Փաստ ինֆո

Երեկվա՝ լրատվամիջոցների հարցերն անպատասխան թողնելու, հիմնականում սուտուսխալ, և հիմնականում թուրքադրբեջանահաճո պատասխաններ տալու ընթացքում Փաշինյանը հայտարարում է, թե՝ «ՀՀ օրենսդրության մաս կողմող ՀՀ ԱԺ-ի կողմից վավերացված համաձայնագիր կա, որով արձանագրվում է, որ Հայաստանը ճանաչում է ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը եւ սահմանների անխախտելիությունը: Դա վավերացվել է դեռեւս 1992 թվականին: Նույնկերպ ադրբեջանն էլ վավերացրել է»:

Շատ բարի, 1992-ին Հայաստանի Հանրապետությունը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը փոխադարձաբար ճանաչել են միմյանց տարածքային ամբողջականությունը։ Հետո ի՞նչ։ Իսկ ո՞վ ասաց, որ այդ ճանաչումը նշանակում է, թե՝ Արցախը ադրբեջանի տարածքի մաս է կազմել այդ ժամանակ։

1992-ին Արցախը դե ֆակտո և դե յուրե առանձին պետություն էր՝ իր տարածքային ամբողջականությամբ և արցախահայերի ինքնորոշմամբ։

Մի փոքր պատմական էքսկուրսը չէր խանգարի, ավելին, ըստ էության լույս կսփռի առ այն, որ ՀՀ-ի կողմից ադրբեջանի Հանրապետությունը ճանաչելը որևէ կապ չունի Արցախի հետ։ Տեսեք, դեռ 1990-ի օգոստոսի 23-ին է Հայաստանը ընդունել Անկախության հռչակագիր և ձեռնամուխ եղել՝ ԽՍՀՄ-ից դուրս գալու օրինական իրավական գործընթացին։ ադրբեջանն իր անկախությունը հռչակել է 1991 թվականի օգոստոսի 31-ին։

Իսկ Արցախի անկախությունը հռչակվեց 1991 թվականի սեպտեմբերի 2-ին։ Հենց այդ օրը Ստեփանակերտում տեղի ունեցավ ԼՂԻՄ մարզային և Շահումյանի շրջանային խորհուրդների համատեղ նստաշրջանը և ընդունվեց հռչակագիր՝ ԼՂԻՄ և Շահումյանի շրջանի սահմաններում Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն հռչակելու մասին։ Որպես հիմք էլ ընդունվեց 1990 թվականի ապրիլի 3-ին ընդունված՝ ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի՝ «ԽՍՀՄ կազմից միութենական հանրապետությունների դուրս գալու կարգի մասին » օրենքը։ Ըստ այդմ, եթե ԽՍՀՄ որևէ հանրապետություն կամենում էր դուրս գալ սովետմիության կազմից, որը թույլատրվում էր Սահմանադրության 72-րդ հոդվածով, ապա հանրաքվեի միջոցով կարող էր հասնել դրան։ Արցախում անկախության հանրաքվեն տեղի ունեցավ 1991 թվականի դեկտեմբերի 10-ին, որով դե յուրե հռչակվեց Արցախի անկախությունը։

Ի՞նչ է սա նշանակում։ Սա նշանակում է, որ Փաշինյանի վկայաբերած ժամանակահատվածում, այսինքն, 1992 թվականին ՀՀ ԱԺ-ի կողմից ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչումը չի կարող ներառել Արցախը, քանի որ Արցախն այդ ժամանակ արդեն իսկ ԽՍՀՄ օրենքի տառին համապատասխան՝ անկախ հանրապետություն էր։

Ի դեպ, ներկայիս ադրբեջանն իրեն համարում է 1918-20 թթ. Ադրբեջանի հանրապետության իրավահաջորդը և դա ամրագրել է 1991 թվականի օգոստոսի 31-ին՝ դառնալով անկախ հանրապետություն վերջինիս սահմաններով։ Իսկ այդ սահմանների մեջ Արցախը ներառված չի եղել։ Արցախը բռնակցվել է ադրբեջանին ավելի ուշ՝ 1921 թվականի հուլիսին։

Մեծ Հայքի պատմական նահանգներից մեկը՝ Արցախը անջատելով նորաստեղծ Խորհրդային Հայաստանից՝ տվյալ ժամանակի խորհրդային իշխանության ղեկավարության կամոք բռնակցվել է Խորհրդային ադրբեջանին։

Այդ շրջանում Արցախի բնակչության բացարձակ մեծամասնությունը՝ 95% կամ ավելի քան 200 000 մարդ, հայեր էին։ Ավելի ուշ, 1923 թվականին ադրբեջանին բռնակցված Արցախի մի հատվածում ձևավորվել է Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզը։

Աղբյուր` Փաստինֆո