Փաստ ինֆո

Արցախյան երրորդ՝ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում, հոկտեմբերի 10-ին հակառակորդը նախ դիվերսիոն խմբերով է ներթափանցել Հադրութ, Նորաշեն ուղղություններով, եղել են դիվերսիոն խմբեր, որոնք հայկական համազգեստով էին և խոսել են հայերեն։ Այս մասին դատական նիստում հայտարարել է դիվիզիոնի հրամանատար Կարեն Առուստամյանը։

«Փաստինֆո»-ի թղթակցի հաղորդմամբ՝ Երևանի ընդհանուր իրավասության դատարանում՝ դատավոր Ջոն Հայրապետյանի նախագահությամբ, ընթանում է պատերազմի ընթացքում մարտադաշտն ինքնակամ լքելու մեջ մեղադրվող գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանի գործով դատական նիստը, որի ընթացքում հարցաքննվում են վկաները:

Վկա Կարեն Առուստամյանը, որն Արցախյան երրորդ՝ 44-օրյա պատերազմի օրերին եղել է դիվիզիոնի հրամանատար, պատմեց, որ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում հոկտեմբերի 8-ին իրենք անցել են պաշտպանության, հաջորդ օրը՝ հոկտեմբերի 9-ին, մարտական գործողություններն ընթացել են հեռահար եւ հրետանու միջոցներով։

«Արդեն ամսի 10-ին հակառակորդը դիվերսիոն խմբերի ուժերով սկզբից ներթափանցում է իրականացրել Հադրութ, Նորաշեն ուղղություններով։ Եղել են դիվերսիոն խմբեր, որոնք հագած են եղել հայկական համազգեստներ և խոսել են հայերեն։ Ամսի 10-ին ստորաբաժանումները կրելով կորուստներ՝ նահանջել են։ Որոշ ժամանակ անց պարզ է դարձել, որ Իշխան Վահանյանը վիրավորում է ստացել, թողել է տեղանքն ու հայտնվել հոսպիտալում»,- պատմեց վկան։

Դատախազ Գևորգ Ավետիսյանի հարցին՝ ուսումնական գումարտակում ծառայություն իրականացնող ժամկետային զինծառայողները կարո՞ղ են պատերազմական իրավիճակում ընդգրկվել մարտական հերթապահության, վկան պատասխանեց՝ նշելով, որ կա փաստաթուղթ, որ ուսումնական գումարտակում ծառայություն իրականացնող ժամկետային զինծառայողները կարող են ներգրավվել։ Դատախազի հարցին՝ եթե զինծառայողը զինվորական երդում չի տվել, կարո՞ղ է ընդգրկվել մարտական գործողություններին, վկան պատասխանեց, որ իրեն հայտնի չի եղել, որ 5-րդ գումարտակի զինծառայողները զինվորական երդում դեռևս չեն տվել, ինչն էլ առաջացրել է զոհված զինծառայողների ծնողների վրդովմունքը։ Զոհված զինծառայողներից մեկի մայրը՝ տիկին Վարդուհին, դիմելով վկային, հայտարարեց. «Սուտ է խոսում։ Ինքը եկել է այստեղ, որ ճիշտը պատմի, ոչ թե ստի։ Այն, ինչը ինքն այստեղ պատմում է, ես անգիր գիտեմ։ Հյուրանոցում որ աչքդ հանեցինք, այդ ես էի... »։

Նախագահող դատավորը նկատողություն հայտարարեց զինծառայողի մորը ու նիստը շարունակվեց ընդմիջումից հետո։
Գումարտակի պատրաստվածության մասին անդրադառնալով՝ վկան նշել էր, որ շատ ավելի լավ կլիներ վեց ամիս պատրաստվեին, եթե վեց ամիս չեն պատրասվել, միանշանակ դառնում է ոչ լիարժեք։

Ճշգրտող հարցին՝ այդ դեպքում ինչո՞վ է պայմանավորված եղել նշված զինծառայողներին մարտական գործողություններին ներգրավելը, վկան պատասխանեց՝ նշելով, որ այդ անձնակազմը ընդգրկվել է մարտական գործողություններին, զբաղեցրել են իրենց պաշտպանության շրջանը, որը գտնվում է երկրորդ դիրքում, սակայն հաշվի առնելով հակառակորդի գրոհի զարգացումները, ստացվել է այնպես, որ կոնկրետ գումարտակի աջթևյան հատվածը դարձել է առաջնագիծ, բայց ձախթևյան հատվածում հակառակորդը չի եղել։ Իսկ թե ինչպես է անձնակազմը կատարել մարտական առաջադրանքները՝ վկան նշեց, որ 5-րդ հրաձգային գումարտակը մինչև ամսի 3-ը ներառյալ մասնակցել է մարտական գործողություններին, աջ թևում հակառակորդի ակտիվ անմիջական շփում է եղել, հերոսական դրվագներ են ցուցաբերել մեր հայ զինվորները։

«Ամսի 3-ին պաշտպանության տեղամասի թիկունքային մասում, որտեղ ունեցել ենք հրետանավորներ, հակատանկային միջոցներ, զեկուցել են, որ 5-րդ գումարտակի մեկ վաշտը նահանջել է, հրամանատարական կազմի կոնկրետ պարզաբանում չի եղել, թե ինչու է այդպիսի որոշում կայացվել։ Անձնակազմը տեղափոխվել է Հադրութ, ամսի 4-ին արդեն 9-րդ կիլոմետրի ձախթեւյան ճանապարհից առաջնային ղեկավարման կետը, որտեղ ես եմ եղել, առաջնային ղեկավարման կետը եղել է 5-րդ գումարտակի բնագծում՝ մի քիչ ձախ դեպի Ֆիզուլիի կողմում։ Ոչ իմ կողմից, ոչ հրամանատարի կողմից չի եղել թույլտվություն, սակայն այնտեղից գիշերվա ժամը 1-ից 2-ի կողմերը զեկուցել են, որ մնացած անձնակազմը նահանջ է կատարում, ցուցում եմ տվել զորամասի հրամանատարին, որ շտապ ներկայանան զորամասի շտաբի տեղակալները, գնացել եմ այնտեղ, հանդիպել եմ նրանց, իրենք արդեն իրենց պաշտպանության շրջանից 2-3 կմ հետ են եկել, նահանջել էին»,- նշեց նա՝ հավելելով, որ այդ խաչմերուկում է հանդիպել անձնակազմին, առանձնազրույց ունեցել և ժամեկատային զինծառայողների, և սերժանտական, և սպայական կազմի հետ։

«Անձնակազմը թրջված վիճակում է եղել, բարոյալքված վիճակում է եղել։ Ցուցում եմ տվել, որ առաջին խրամատին հաջորդող խրամատ գնալ, ես էլ մոտ 400-500 մետր քայլել եմ, հետ եմ վերադարձել իմ ղեկավարման կետ։ Որոշ ժամանակ անց ինձ հայտնի է դարձել, որ այդ անձնակազմը էլի նահանջել է»,- ասաց նա։

Պատասխանելով Հադրութի դպրոցում մարտական առաջադրանքի ընթացքում զինծառայողների բարոյահոգեբանական վիճակի վերաբերյալ դատախազի հարցադրմանը՝ Առուստամյանը նշեց, որ եղել են խնդիրներ՝ վիրավորների, հիվանդների, վախեցած երեխաների մասով, ամբողջ կազմը չի ընդրգրկվել, եղել են նույնիսկ դեպքեր, երբ դասակի հրամանատարն է հրաժարվել կատարել մարտական առաջադրանքը, անմիջապես հեռացվել է պաշտոնից, նրան փոխարինող է նշանակվել։

Ինչ վերաբերում է Լելե-Թեփեի օպերացիային, վկան նշեց, որ դիվիզիայից ընդամենը ապահովող ստորաբաժանում է մասնակցել, բայց ընդհանուր խնդիրը կատարվել է այլ զորամասերի կողմից, իր լիազորությունների տիրույթում չի եղել։

«Հակահարվածից հետո այն ուղղությամբ, որտեղ մենք այդքան էլ հաջողություն չենք գրանցել, բաց է մնացել, միջոցներ ենք ձեռնարկել այդ հատվածը փակելու համար՝ ընդգրկելով ենթակա բոլոր զորամասերը, խնդրել ենք վերադասին՝ լրացուցիչ զորամասեր տրամադրելու։

Տեղանքում լրացուցիչ աշխատանքներ իրականացրել ենք։ Այդ ուղղությունը փակ է մնացել՝ մինչև ամսի 15-ը ներառյալ»,- նշեց վկան։
Հարցաքննության ընթացքում վկան նշեց, թե տեղեկացված չի եղել, որ պատերազմ պետք է սկսվի։ Ինչպես հարցաքննված մյուս վկաները, այնպես էլ՝ վկա Առուստամյանը ևս աևձանագրեց, որ զինծառայողները կապի միջոց չեն ունեցել։

Հիշեցնենք, որ Իշխան Վահանյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 356-րդ հոդվածի (հրամանը չկատարելը) 3-րդ մասով և 380-րդ հոդվածի (մարտադաշտն ինքնակամ լքելը կամ զենքով գործելուց հրաժարվելը) 1-ին մասով: Նրա նկատմամբ որպես խափանման միջոց էր ընտրվել կալանավորումը։ Ըստ ՔԿ-ի՝ Վահանյանը, Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից Արցախի Հանրապետության դեմ սանձազերծված ագրեսիվ պատերազմի և 2020թ. սեպտեմբերի 27-ին հայտարարված ռազմական դրության ժամանակ զբաղեցնելով ԱՀ պաշտպանության բանակի զորամասերից մեկի ուսումնական գումարտակի հրամանատարի պաշտոնը, հանդիսանալով իր ենթակա անձնակազմի պետը, մարտական գործողությունների ընթացքում չի կատարել իր անմիջական պետի հրամանը, ինչպես նաև ինքնակամ լքել է մարտադաշտը, որի արդյունքում զորամասի ուսումնական գումարտակի անձնակազմից զոհվել, տարբեր աստիճանի մարմնական վնասվածքներ են ստացել և գերեվարվել պարտադիր ժամկետային զինծառայողներ՝ այդ կերպ առաջացնելով ծանր հետևանքներ: Նշենք, որ այս գործով անցնող միակ մեղադրյալը Իշխան Վահանյանն է։ Քրեական գործն ի սկզբանե մակագրվել էր Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Լ․ Սեփխանյանին, սակայն հետագայում գործի ընդդատությունը փոխվել է՝ պայմանավորված միջադեպով։ Գործն այժմ Երևանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Ջոն Հայրապետյանի վարույթում է։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո