ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
«Լեռնային Ղարաբաղի հետ դուք՝ անցյալի խավար ուժերդ, հառնում եք մոխիրներից». թուրք քաղաքական գործչի նամակը՝ Անրի Վերնոյին 02/13/2022 19:36 | ԼՐԱՀՈՍ
Հայաստանում ապրող և ստեղծագործող մի շարք մշակույթի գործիչներ, օրեր առաջ հյուրընկալվել էին Նախագահական պալատում։ Նախագահի պաշտոնակատար Ալեն Սիմոնյանի հրավերով՝ նրանք այնտեղ մշակութային հարցեր են քննարկել, երգել են, խոհեր են կիսել իրար հետ, ինչպես իրենք են ասում՝ հոգևոր բնույթի հանդիպում են ունեցել։
Զուգահեռ իրականության մեջ՝ միևնույն ժամանակ, Հայաստանի Հանրապետության արևելյան և արևմտյան սահմաններին չեն դադարում մոլեգնել թշնամի Ադրբեջանն ու Թուրքիան։ Մի կողմից Թուրքիան մատ է թափ տալիս ինքնիշխան մեր պետության վրա, մյուս կողմից հայ ռազմագերիները շարունակվում են խոշտանգվել Բաքվի բանտերում, իսկ նրանց արդեն մեռած համարող նախագահի ժամանակավոր պաշտոնակատար Ալեն Սիմոնյանը մի քանի մտավորականների հետ հոգևոր բնույթի հանդիպումներ է ունենում, խոսում են, երգում են, նվագում են…
Ինչևէ…
«Փաստինֆո»-ն ներկայացնում է մեկ այլ մտավորականի՝ ֆրանսահայ անվանի ռեժիսոր և սցենարիստ Անիրի Վերնոյի պատասխան նամակը՝ մեզ վրա հերթական անգամ մատ թափ տվել փորձող թուրք քաղաքական գործիչին։ Պատմությունը հետևյալն է՝ 1995 թվականին ֆրանսահայ ռեժիսոր Անրի Վերնոյը (Աշոտ Մալաքյան) ստիպված եղավ պատասխան նամակով արձագանքել Թուրքիայի Հանրապետության կառավարության անդամ, այդ երկրի առողջապահության (1987-1988 թթ.), ապա (1991-1992 թթ.)՝ տուրիզմի նախարար, Եվրախորհրդարանում Թուրքիայի ներկայացուցիչ Բյուլետն Աքարջալըի զայրացած նամակին, որով վերջինս հայ ռեժիսորին կոչ էր անում դադարել ատելություն սերմանելուց, հայ-թուրքական թշնամանք բորբոքելուց, իբր հանուն Անրի Վերնոյի (Anri Vernoy) մութ խաղերի՝ քրիստոնյա-մահմեդական, Ֆրանսիա-Թուրքիա հարաբերությունների մեջ սեպ խրելուց:
Թուրք քաղաքական գործիչը հորդորում է Վերնոյին հանգիստ թողնել իրար հետ դարեդար հաշտ ու համերաշխ ապրող հայ և թուրք ժողովուրդներին՝ սպառնալով վերջինիս այսպես. «Ատելություն վաճառելու համար դուք կկորցնեք ամեն ինչ…»:
Թուրք Աքարջալըի զայրույթի պատճառը 1995թ. մարտի 9-ին՝ «20 ժամ հեռուստատեսային նորություն» հաղորդաշարի շրջանակներում, Անրի Վերնոյի մասնակցությունն էր:
Ստորև ներկայացնում ենք Թուրքիայի Հանրապետության կառավարության անդամ Բյուլետն Աքարջալըի և հայազգի ռեժիսոր Անրի Վերնոյի նամակագրությունը:
«Պարո´ն
Ես Ձեզ գրում եմ այս երկուշաբթի՝ մարտի 9-֊ին՝ «20 ժամ հեռուստատեսային նորություն» հաղորդաշարի շրջանակում Ձեր մասնակցությունից հետո, որը դիտելիս ես շատ վրդովվեցի։
Բոլորիս հայտնի է, որ պատերազմից ի վեր գոյություն ունեն «ատրճանակ վաճառողներ»։ Ձեզ ունկնդրելով՝ հասկացա, որ կան նաև «զգացմունք վաճառողներ». Դուք ատելություն եք սերմանում, պարոն Վերնոյ։ Դուք շահարկում եք սփյուռքահայերի և ֆրանսիացիների զգացմունքները միաժամանակ։ Դուք չեք բավարարվում միայն հայ-թուրքական թշնամանքը բորբոքելով։ Հանուն Ձեր մութ խաղերի՝ Դուք փորձում եք քրիստոնյա-մահմեդական՝ Ֆրանսիա-Թուրքիա հարաբերությունների մեջ ևս հարկադրել նույն ձևաչափը։
Դուք ապրում եք անցյալով, և միայն արյան հոտը կարող է Ձեզ սթափեցնել։ Դուք օգտվում եք հնարավոր առիթից։ Գնացեք վերականգնեք ՀԱՀԳԲ-ն՝ Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակը (ASALA), որ սպանեք, սպանեք նորից և Արևմուտքի առջև ներկայանաք որպես զոհեր։ Դուք, գուցե, Ձեզ համարում եք պատմական ճշմարտության կրողը, ոչ ոք չի կիսում Ձեր կարծիքը։ Եվ ուրեմն, եթե փաստերը դեմ են Ձեր ճշմարտությանը, բավական է այն քողարկել հորինված փաստաթղթերի մի լավ տրցակով։ Բղավում եք, արտասվում, անիծում: Դուք բեմադրում եք զինված հակամարտություն։ Ատելությունն է Ձեր կյանքի միակ նպատակը։ Ի՞նչ եք անելու, եթե հայերն ու թուրքերը հաշտ ապրեն, ինչպես ապրել են դարերով։ «Ատելություն վաճառելու» համար դուք կկորցնեք ամեն ինչ։ Ինչո՞ւ եք ատում խաղաղությունը։ Դուք 5 րոպեում վտանգեցիք ամենը, ինչ Երևանն ու Անկարան տարիներ ի վեր փորձում էին կառուցել։
Դուք՝ Ֆրանսիայի, ԱՄՆ-ի և այլ երկրների հայ համայնքների անպատասխանատուներդ, չկարողացաք սանձել ձեր սեփական եսապաշտությունը՝ հանուն մեր երեխաների ապագայի։ Դուք չվարանեցիք 1992 թ. ծածանել 20-ականների մի պաստառ՝ որպես վրեժի դրոշ, մեկ այլ անպատասխանատուի ձեռնարկ։
Չե՞ք կարծում, որ վաղուց ժամանակն է մեր երեխաներին ազատել ենթադրյալ անցյալի բեռից, որպեսզի նրանք սովորեն նորից խաղալ միասին, ապրել միմյանց հարևանությամբ, ինչպես անում էին նրանց նախնիները։ Ահա սա է, որ վերջին 5-6 տարիներին փորձում են իրականացնել Անկարայի և Երևանի խիզախ մարդիկ։ Խաղաղության՝ Ձեզ համար անտանելի այս հեռանկարը Ձեզ ստիպեց նորից դիմել սպառնալիքի Ձեր զզվելի միջոցներին՝ հիմնված անցյալից եկող Ձեր զգացումների շահարկման վրա։ Լեռնային Ղարաբաղի հետ դուք՝ անցյալի խավար ուժերդ, հառնում եք մոխիրներից»։
Բյուլենտ Աքարջալը, 1995
«Պարո´ն,
Ձեր հիստերիկ, անիմաստ խոսքից, որ բաղկացած էր մի շարք վերամբարձ ածականներից, որոնց իմաստը, ասես, ինքներդ էլ չեք ըմբռնում, ենթադրում եմ, որ այդքան էլ գոհ չեք 5-րդ ալիքի «Հեռուստատեսային նորություններ» հաղորդաշարին իմ հյուրընկալությունից։ Տեղին կլինի «կարոտով» հիշել մեզ քաջ հայտնի ռեժիմներից մեկը, երբ անմիջապես ձերբակալվում էին նրանք, ովքեր արտահայտվել էին ավելին, քան «կարելի» էր. այդպե՞ս չէ։
