Փաստ ինֆո

ՍԴ-ն կասեցրել է ՀՀ նախկին գլխավոր դատախազ, ՔԿ նախկին նախագահ Աղվան Հովսեփյանի դիմումի գործով վարույթը՝ պատճառաբանելով, թե լրացուցիչ փաստաթղթեր ստանալու անհրաժեշտություն կա։ Սա արդեն իսկ վկայում է, որ ՍԴ-ն ուղիներ է փնտրում դիմումը մերժելու համար, մինչդեռ բարձրացված հարցադրումներն ու հիմքերը բավարար հիմնավոր են։

Աղվան Հովսեփյանի ներկայացուցիչը՝ իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Արթուր Ղամբարյանը վիճարկել է դատարան ներկայացնելու պատճառաբանությամբ Աղվան Հովսեփյանին ձերբակալության սահմանադրականությունը։

Մասնավորապես ՍԴ-ից պահանջել է հակասահմանադրական ճանաչել՝ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 130-րդ հոդվածը՝ այնքանով, որքանով այն չի նախատեսում հանցանք կատարած լինելու հիմնավոր կասկածի և դրա բովանդակության մասին ուղղակի (էքսպլիցի) ձևակերպված պայման, այնքանով որքանով հնարավորություն են տալիս ձերբակալման՝ որպես ինքնուրույն դատավարական գործիքի ինքնաշխատ կիրառմամբ մեղադրյալին զրկել ազատությունից, չի նախատեսում ձերբակալված մեղադրյալի՝ ազատությունից զրկվելու պատճառների մասին տեղեկացված լինելու իրավունքի, իր ընտրած անձին իր գտնվելու վայրի մասին տեղեկացնելու իրավունքի, իր պահանջով բժշկական հետազոտման ենթարկվելու իրավունքի, լռություն պահպանելու իրավունքի արդյունավետ իրականացման համար անհրաժեշտ կազմակերպական կառուցակարգեր և ընթացակարգեր։ Բացի այդ՝ փաստացի հնարավորություն չի տալիս մեղադրյալին ինքնաշխատ ձերբակալելու իրավաչափությունը դատական կարգով վիճարկելու, ինչպես նաև՝ ՀՀ քր․ դատ․ օր-ի 130-րդ հոդվածի 5-րդ և 6-րդ մասերում նախատեսված ժամկետները հակասում են ՀՀ Սահմանադրության 78-րդ հոդվածին։

Ձերբակալման այս տեսակի միակ նպատակը անձին դատարան ներկայացնելն է։ Օրենքը թույլ է տալիս մեղադրյալին մինչև դատարան ներկայացնելը բերել քննիչի մոտ բացառապես այն նպատակով, որպեսզի քննիչը կազմի ձերբակալման մասին արձանագրություն, որից հետո նրան պետք է անհապաղ ներկայացնել դատարան։ Նշված հոդվածով նախատեսված չէ ձերբակալման այս տեսակի նպատակից չբխող որևէ գործողություն կատարելու մասին որևէ արգելք, որի հետևանքով գործնականում քրեական հետապնդման մարմինները ձերբակալման այս միջոցն օգտագործում են մեղադրյալի նկատմամբ տարաբնույթ դատավարական գործողություններ կատարելու կամ ՁՊՎ-ում պահելու համար։

Ըստ դիմումատուի՝ դատարան ներկայացնելու համար մեղադրյալին ձերբակալելը, օրենսդրական սահմանափակող երաշխիքների բացակայության հետևանքով, վերածվել է մեղադրյալին ապացուցողական տարաբնույթ գործողություններին հարկադրաբար ներգրավելու գործիքի։ Ընդ որում, եթե մեղադրյալը չի կատարում իր դատավարական պարտականությունները, ապա նրան ապացուցողական գործողությունների կատարմանը կարելի է ներգրավել բերման ենթարկելու միջոցով, որն անհամեմատ մեղմ միջոց է։ Մինչդեռ, ՀՀ քր․ դատ․ օր-ի 130-րդ հոդվածում համապատասխան սահմանափակող երաշխիքների բացակայության հետևանքով ձերբակալման այս տեսակը վերածվել է «անհնազանդ» մեղադրյալների նկատմամբ պատժիչ միջոցի։

Դիմումատուն արձանագրել է, որ ՀՀ քր․ դատ․ օր-ի 130-րդ հոդվածի հիման վրա Ա․ Հովսեփյանին ազատությունից զրկելով (ձերբակալելով), խախտվել է նրա ֆիզիկական ազատությունը, ազատությունից զրկվելու պատճառների մասին տեղեկացված լինելու իրավունքը, իրեն ազատությունից զրկելու իրավաչափությունը վիճարկելու իրավունքը (ՀՀ Սահմանադրության 27-րդ հոդվածի 1-ին մասի առաջին նախադասություն, 2-րդ մաս, 5-րդ մաս)։

Գործը քննվել է գրավոր ընթացակարգով, ՍԴ-ի համապատասխան նյութեր է պահանջել իրավասու մարմիններից ու ստացել։ Այլ խոսքով՝ քննությունն ավարտվել է ու պետք է որոշումը հրապարակվեր։ ՍԴ-ն անկախ ու ապաքաղաքական որոշում կայացնելու դեպքում նշված կարգավորումը պետք է ճանաչի ՀՀ Սահմանադրությանը հակասող, բայց այդ դեպքում նախ կարձանագրվի ՀՀ նախկին գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանի իրավունքների խախտումը, երկրորդ՝ քննչական մարմինները կզրկեն քաղաքական հետապնդումների կարեւոր գործիքից։ Ինչպես հայտնի է՝ այսօր նախաքննական մարմինը բոլոր ընդդիմախոսներին ձերբակալում է հենց այդ հիմնավորմամբ, իբր, կալանավորման նպատակով դատարան ներկայացնելու համար ու մարդիկ փաստացի զրկվում են այդ որոշումները բողոքարկելու հնարավորությունից, իսկ միջնորդություններն էլ քննարկվում են հատուկ ընտրված դատավորների կողմից՝ երաշխավորելով քաղաքական իշխանության կամքի դակումը։

ՍԴ-ն այսօր երկընտրանքի առաջ է՝ գործել իրավական հարթությունում ու բավարարել դիմումը, թե քամուն տալ սահմանադրական արդարադատության վերջին փշրանքներն ու մերժել այն՝ սպասելով համալրման՝ ի դեմս նախկին գլխավոր դատախազի նկատմամբ ակնհայտ անբարյացակամ վերաբերմունք ունեցող ՍԴ դատավորի նոր թեկնածուների։ Ի դեպ, գործող ՍԴ դատավորներից առնվազն մեկը եւս ունի հստակ անբարյացակամ վերաբերմունք, որի հիմքով առնվազն պետք է ինքնաբացարկ հայտներ, բայց չի հայտնել, քանի որ նա ՍԴ-ում է հայտնվել հենց քաղաքական իշխանության քիմքին հարիր որոշումներ կայացնելու համար։

Աղբյուր` Փաստինֆո