Փաստ ինֆո

Պետք է, ըստ էության, գնահատել Մոսկվայում ստորագրված այն փաստաթուղթը, որի տակ դրվել է ՀՀ վարչապետի ստորագրությունը։ Դրանում, Արցախի հետ կապված, երկու կարևոր շեշտադրումներ կային, որոնք, սկզբունքորեն, բացակայում էին մոսկովյան այցին նախորդած՝ բրյուսելյան հանդիպումների ընթացքում։ Մեծ իմաստով, տարածված հայտարարության բովանդակության համաձայն՝  Բրյուսել կատարած այցի շրջանակներում, առհասարակ, ոչ մի կերպ չի շոշափվել Արցախի հարցը։ Այս մասին «Փաստինֆո» լրատվականի հետ զրույցում նշում է ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը.

- Բրյուսելյան այցի շրջանակներում Եվրոմիության և Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի դեմ դրվել էր մի փաստաթուղթ, ըստ որի՝ մինչև ապրիլ ամսվա վերջ, պետք է դելիմիտացիայի հանձնաժողով ստեղծվեր, ինչպես նաև՝ շուտափույթ կերպով պատրաստվեր Խաղաղության պայմանագիրը։ Եթե ուշադրությամբ ուսումնասիրենք Մոսկվայում ստորագրված պայմանագիրը, ապա կտեսնենք, որ նախ՝  ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի առնչությամբ Ռուսաստանը հստակ դիրքորոշում է հայտնում, ինչպես նաև՝ հստակ անդրադարձներ է կատարում Արցախյան հակամարտության, ինչպես նաև՝ դրա  լուծման խնդրին։ Ստացվում է, այն ինչ ստորագրվեց Մոսկվայում՝ այս պայմանագրով, ամբողջությամբ մի կողմ դրվեցին բրյուսելյան բոլոր պայմանավորվածությունները։ Այլ կերպ ասած՝ Մոսկվան ջրեց բրյուսելյան բոլոր պայմանավորվածությունները։

- Այսինքն, ստացվում է՝ ի չի՞ք են դառնում բոլոր այն պայմանավորվածությունները, որոնց այդքան ձգտում էր Եվրոպան և անհամբեր դելիմիտացիային սպասող Ադրբեջա՞նը։

- Դելիմիտացիան, իր նվազագույն դրսևորմամբ՝ քարտեզների վրա հիմնված գործողություն է։ Ինչպե՞ս կարող է Բրյուսելի միջնորդությամբ ձեռք բերված պայմանավորվածության համաձայն դելիմիտացիա տեղի ունենա, եթե այդ քարտեզները, գտնվում են բացառապես և միայն Ռուսաստանի Դաշնության Գլխավոր Շտաբի չհրկիզվող պահարաններում։ Ո՞վ պետք է նրանց տա այդ քարտեզները, եթե Եվրոպան փորձում է համառորեն  և ամեն գնով շրջանցել Մոսկվայի դերակատարությունն ու մասնակցությունն՝ ինչպես դելիմիտացիայի, այնպես նաև՝ արցախյան հակամարտության լուծման ողջ գործընթացում։ Ինչ վերաբերում է Խաղաղության պայմանագրին, ապա ՌԴ-ն, իհարկե, դեմ չէ, որ այն ստորագրվի, սակայն նշում է, որ դա պետք է արվի այն ժամանակ, երբ իր  շահերն ամբողջովին ընդգրկված կլինեն։ Այս պահին Հայաստանի և ՌԴ-ի շահերը համընկնում են Խաղաղության պայմանագրի ստորագրման և դելիմիտացիայի գործընթացի ոչ առաջնահերթությամբ։

- Հետաքրքիր է մոսկովյան այցի արդյունքները  չե՞ն գրգռի, արդյո՞ք, Ադրբեջանի ղեկավարի բարկությունը, ով ամեն գնով դելիմիտացիայի իրականացման  սեղմ ժամկետներ էր թելադրում հայաստանյան իր գործընկեր Փաշինյանին…

