Փաստ ինֆո

Ռուս-ուկրաինական պատերազմին հաջորդող ողջ ընթացքում ինձ չի դադարում ուղեկցել այն միտքը, որ բաբելոնյան նոր աշտարակաշինության մի նոր ընթացք է թևակոխել մարդկությունն ու  աշխարհը։ Եվ մի քանի հզոր կայսրությունների շահերի բախման ու բեկման կետերում հայտնված բազմաթիվ պետություններից մերը ու մենք՝ ապագայի առումով ամենաանկանխատեսելի վիճակում, ուղղակի՝ ինքնահոսի մատնվածն ենք։ Ընդ որում, հստակության բացակայությունը բոլոր առումներով է, բոլոր բնագծերում։

Իրավիճակը  մեծապես է բարդանում, երբ 2020-ի սեպտեմբերին  թուրքադրբեջանական տանդեմի սանձազերծած  պատերազմը դեռ չհաղթահարած, մեզ շրջապատող թշնամական 2 պետություններիների անթաքույց  նպատակներին ենք անդրադառնում՝ ներկա  անպատասխանատու իշխանության համատեքստում, որն այսօր դերակատար չէ  հայոց պետության և հայ ժողովրդի ո՛չ արտաքին, ոչ ներքին քաղաքականության մեջ։  Ազգային-պետական ոչ մի խնդիր  լուծելու ոչ ցանկություն ունի ոչ էլ՝ կարողություն։ Թշնամու կրակոցների տակ՝ իշխանությունը խոսում է ինչ-որ ուտոպիական խաղաղության դարաշրջանից, բայց՝  Արցախն ու արցախցին այսօր էլ թշնամու թիրախում են, այդ թվում նաև՝ քաղաքացիական բնակչությունը։ Պետություն, պետական ինստիտուտներ, ըստ էության,  կանգ  առած, շունչը պահած վիճակում են։ Հայաստանում մեն-մի բնագիծ կամ ավելի ճիշտ՝ ծառայություն է գործում՝ ուժայինների ծառայությունը, որոնք զբաղված են վարչապետի աթոռը զբաղեցնողին /և նրա մերձավորներին/ սպասարկելով, նրա անվտանգությունն ապահովելով,  թիկունքը պահելով։

Իսկ ՀՀ քաղաքացիներն այս դժվարին ժամանակներում ասես հավերժական բրոունյան շարժման  շարունակական ընթացքի մեջ լինեն։ Ընթացք, որ անկախ իշխանություններից են վարում։ Իշխանությունն իր թիմով ի՛ր համար է ապրում, ժողովուրդն՝ իր։ Եվ այս երկուսի ապրելակերպի տարբերությունը գնալով ավելի է ահագնանում։ Իրեն «ժողովրդավար» համարող իշխանությունը շատ արագ  «ժողովուրդ» արմատից  ձերբազատվեց՝ «վար» արմատի առջևի «ա» հոդակապով լծվելով  ավարառության գործին։ Եվ այդպիսով շատ որոշակի ու հստակ ցուցանելով 2018-ի ողջ կեղծիքն ու սուտը։ Միայն թե՝ իրականությունը տեսնելու, հասկանալու և համապատասխան քայլեր անելու պակասն արդեն հիվանդագին դրսևորումներ է ստանում մեր ժողովրդի շրջանում։

Ընդ որում, բոլոր նախորդների համեմատ հենց «ժողովրդավարության, սիրո և հանդուրժողականության քողի տակ» եկածներն ամենակեղծավորները   դուրս եկան։ Ինչ խոսք,  նախորդ իշխանությունների համար էլ կարող ենք ասել, որ անկեղծ չեն եղել սեփական ժողովրդի հետ։ Մեկն ավելի շատ, մյուսն՝ ավելի քիչ։ Բայց որ իշխանություն-ժողովուրդ անկեղծության պակասը դեռ անկախության ամենավաղ շրջանից է ժառանգորդաբար փոխանցվել, աներկբա է։

Անկախ և ազգային պետություն կառուցելու իրական ընթացքից բոլոր  շեղումների սկզբնավորողն ու հայրը՝ ՀՀ առաջին նախագահն էր,  շեղումներն այլևս անուղղելի ձախողումների վերածողը՝ նրա հոգեզավակ՝ ներկա  իշխանության առաջնորդը։

