Փաստ ինֆո

«Դեռևս երեկ կենդանի էին այն խոսակցությունները, որ Մինսկի խմբի շրջանակներում կարող է քննարկվել Արցախի հիմնախնդիրը։ Այսօր արդեն, իրավիճակն այլ է։ Ռուսաստանի Դաշնության Արտաքին գործոց նախարարն առավոտյան հայտարարեց, թե ԱՄՆ-ն և Ֆրանսիան հրաժարվում են ՌԴ-ի հետ համագործակցությունից, թեև, աշխարհաքաղաքական վերջին զարգացումների ֆոնին, անձամբ ես, դժվարանում էի պատկերացնել, թե ինչպե՞ս կարող են ԱՄՆ-ն, Ֆրանսիան և Ռուսաստանի Դաշնությունը միասին որևէ հարց քննարկեն։ Այնուամենայնիվ, ստեղծված իրավիճակով հանդերձ, չենք կարող արձանագրել, որ Մինսկի խմբի ձևաչափն, այլևս, վերջնականորեն տապալված է, որովհետև, այս պահի դրությամբ, մենք խնդրի վերաբերյալ լսել ենք միայն Ռուսաստանի Դաշնության պաշտոնական դիրքորոշումը։ ԱՄՆ-ն և Ֆրանսիան դեռևս լուռ են»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասել է քաղաքագետ Արա Պողոսյանը։

Հիշեցնենք, որ այսօր Ռուսաստանի Դաշնության Արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել էր, թե հակառուսական ալիքի համատեքստում Արևմուտքը չեղարկել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության մեխանիզմը.
«Ֆրանսիացի ու ամերիկացի մեր գործընկերները հայտարարել են, որ չեն հաղորդակցվելու մեզ հետ՝ այդ ֆորմատի շրջանակներում»,- ասել է Լավրովը եւ ընդգծել, որ դա նրանց իրավունքն է։ Եթե նրանք պատրաստ են զոհաբերել Ղարաբաղում և ընդհանրապես Հարավային Կովկասում կարգավորման շահերը, եթե պատրաստ են այս պարագայում զոհաբերել հայկական կողմը շահերը, ապա դա իրենց ընտրությունն է»։

Քաղաքագետ Արա Պողոսյանը ենթադրում է՝ գուցե ստեղծված իրավիճակով պայմանավորված, Մինսկի խմբի ներկայիս ձևաչափը սառեցվի կամ ժամանակավորապես դադարեցվի։ Քանի դեռ մենք չունենք պաշտոնական հայտարարություն այն մասին, որ Մինսկի խմբի ձևաչափն, այլևս, պաշտոնապես
չի գործում, չենք կարող այդպիսի հետևություններ անել, ասում է քաղաքագետը։

Հարցին՝ արդյո՞ք Ռուսաստանի Դաշնության՝ Մինսկի խմբից դուրս բերումը չի՞մեծացնում ռիսկերն՝ այնտեղ տեսնելու ոչ ցանկալի պետության, մասնավորապես, Թուրքիայի ներկայությունը, Արա Պողոսյանը պատասխանում է՝ թեև Ադրբեջանի նախագահը մեկ անգամ չէ, որ խոսել է իր այդ ցանկության մասին՝ Մինսկի խմբի եռակողմ ձևաչափը դարձնել քառակողմ՝ ներգրավելով այնտեղ իր ռազմական դաշնակցին՝ Թուրքիային, այնուամենայնիվ, այս պահի դրությամբ, Ադրբեջանին ավելի ձեռնտու է Մինսկի խմբի չեղարկումն, առհասարակ.«Կարծում եմ, Ադրբեջանն այս պահին որևէ նպատակ չունի պահպանելու ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափը։ Նրան լիուլի բավարարում է Արցախի հիմնախնդրի մոռացության մատնումը, կամ, եթե քննարկումներն անխուսափելի են, ապա միայն երկկողմ ձևաչափով։ Ի դեպ, այս առումով բրյուսելյան վերջին հանդիպումն Ալիևի թափած երկարատև ջանքերի ձեռքբերումն էր։ Ալիևի ձգտումն էր, որպեսզի Հայաստանն ու Ադրբեջանն առանց միջնորդների՝ միայնակ խոսեն Արցախի հիմնախնդրի մասին ու այս իմաստով, Մինսկի խմբի չեղարկմամբ, կարծես, իրականանում է Ալիևի վաղեմի երազանքը։ Նա շատ լավ գիտակցում է, որ, եթե Արցախի հիմնահարցի քննարկման ընթացքում չլինեն աշխարհաքաղաքական կենտրոնների ճնշումները, ապա Հայաստանի օրվա իշխանությունների հետ նա կարող է հասնել բացառապես այն ամենին, ինչին ձգտում է, ինչին էլ մենք, ըստ էության, ականատես ենք լինում վերջին մեկ տարվա ընթացքում»։

Քաղաքագետի դիտարկմամբ՝ Մինսկի խմբի բացակայության պայմաններում, Արցախում ռազմական սադրանքներ բռնկվելու պարագայում, միակ միջամտող կողմն իրավաբանորեն և դե ֆակտո դառնում է խաղաղապահ ծառայություն իրականացնող ռուսական զորամիավորումը և Ռուսաստանի Դաշնությունը։

«Փաստացի ստացվում է, որ այսպիսով, Արցախն ամբողջությամբ անցնում է Ռուսաստանի Դաշնության վերահսկողության ներքո։ Եթե մինչև 2020 թվականը Հայաստանը Արցախի անվտանգության երաշխավորն էր, այսինքն, ինչ-որ առումով, Արցախը վերածված էր ինքնատիպ հայկական մարզային սուբյեկտի, ապա այս պարագայում հակառակ պրոցեսն է լինելու՝ Արցախի անվտանգության միակ երաշխավորը դառնալու է Ռուսաստանի Դաշնությունը՝ ռուսական սուբյեկտայնության ներքո»։

Ամփոփելով զրույցը, քաղաքագետ Արա Պողոսյանն ընդգծում է՝ հայկական կողմը պետք է գործի դնի հնարավոր և անհնար բոլոր ջանքերը, որպեսզի Մինսկի խումբը չտապալվի «Հայաստանից, Արցախի իշխանություններից և Սփյուռքից որոշակի ճնշումներ պետք է բանեցվեն՝ ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի պաշտոնական շրջանակների վրա՝ վերականգնելու Մինսկի խմբի եռակողմ ձևաչափը։ Մինսկի խումը, թերևս, միակ մանդատ ունեցող միջազգային պլատֆորմն է, որ, գոնե, մինչև 2018 – 19 թվականներին ի զորու էր մեզ համար որոշակի ընդունելի միջոցներով՝ վերհանել Արցախի հիմնախնդրի հետ կապված հարցերը։ Չեմ կարող ասել, որ այն խիստ արդյունավետ է եղել, սակայն իր ձևաչափի մեջ միակ ընդունելի հարթակն էր, որտեղ քննարկվում էր Արցախի հիմնահարցի լուծման տարբերակները և կարծում եմ, պետք է ջանքեր գործադրել՝ այն վերջնականապես չտապալելու համար»։

Աղբյուր` Փաստինֆո