- Ալիևն իր գրգռվածությունը  թող Եվրոմիության սեռափոխ չինովնիկների վրա թափի, որովհետև իր գրգռվածությունը էական որևէ ազդեցություն չի ունենալու այն փոխհարաբերությունների վրա, որտեղ միջնորդի և խաղաղարարի առաքելությունը ստանձնել է ատոմային տրիադա ունեցող Ռուսաստանի Դաշնությունը։ Իրապես, իրավիճակի փոփոխություն է տեղի ունեցել, որի քամիները հասել են և՛ Ադրբեջան, և՛ Թուրքիա։ Նրանք սա շատ լավ հասկանում են։

- Ի՞նչ իրավիճակի մասին է խոսքը, պարոն Նահապետյան։

- Այն իրավիճակի, որ Ռուսաստանի Դաշնությունն իրականացնում է Ուկրաինայում։ Պատկերավոր լեզվով ասած, սկզբունքորեն, ՌԴ-ն իր ձեռքերին ազատություն է տվել և եթե, այնուամենայնիվ, իր շահերը ստորադասվում են,այսինքն, խախտվում են միջազգային իրավունքի այն նորմերը, որով առաջնորդվում կամ ձգտում է առաջնորդվել Ռուսաստանի Դաշնությունը, ապա նա շատ խիստ և կոշտ է դառնում։

- Ինչպե՞ս կարող ենք ամփոփել Մոսկվայում կնքված համաձայնագիրն, ըստ էության։

- Կարծում եմ, սա շատ ծրագրային փաստաթուղթ է, որտեղ ներառնված են բոլոր ոլորտներն՝ անխտիր։ Խոսքը ոչ միայն Արցախի հիմնախնդրի մասին է։ Այստեղ ներառնված են Հայաստան - Ռուսաստան հարաբերություններն՝ իրենց բոլոր դրսևորումներով, հստակ մարտավարություններով, առկա են նաև հատվածներ, որտեղ ռազմավարական հստակ ձևակերպումներ կան։ Կարծում եմ, այս փաստաթուղթը պետք է ըստ արժանվույն գնահատվի, որովհետև պետությունների միջև հարաբերությունները կանոնակարգվում են միջպետական պայմանագրերով, կնքված երկուստեք պայմանավորվածություններով և փոխհամաձայնություններով։ Տվյալ պարագայում, Ռուսաստանի Դաշնությունն, անգամ, Հայաստանի Հանրապետության էներգետիկ ինքնիշխանության մասին է խոսում, ի դեմս՝ ատոմակայանի հետագա շահագործման և նոր էլեկտրոբլոկների կառուցման։ Սրանք չափազանց կարևոր կետեր են, որոնց մասին պետք է խոսվի, բարձրաձայնվի։

- Պարոն Նահապետյան, ինչպե՞ս պատահեց, որ ամեն գնով Արևմուտքի շահերը սպասարկող Նիկոլ Փաշինյանը Մոսկվայում նմանօրինակ փաստաթղթի տակ իր ստորագրությունը դրեց։

- Մինչև նրա Մոսկվա մեկնելը պաշտոնապես ասվեց, որ այնտեղ որևէ փաստաթուղթ չի ստորագրվի։ Ստացվում է, որ այս համապարփակ փաստաթուղթը պաշտոնական այցի օրակարգում չի եղել։ Ի՞նչ է սա նշանակում, այն, որ այդ փաստաթղթի պատրաստման աշխատանքներին Հայաստանը որևէ մասնակցություն չի ունեցել։ Նիկոլ Փաշինյանը ստորագրել է մի փաստաթղթի տակ, որի գոյության մասին ինքը տեղյակ չի եղել, նա այդ փաստաթղթի հետ կապ ունի այնքան, որքան երկիրն ու երկինքն իրար հետ։ Հետևաբար, Մոսկվայում Նիկոլ Փաշինյանին բացատրել են՝ որը որից հետո է։

- Ձեր նկարագրածից ստացվում է, որ Նիկոլ Փաշինյանն, այլևս, Ռուսաստանի Դաշնությանը պետք է այնքանով, որքանով  փաստաթղթերի տակ ստորագրություն դնող է պետք…

- Այդ հարցը Ռուսաստանի Դաշնության ղեկավարին տվեք՝ ո՞ւմ է,   ընդհանրապես, պետք Նիկոլ Փաշինյանը։ Գուցե միայն իր ընտանիքին և գուցե ճիշտ ժամանակն է, որպեսզի նա փողոցից վերադառնա ընտանիք…

Աղբյուր` Փաստինֆո