Երկու տասնամյակ Հայաստանը ղեկավարած՝ արցախյան պատերազմի բովով անցած մեր երկրորդ և երրորդ նախագահները  նույնպես անկեղծության, սեփական ժողովրդի հետ  անկեղծ լինելու պակաս ունեին։ Եվ բոլորն էլ հեռացան առանց հաշվետվության, թե՝ ինչ արեցին, ինչը՝ չհասցեցին՝ թողնելով եկողին։

Յուրաքանչյուր հաջորդն էլ  յուրաքանչյուր նախորդի գործունեությանը  պարզ  և հստակ քաղաքական  գնահատական չտվեց, ուղղակի չցանկացան տալ։ Մինչդեռ ամեն մեկն իր հերթին  կարող էր անել դա՝ առանց վիրավորանքի՝ գնահատելով նախորդի արածն ու չարածը, լավին լավ ասելով, վատին՝ վատ, լուծված և չլուծված ազգային հիմնահարցերի թվարկմամբ։

Իսկ լրջմիտ ոչինչ չասելը՝ ոչ միայն դրական մոտիվացիա չէր առաջացնում, այլև՝ 2018-ին իշխանությունը զավթած ներկաների օրոք իրենց նախորդների արժանահիշատակ  գործերը մոռացնելու և զրոյացնելու և ապա՝ «նախկիններ» ընդհանրական որակման ներքո՝ առնվազն պետության և ժողովրդի անվտանգությունն ապահոված նախորդներին   չեղած ու չարած հանցանքներ վերագրելու  աղտոտ շրջան սկսեց, որի մասնակիցը դարձան, օգտագործվեցին  և օգտագործվում են ուժային կառույցները։ Բնականաբար, վերջիններիս առումով կարելի է ասել՝ թո՛ղ չօգտագործվեին։ Բայց հենց նրանք, այդ ուժայիններն  էին, որ առիթ տվեցին և երաշխավորեցին ներկաներին, թե՝ պետություն կառավարելու փոխարեն ժողովրդին կարելի է զբաղեցնել պետության զարգացման ընթացքը խաթարող շոուներով, անիմաստ և կեղծ դատապրոցեսներով, իսկ այսօր արդեն հասանք նրան, որ  ներկա իշխանության օրոք՝ ուղղակի կանգ առավ պետությունը:

Բնականաբար, ժողովուրդը, նրա ընկալող և գիտակցող հատվածն էլ իր մեղքի բաժինն ունի, քանի որ պետության և պետականության հարցում պահանջատեր չենք։

Փոխարենը՝ ներկաներն էին պահանջատեր, ընդ որում, նրանցը բացառապես սեփական թայֆայի բարեկեցությունն ապահովելու մերկանտիլ պահանջն էր, որ  տասնամյակներ շարունակ՝ վայելքի և իշխանության՝ ոմանք՝ նոստալգիայով, ոմանք՝ համառ ձգտմամբ վերջապես հասան իրենց նպատակին՝ ի սկզբանե խաբեությամբ, ստով ու կեղծիքով կերակրելով իրենց հավատացող ժողովրդին։ Ներկա նախագահի և վարչապետի կերպարները՝ ձեզ օրինակ․․․

․․․Ի դեպ, 115 տարվա հեռվից Հովհաններս  Թումանյանն իր հայտնի՝ «Անկեղծ չենք» հոդվածում այսօրվա իրականությունն է մեզ պարզում և  պարզաբանում։ Այդ իրականությունը տեսնողների, գիտակցողների, խոսքից գործի անցնողների ու առաջնորդողների  կարիք կա։

Հ․Գ․

Մեծը  գրում է.

