Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովի անդամները փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանի գլխավորությամբ նոյեմբերի 3-ին Բրյուսելում կմասնակցեն սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովների երրորդ նիստին:Այս Մինչեւ այս այդ նիստերը տեղի էին ունենում Մոսկվայում։

«Բրյուսելում դրական որեւէ բան չի կարող ֆիքսվել, որովհետեւ Ադրբեջանը սահմանազատմամբ ցանկանում է վավերացնել 2020 թվականի ագրեսիայի արդյունքները, այսինքն, որ ՀՀ իշխանությունը ճանաչի եւ լեգիտիմացնի Արցախի նկատմամբ նրա ագրեսիան որպես նորմալ քաղաքականություն։ Փաշինյանը պատրաստ է Արցախը հանձնելուն»,-համոզված է քաղաքագետը։

Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանի դիրքորոշմաը, որ հայ-ադրբեջանական գործընթացը տարանջատում է Արցախի խնդրից՝ ԼՂ կարգավիճակի հարցը ապագային թողնելով, Հրանտ Միքայելյանն ընդգծում է․ «Ռուսաստանն ուզում է դա, բայց պետք է քաղաքական կամք դրսեւորի եւ ստիպի Ադրբեջանին՝ ստորագրել փաստաթղթի տակ, ըստ որի ԼՂ կարգավիճակի հարցը հետաձգվում է եւ այն ոչ միայն դե ֆակտո է հետաձգված, այլեւ դե յուրե։ Ռուսաստանի ակտիվացման անհրաժեշտություն կա»-նկատում է Միքայելյանը՝ ընդգծելով, որ մյուս կողմից, իհարկե, լրջագույն խնդիր է այն, որ բանակցություններում Հայաստանն իր շահերն առաջ չի տանում եւ այդ դեպքում դժվար է Ռուսաստանից ակտիվություն ակնկալել։

Ի տարբերություն Ռուսաստանի, Արեւմուտքը , քաղաքագետի խոսքով, պրոակտիվ է իր շահերի սպասարկման տեսանկյունից։

Հրանտ Միքայելյանը նկատում է՝ Ադրբեջանի համար տարբերություն չկա, թե իր ակնկալիքը կստանա պրահյան գործընթացով, թե ռուսական։ Քաղաքագետն արձանագրում է, որ Սոչիի հայտարարության մեջ ԼՂ մասին հիշատակում չկա, ուստի Ռուսաստանի ցանկությունը չենք կարող համարել գործընթացի մաս, որեւէ որոշում պետք է իրավական երաշխիք ունենա։ Հրանտ Միքայելյանի համոզմամբ, Նիկոլ Փաշինյանը չի հրաժարվել աշխարհաքաղաքական վեկտորը դեպի Արեւմուտք շրջելու գաղափարից, նա դրանով զբաղվում է, պարզապես, այս պահի դրությամբ, Ռուսաստանը ժամանակավորապես գործընթացը կասեցրել է։

Խոսելով այն մասին, որ Սոչիում եւս արձանագրվել է Ալմա-Աթիի հռչակագրին հղումը ու Փաշինյանը դա դրական է գնահատել, մինչդեռ այդ փաստաթղթի փաշինյանական մեկնաբանությունը քաղաքական-հասարակական շրջանակներում տարակուսանք է առաջացնում, որովհետեւ Ադրբեջանը փաստաթղթին միացել է ավելի ուշ, երբ ԼՂԻՄ-ն արդեն ինքնորոշվել էր, քաղաքագետն ասաց․ «Քաղաքական մեկնաբանություններում, նույնիսկ իրավական մեկնաբանություններում շատ հաճախ ուժային փաստարկը որոշիչ դեր է կատարում։ Ադրբեջանը այդ ուժային փաստարկը զարգացնում է։ Նրանց 2023 թվականի ռազմական բյուջեն էապես աճում է, Հայաստանը, չնայած բյուջեն տեխնիկապես բարձրացրել է, բանակի արդիականացման շուրջ որեւէ քայլ չի անում, ինչ-որ մանր գնումներ են արվում Հնդկաստանից, ինչը չի նշանակում, որ բանակը մարտունակ է դառնում։

Այսպիսով, Հայաստանը ուժային փաստարկը չի զարգացնում, ուստի, Ադրբեջանը ցանկացած բան մեկնաբանում է իր ձեւով, հակառակ դեպքում ՝ պատերազմ։ Ադրբեջանը միշտ դրանով կարողանալու է մանիպուլացնել, Հայաստանը չի զարգացնում այդ հնարավորությունը , ինչը նշանակում է, որ Ադրբեջանն այդ դեկլարացիան մեկնաբանելու է որպես պահանջ առ այն, որ Արցախից հայերը դուրս գան։ Ինչ վերաբերում է Փաշինյանի հայտարարությանը, թե մենք չենք կարող ագրեսիայի փաստից խոսել, դա հերթական անբովանդակ մանիպուլյացիան է, բացի այդ, ինքը՝ փաշինյանը չի խոսում այդ ագրեսիայից»,-ասաց մասնագետը։

Աղբյուր` Փաստինֆո