Դեռևս անցյալ տարի «Միջազգային ներումը» և մարդու իրավունքների պաշտպանները քաղբանտարկյալների խոշտանգումների ցուցանիշով Ձեր երկիրը համարում էին առաջատարը։ Անշուշտ, սա է Ձեզ «թույլ տալիս» ինձ անկեղծության, ժողովրդավարության և մարդասիրության դասեր տալ։ Հավելեմ նան, որ հայկական Սփյուռքը որևէ առնչություն չունի այդ «փառահեղ» կոչման հետ, որով Ձեզ «կնքել է» քաղաքակիրթ աշխարհը։
Դուք, պարոն, փաստորեն վրդովվել եք, որ ես ինձ թույլ եմ տվել բարձրաձայնել, որ Ձեր կառավարությունը թուրքական սահմանին արգելափակել է սննդամթերք, այդ թվում՝ երեխաների համար նախատեսված կաթ տեղափոխող բեռնատար մեքենաների մուտքը դեպի երիտասարդ և ժողովրդավարական հայկական անկախ հանրապետություն (իմ ձեռքին են արգելափակված բեռնափոխադրողների հեռագրերը)։ Եվ միևնույն ժամանակ Դուք առաջարկում եք Ձեր մեծահոգի միջամտությունը այն Հայաստանին, որի բնակչության մի մասին սովի եք մատնել։ Թուրքիան և Հայաստանը չեն պատերազմում, ուստի դուք լիովին ոտնահարում եք միջազգային օրենքները՝ դառնալով, ակնհայտորեն, ոչ այդքան վստահելի միջնորդ։ Իսկ գուցե դա հետևանքն է Ձեր Հանրապետության նախագահի՝ «մեծ պետական գործչին վայել» ճարտարախոսության. «Պետք է մի փոքր վախեցնել հայերին…»։
Ձեր ոչ այդքան հստակ ֆրանսերենից, խոստովանեմ, այդպես էլ չհասկացա, թե իմ ելույթն ինչպես էր առնչվում քրիստոնեա-մահմեդական՝ ֆրանսիացիներ-թուրքեր հարաբերություններին։ Իսկ, երբ փաստում եք, թե «միայն արյան հոտը կարող է ինձ սթափեցնել…», Դուք հասնում եք հոգեկան զառանցանքի սահմաններին։
Պարոն Աքարջալը, պարզապես՝ ավելի քիչ խեղկատակություն և ավելի շատ զգուշություն։ Դուք անհամեմատ մոտ եք ապրում Խարբերդի և Տրապիզոնի ճանապարհներին, որտեղից տարածվում է այդ արյան հոտը, բայց դա չի խաթարում Ձեր քունը, քանի որ Ձեր վրդովմունքն էլ ընտրողական է։
Դուք օգտագործում եք այն նույն բառերը, ինչ Ձեզ նախորդող չարաբաստիկ երիտթուրքերը. «Մոռանանք անցյալը, սկսվում է եղբայրության դարաշրջանը», ահա թե ինչու, ասես, «անցյալի մարդ» լինեք։
…1895-1909-1915 թթ. ամեն անգամ մի նոր դժոխք, արցունքներ և գլխատված գանգերի բուրգեր։ Ուստի թույլ տվեք թերահավատորեն վերաբերվել Ձեր կարգախոսներին, որոնք առավել արժանի են լինելու տուրիստական պաստառներին, «Համեցեք եղբայրական Թուրքիա, և թող մեր երեխաները խաղան միասին…», մինչդեռ Ձեր որջերում մի քանի կեղծ պատմաբանների օգնությամբ 80 տարի անց շահարկում եք պատմական ճշմարտության ժխտելիությունը։
Միայն նրանք կարող են ձևացնել, թե հավատում են Ձեզ, ովքեր անամոթաբար պետական շահը պայմանավորում են մի քանի հետամնացների հետ ունեցած ավտոմեքենաների, ինքնաթիռների կամ գործարանների առևտրով։ Նման դեպքերի համար հնուց եկող մի խոսք կա. «հոգին վաճառել հանուն մի աման ապուրի…»։ Լավ եմ հասկանում նաև սփյուռքահայերի հանդեպ Ձեր զայրույթը. Դուք նրանց վիրավորում եք, քանզի հայերին հանդուրժում եք միայն կոտորված, համր և առանց հիշողության։ Երբ ապագային փոխանցվող հիշողությունն այն չէ, ինչ դուք կցանկանայիք, դուք այն սահմանում եք՝ որպես «անցյալի ապրումների չարաշահում»։ Դուք ընդունեցիք լատինական այբուբենը, հրաժարվեցիք ֆեսից և Ձեր ազգային տարազից, բայց, ցավում եմ, մենք դեռևս ապրում ենք տիեզերքի հակառակ բևեռներում։