«Երբեք այսքան մեծ չի եղել անկեղծության կարիքն ու կարոտը, ինչպես այսօր, և երբեք այսքան ահռելի չափերով չի հայտնվել կեղծիքը, ինչպես այսօր:

Դարավոր կարգերի ու հասկացողությունների հեղաշրջումի օրը, պատմության ահավոր դատաստանի օրը:

Մեծ ալեկոծություններն ու ակնկալությունները ամենքին տեղահան են արել, դուրս են բերել իրենց անկյուններից, և ահա –ժողովուրդներն իրենց ունեցած ուժերով հրապարակի վրա են:

Ամեն մարդ շարժվում է, ամեն մարդ խոսում է:

Անշուշտ նա պիտի շարժվեր այնպես, ինչպես ինքն է կամենում, և խոսեր այն, ինչ որ ինքն է մտածում:

Այդպես պիտի լիներ մարդը, առավել ևս այս տեսակ մի ժամանակի առաջ, երբ շարժումը կամ խոսքը կարող է ունենալ այնպիսի հետևանք, որ ուրիշ ժամանակ աներևակայելի է:

Նրա այս խոսքից կամ այն շարժումից կախված է շատ բան:

Եվ հանկարծ․․․ դուք տեսնում եք․․․ Նա խաղ է անում, դերասանություն է անում:

Դերասանությունը գեղեցիկ է բեմի վրա, ուր խաղում են, բայց նա գարշելի է կյանքի մեջ, ուր ապրում են:

Դրա համար էլ բեմի վրա խաղացողները շնորհքով մարդիկ են, իսկ կյանքում խաղացողները՝ ցածերն ու կեղծավորները:

Նրանք խաղ են անում ամեն տեղ, ամեն բանի հետ, և ահա, մեր կյանքը ավելի նման է թատրոնական բեմի, ու այդ բեմը թեև փոքր, բայց, տեսեք, ո՜րքան դերասաններ ունի․․․

Իրենց վրա առած զանազան դերեր՝ նրանք մտել են ու խաղում են այս կամ այն ասպարեզում:

Ահա սա՝ ներկայանում է ամեն տեղ որպես չհասկացված ու հալածված գաղափարական գործիչ, մյուսը նշանավոր հերոս է խաղում, երրորդը հրապարակախոսություն է սարքել, չորրորդը բարեգործ է ձևանում, հինգերորդը գրող է կեղծում, վեցերորդը հանդիսանում է արդեն որպես նահատակ, յոթերորդը գալիս է որպես դատավոր, ամենքին մեղադրելու և ամենքից հաշիվ ուզելու․․․

Ու բնականաբար, չնայելով այսքան շատ գործիչների ներկայությանը, դուք զզվում եք, որ ցուրտ է, որովհետև չկա անկեղծության ջերմությունը, զգացմունքի հուրը, որովհետև նրանք խոսում են լեզվով, իսկ սիրտները շատ է հեռու, և զզվում եք վերջապես:

Սրանք ոչինչ չեն սիրում, այլ ցույց են տալիս, թե սիրում են:

Եվ ինչպես դերասանն ունի իր դերը, որ տանում է, իսկական գործիչն ունի իր խաչը, որ կրում է, սրանք էլ, այս կամ այն գործին կպչելով, փոխանակ գործի ծանրության տակ մտնելու և տանելու, իրենք են բարձրանում, հեծում նրա վրա ու շինում են իրենց էշը:

Եվ այս դերասաններից ամեն մեկն ունի իր էշը, ու միշտ էլ իր էշն է քշում, թեկուզ աշխարքը քանդվի:

Հաճախ սրանց շահատակությունը տևում է շատ երկար, նայած թե ինչ տեղ են մեյդան բաց արել և ով են թամաշավորները կամ երբ են գլխի ընկնելու:

Ու որպեսզի այդ թամաշավոր-ժողովրդի սիրտը շահած լինեն ու բարեկամ պահած, միշտ գոռում են «ժողովրդի» անունը:

Խոսքն ընչի մասին ուզում է լինի, միշտ վերջացնում են «ժողովուրդով»: Ժողվուրդն այդպես է կամենում․․․

«Ժողովուրդը մեզ հետ է․․․ Ժողովուրդը ձեզ կդատի․․․ Ո՞ւր ես, ժողովուրդ, անարգում են քեզ․․․»

Այդ հերիք չէ դեռ: Ժողովուրդն էլ են կործանում․․․

Իրենց մարդկանցից ոմանց հանդես են բերում կեղծ ստորագրություններով,

անգրագետներին իրենց շինած հոդվածներով ու ներկայացնում որպես ժողովուրդ:

― Տեսե՜ք, ժողովուրդը մեզ հետ է։

Դե եկեք ու ջոկեցեք իսկականը կեղծիքից»։

Աղբյուր` Փաստինֆո