Փաստ ինֆո

«Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին նույնիսկ Նիկոլ Փաշինյանի անձը հետաքրքիր չէ, նրան պատմական իրադարձությունն է հետաքրքիր։ Լինելով պատմաբան, արեւելագետ՝ նա առավելապես պատմական փաստերն է ուզում ստանալ։ Տպավորություն է, որ սա վրեժխնդրություն է 1998 թվականի իրադարձությունների համար, որ այ, ես ճիշտ էի ու ամեն դեպքում, ստացվեց այնպես, ինչպես ես կանխատեսել էի»,-«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Արա Պողոսյանը՝ անդրադառնալով ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն-Տեր Պետրոսյանի հարցազրույցին։ Հիշեցնենք, որ վերջինս հանրայինի եթերից, ըստ էության, Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի հետ կապիտուլյացիոն պայմանագիր ստորագրելու ուղերձ հնչեցրեց՝ առաջարկելով համախմբվել Փաշինյանի շուրջ։

Արդյո՞ք իր այդ կոչով նա չէր փորձում այդ բեռը հավասարապես դնել նաեւ ՀՀ եւ Արցախի նախկին ղեկավարների ուսերին՝ չթողնելով, որ այն միայն Փաշինյանը կրի։ Քաղաքագետն ասում է՝ Տեր-Պետրոսյանը աընդհատ շեշտում էր, որ միայն Փաշինյանը գիտի բանակցությունների դետալները, սա նշանակում է, որ նա նաեւ իր փորձից գիտի, որ կան որոշակի իրադարձություններ, որոնց մասին գիտեն նախագահն ու եւս մի քանի անձ նրա շրջապատից։ «Անձնական փորձից հղում կատարելով, ասում է՝ միայն Փաշինյանը իր ամենամոտ մարդիկ գիտեն դա՝ մեկ երկու։ Իր խոսքի ամբողջ բովանդակության մեջ Արցախն այեւս գոյություն չունի։ Տեր-Պետրոսյանն Արցախն այլեւս հանձնել է եւ ինքը հատուկ շեշտեց, որ 1920 թվականից այս կողմ՝ 100 տարի, օտար զինվոր Հայաստանի տարածք ոտք չէր դրել, նա դա հատուկ շեշտում է։ Տեր-Պետրոսյանը բավականին բարդ քաղաքական երեւույթ է, որի յուրաքանչյուր խոսքում կա բովանդակություն։ Հիշենք իր եւս մեկ արտահայոտություն՝ տղա՞ եք, պահեք, ուզո՞ւմ եք Բաքուն գրավեք, չե՛ք կարողանալու պահել։ Սա տարիներ առաջ է ասել, երբ նույնիսկ Փաշինյան չկար։ Նա պարբերաբար այդ միտքը տարբեր ձեւափոխումներով կրկնել է, իր վերջին հարցազրույցն էլ այդ բովանդակության մեջ էր՝ տղա՞ եք, պահեք։ Զուր չէ, որ շատերը նրան Հերոստրատի հետ են համեմատում ՝ մարդ, որը պատմության մեջ մնալու մոլուցքով տարված պատրաստ է ոչնչացնել ամեն ինչ։ Որպես առաջին նախագահ, նա պետք է ոսկերչական ճշգրտությամբ մոտենար խնդրին, որ այնպես չլիներ՝ հարվածեր հասարակության դիմադրողականության ուժին, բայց նա հենց դա էր անում, Տեր-Պետրոսյանը քանդում էր հասարակության իմունիտետը՝ սրսկելով պարտվողականություն, հաշտվողականություն»,-բացատրեց քաղաքագետը։

Նրա խոսքով՝ գոնե իր համար, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթում հնչած մտքերը նորություն չէին ու մասնագիտական հետաքրքրությունն է ստիպել այն լսել, հակառակ պարագայում , անգամ առանց լսելու հնարավոր կլիներ ասել, թե նա մոտավորապես ինչի մասին է խոսելու։

Անդրադառնալով ՀՀ եւ Արցախի նախկին նախագահների ու կաթողիկոսի մասնակցությամբ ձեւավորված ֆորմատի կենսունակությանը, քաղաքագետն ասաց․ «Անգամ , եթե մեկ-երկու հանդիպում էլ լինի, այդ ֆորմատով որեւէ խնդիր չի լուծվելու, ակնհայտ է, որ այն կենսունակ չէ, որեւէ կոնսենսուս չի լինելու, իսկ Տեր-Պետրոսյանի հռետորական ոճը, թե կոնֆիդենցիալ խոսակցությունները չենք բացելու, ապա նրան ուղղված հարցը, թե նախագահներից մեկին պատկանող ԶԼՄ-ներից մեկը այսպիսի խոսակցություններ է տարածում, վկայում է, որ նա ընդամենը եկել էր հասարակությանը ցույց տալու, թե ես ճիշտ եմ, էդպես չի լինելու, դուք կտեսնեք, ու եթե իմ ասածը չեն անելու, մենք ավելի մեծ ու վատ պայմանների ենք գնալու։ Այդ պահին ընդամենը պետք էր նայել Տեր-Պետրոսյանի դեմքի միմիկաներին եւ արձագանքին, հասկանալու համար, այս ամենը»։

Ըստ Արա Պողոսյանի, քաղաքական մթնոլորտն ու այս ամբողջ ընթացքում նախկին նախագահների գործողությունների եւ վարքաբանության վերլուծությունն է վկայում , որ այդ ձեւաչափում կոնսենսուսը չի լինելու, կոնսենսուս չի լինելու անգամ երկրորդ եւ երրորդ նախագահների միջեւ, էլ ուր մնաց առաջին նախագահի եւ մնացած նախագահների, այդ թվում եւ Արցախի հանրապետության նախագահների։

«Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը մեծ հոտառություն ունի եւ հասկանում է, որ այդ օրակարգի շուրջ այնտեղ կոնսենսուս չի ձեւավորվելու»։

Արա Պողոսյանն ասում է՝ Տեր-Պետրոսյանը պիղատոսյան ոճով ընդամենը փորձում է ցույց տալ՝ ես ուզեցի, բայց դուք չուզեցիք։ «Նա ուզում է լեգիտիմացնել պարտվողականությունը, ուզում է լեգիտիմացնել Հայաստանի բոլոր՝ թե տնտեսական, թե ռազմաստրատեգիական արտերիաների կապումը թուրքական աշխարհի հետ, ուզում է լեգիտիմացնել Հայաստանի կապիտուլյացիան եւ շեշտում է՝ ես առաջինն էի, որ ասացի, որ դա կապիտուլյացիա է։ Անգամ Փաշինյանը չի ասում, որ դա կապիտուլյացիա է, բայց Տեր-Պետրոսյանը պնդում է, որ դա կապիտուլյացիա է, կարծեք թե, դա իր սրտից է բխում, իր երկար տարիների մտքերի ու խոսքերի արձագանքն էր, որն իրականացավ, որովհետեւ մենք իրեն չլսեցինք»,-եզրափակեց քաղաքագետը։

Աղբյուր` Փաստինֆո