Այդուհանդերձ, պարոն Աքարջալը, անկախ անցյալից՝ մենք կարող էինք լինել ընկերներ։ Ես ծանոթ եմ մեկ տասնյակ թուրք ընտանիքների, որոնք ինձ համար շատ թանկ են, և նրանք չեն հեռանում Փարիզից՝ առանց ինձ այցելելու։ Մեր մեջ, իսկապես, փոխադարձ ցանկություն կա մոռանալու… Համոզված եմ՝ նրանք ի զորու են քաջությամբ կրելու իրենց անցյալի սև ժամերը։ Մեր մեջ կան «չասված» բաներ, մենք հարգում ենք միմյանց արժանապատվությունը։
Ներեցեք, բայց պետք է ասեմ, որ չեմ հավատում խաղաղություն ցանկացող Ձեր ոչ մի բառին։ Ձեր միակ մտահոգությունն է վերականգնել Ձեր վարկանիշը 72 քաղաքակիրթ երկրների առջև, որոնց շարքում շատ կուզեիք ներգրավվել։
Ոչ ոք, անգամ հայերը չեն ցանկանում Ձեզ վերագրել 1995 թ. զանգվածային կոտորածների մեղքը և պատասխանատվությունը, բայց հավատարիմ մնալով ոճրագործներին՝ Դուք անմտորեն և անկեղծորեն դառնում եք նրանց հանցակիցը։ Դուք առաջարկում եք ջնջել անցյալը, բայց Թալեաթ Փաշայի փառքի դամբարանն եք կանգնեցնում։
Միայն մեծ, քաղաքակիրթ ազգերին է հատուկ կրել սեփական անցյալի սև ժամերը։ …Իտալիան չի փորձում ջնջել իր մուսոլինիական ժամանակաշրջանը, և երբեք Գերմանիան չի եղել ավելի հզոր, քան այն ժամանակ, երբ կանցլերը ծնկի իջավ այն նույն վայրում, որտեղ նացիստները բնաջնջեցին հրեաներին։ Սա է, պարոն, այն «ակումբը», ուր ցանկանում եք մտնել առանց դրա մասին պատկերացում անգամ ունենալու»։
Անրի Վերնոյ (Աշոտ Մալաքյան)
1995
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
09/19/2024 21:00 Իրանը հասավ իր նպատակին.Բաքուն պարտադրված է հրաժարվել միջանցքից. ինչու է Շոյգուն մեկնել ԻրանՏեսադարան
09/02/2024 10:55 Սեպտեմբերի 2-ը Արցախի Հանրապետության հռչակման օրն էՄամուլ
- 09/20/2024 08:23 Եկեղեցական արարողություններին մասնակցելու համար անգամ ՔՊ-ականներին Փաշինյանի թույլտվությունն է պետք. «Ժողովուրդ»
- 09/20/2024 08:20 Այս խոստումն էլ չկատարեց․ «Հրապարակ»
- 09/20/2024 08:17 20 անհետ կորած կա. ՔԿ-ն լռում է․ «Հրապարակ»
- 09/20/2024 08:14 Թիկնապահներից էլ է վախենում․ «Հրապարակ»
- 09/20/2024 08:10 7 բնակավայրերի համայնքապետը միլիոնատեր է․ ինչ ունեցվածք է հայտարարագրել Նորայր Սարգսյանը. «Ժողովուրդ»
- 09/20/2024 08:04 ՀԷՑ-ն ուզում են խլել. գործի են անցել․ «Հրապարակ»
- 09/20/2024 07:55 Արագածոտնի մարզպետին նախաքննական մարմինը չի հարցաքննել. գործը, ամենայն հավանականությամբ, կկարճվի. «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 09/02/2024 15:38 Հրատապ. Հրապարակվել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովների համատեղ գործունեության մասին կանոնակարգը
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
Հարցազրույց
- 09/19/2024 20:39 Եթե Փաշինյանը կարողանար, դեռ 2018-ի մայիսի 3-ին դուրս կգար ՀԱՊԿ-ից, բայց Հայստանն իր սեփական հողամասը չի, որ ինչ ուզենա, երբ ուզենա՝ ցանի. Ձյունիկ Աղաջանյան
- 09/18/2024 11:30 Զրույց Բագրատ Սրբազանի հետ. Վահե Հովհաննիսյան
- 09/16/2024 13:35 Նախկինում Սրբազան աշխատած մարդու հետ պաշտոնական հանդիպում ՔՊ-ի օրակարգում չկա. Էմմա Պալյան
- 08/30/2024 20:13 Նորակառույցները զավթում են երթևեկելի գոտին ու հետիոտնի անցման տարածքը, իսկ քաղաքապետարանից դժվարանում են ասել, թե դեռ որքան են ընդլայնելու Երեւանի սահմանները
Մեկնաբանություն
- 09/20/2024 18:30 Կիրանցից հողերի հանձնումը խաթարել է Կիրանց գյուղի խմելու և ոռոգման ջրի համակարգերը. Սարգսյան
- 09/20/2024 14:03 Ինձ հավերժ հետապնդելու են նրանց պատմություններն այն մասին, թե ինչպես են նրանց սիրելիները զոհվել Ադրբեջանի ավիահարվածներից. կոնգրեսական Շերմանը հանդիպել է Ադրբեջանի ագրեսիայից տուժած հայ կանանց հետ
- 09/20/2024 13:03 Մորս հետ պայման եմ կապել․ անպայման վերադառնալու ենք մեր Մեծշեն. Անանյան
- 09/20/2024 12:21 Մասնակցելու եմ «Սրբազան պայքարի» հավաքին հույսով, որ ինչ-որ կարևոր բաներ արվելու են այլ կերպ, կլինի «սովորական դարձածից» տարբերվող ու բաղձալի արդյունք․ Մելիքյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 09/20/2024 23:23 Փրկարարները արգելափակումից դուրս են բերել բեռնատարի կցորդիչը
- 09/20/2024 21:00 Դիլիջան-Իջևան ավտոճանապարհի՝ ավտոմեքենան ընկել է Աղստև գետը. կա զոհ եւ վիրավոր
- 09/20/2024 14:55 Վիճաբանություն, ծեծկռտուք և դանակահարություն՝ Երևանի կենտրոնում. կան վիրավորներ
- 09/20/2024 13:31 «BMW X5»-ը «Չայնիի ոլորանների» սկզբնամասում դուրս է եկել հանդիպակաց, բախվել ծառերին ու քարերին և կողաշրջվել
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 09/20/2024 23:14 Հայտնել են հացը բորբոսից պաշտպանելու միջոցը
- 09/20/2024 18:33 Պաշտոնյա կինը իր ենթակաների շրջանում 58 սիրեկան է ձեռք բերել
- 09/19/2024 21:21 Ուսուցչուհին սեռական հարաբերություն է ունեցել 15-ամյա պատանու հետ․ Նա մեղադրվել է նաև թմրանյութեր և պոռնոգրաֆիկ նյութեր տրամադրելու մեջ
- 09/19/2024 18:31 Տղամարդը իր տան աշխատակցուհիներին ամիսներով փակել է վանդակում՝ սեռական հաճույք ստանալու համար
Հետաքրքիր է իմանալ
- 09/20/2024 18:04 Ուղեղն ուտող որդեր. ԱՄՆ-ում մակաբուծային հիվանդություն է հայտնաբերվել բնակիչների մոտ
- 09/20/2024 15:49 Երկրին աստերոիդ է մոտենում
- 09/18/2024 18:11 Կայծակի հարվածից հետո 40 րոպե սրտի կանգ ունեցած տղամարդը փրկվել է ու ամբողջությամբ ապաքինվել
- 09/14/2024 18:58 Աշխարհի ամենաթերագնահատված երկիրը՝ ըստ փորձառու զբոսաշրջիկի