Փաստ ինֆո

Դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու ԲԴԽ որոշումները բողոքարկելու հնարավորություն կստեղծվի։ Նշենք, որ մինչ այժմ ԲԴԽ որոշումները՝ դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու, ընդհուպ մինչև նրանց լիազորությունները դադարեցնելու որոշումները բողոքարկելու մեխանիզմներ, որպես այդպիսին, չկան։ Դատավորներն իրենց խախտված իրավունքները փորձում էին վերականգնել կա՛մ ՍԴ-ի, կա՛մ ՄԻԵԴ-ի միջոցով, սակայն այս պարագայում եսւ լուրջ խնդիր է, որ ներպետական որևէ ատյան չէր կարող քննարկել, առավել եւս վերանայել ԲԴԽ որոշումները։ Ընդ որում, օրենսդրական բացի և դատավորների իրավունքների վերականգման անհրաժեշտության մասին բազմիցս բարձրաձայնել են ինչպես դատավորները, այնպես էլ՝ միջազգային հեղինակավոր այնպիսի կառույցներ, ինչպիսին Վենետիկի հանձնաժողովը և «Գրեկոն» են։

Այժմ՝ ՀՀ կառավարությունը հանրային քննարկման է ներկայացրել «Դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին նախագիծ, որով առաջարկվում է ստեղծել մեխանիզմներ՝ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու, այդ թվում՝ դատավորների լիազորությունները դադարեցնելու վերաբերյալ որոշումները, ինչպես նաև՝ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու միջնորդությունները մերժելու մասին որոշումները բողոքարկելու համար։ Բողոքարկման արդյունքում կայացված դատական ակտերը վերջնական են։ Ըստ առաջարկվող փոփոխությունների՝ որոշումները կբողոքարկվեն հենց ԲԴԽ-ում, այսինքն, ԲԴԽ-ն կքննի ինչպես դատավորին պատասխանատվության ենթարկելու միջնորդությունները, այնպես էլ՝ դրանց դեմ բերված բողոքները, սակայն, առաջարկվող մոդելը կարելի է համեմատել, օրինակ, ՄԻԵԴ-ի Պալատների և Մեծ պալատի հետ, կամ, նախկինում գործող Գերագույն դատարանի մոդելի հետ։ ԲԴԽ-ի պարագայում, սակայն, բողոքարկմանը կմասնակցեն ոչ թե կազմի բոլոր դատավորները, այլ՝ Խորհրդի տասն անդամներից այն վեցը, որոնք չեն մասնակցել միջնորդության առաջին քննությանը։

Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի նախկին դատավոր Պարգև Օհանյանը, որի լիազորությունները դադարեցվել են 2007թ. հոկտեմբերին, «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում դրական գնահատեց բողոքարկման հնարավորության ստեղծումը՝ նկատելով, որ բազմիցս է խոսել, որ ԲԴԽ-ն չի կարող դուրս լինել արդարադատության համակարգից, ԲԴԽ որոշումները ևս պետք է լինեն վիճարկվող։ Օհանյանը հիշեցրեց իր վերաբերյալ կայացված որոշումը, որը բողոքարկելու հնարավորություն, փաստորեն, ինքը չէր ունեցել, դիմել է ՄԻԵԴ, սակայն դա էլ իր հերթին է խնդրահարույց, առ այս պահը դիմումը վարույթ չի ընդունվել, իսկ վարույթ ընդունելու դեպքում երբեմն որևէ հետևանք չի լինում։

Ինչ վերաբերում է ԲԴԽ-ում կայացված որոշումները ԲԴԽ-ում վիճարկելու հանգամանքին, հարցին՝ արդյո՞ք շահերի բախում չի կարող լինել՝ Օհանյանն արձանագրեց՝ նման ռիսկեր, իհարկե կան, ինչպես միշտ։

«Հատկապես, որ չենք կարողանում ձերբազատվել ավտորիտար սահմանակարգերից, այդ թվում՝ և ընդհանրապես պետական իշխանության մակարդակով, և՛ մասնավորապես առանձին սահմանադրական մարմինների մակարդակով։ Կիսագողական համակարգեր են գործել, մինչև հիմա էլ գործում են։ Օրինակ, ընդամենը մեկ տարի առաջ ԲԴԽ փաստացի ղեկավարը Գագիկ Ջհանգիրյանն էր, ապա այդ պարագայում ով պետք է հանդգներ ԲԴԽ որոշմանը դեմ գնար, հետո, անվավեր ճանաչի, հակառակ որոշում կայացվի, այլ հարց է, որ եթե հաջողվի ստանալ իսկապես արդարադատություն իրականացնող մարմին, գուցե արդյունավետ լինի, բայց քիչ հավանական է։ Կոպիտ ասած՝ շունը շան թաթ չի կծի»,- նշեց Օհանյանը։

Դիտարկմանը, որ օրենսդրական բացի մասին բազմիցս բարձրաձայնվել է, այդ թվում, միջազգային կառույցների կողմից, ինչու ավելի վաղ լսելի չէր դարձվել այն, մեր զրուցակիցն արձագանքեց՝ հավանական համարելով, որ դա ավելի շատ նման է այն «փաթեթին», որ մեզ պարտադրվում է միջազգային հանրության կողմից և այդ փաթեթների շրջանակներում ընդունում ենք օրենքներ, ինչպես, «աղամանների մասին» օրենքն էր։

«Ենթադրում եմ՝ նման փաթեթ կարող է լինել։ Պատվեր է իջեցված՝ մեր շատերի համար սիրելի եվրոպական կամ միջազգային կառույցների կողմից, մենք էլ անում ենք՝ տեսեք-տեսեք՝ ինչքան շատ ենք ձեզ սիրում։ Չի բացառվում, որ, գուցե ինչ-որ մեկի «ատամն» է ցավացել, հասկացել է՝ պետք է նման հնարավորություն, բուժում տալ։ Ենթադրություններ են»,- ասաց Օհանյանը՝ արձանագրելով, որ մեր ցավն էլ հենց այն է, որ ժամանակին չենք լսում փորձառուներին, մասնագետներին և ղեկավարվում ենք ոչ թե օրենքով, այլ՝ սեփական շահերով, ամբիցիաներով, չենք ձգտում իսկապես ինչ-որ դրական, համակարգային լուրջ փոփոխություն կատարել՝ պետությանն իսկապես օգուտ տալու համար.« Համակարգային փոփոխության փոխարեն նման «տյունինգային» փոփոխություններ են արվում, որը նման է ԽՍՀՄ տարիներին ասֆալտապատմանը՝ կտոր-կտոր, հիմա էլ է այդպես։ Ոչ մի իշխանություն համակարգային փոփոխության չի գնում՝ կամ չի ցանկանում, կամ չի կարողանում, կամ էլ՝ չի գիտակցում նման փոփոխությունների անհրաժեշտության մասին»։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո