Փաստ ինֆո

Դատարաններում գործերի բաշխման էլեկտրոնային մակագրման համակարգից անցումը մարդկային սուբյեկտիվ գործոնին` էապես ազդել է դատավորներին մակագրվող գործերի բնույթի վրա: Մասնագիտական համայնքում մեծ հեղինակություն ու բարձր վարկանիշ ունեցող, մասնագիտական մեծ գիտելիքներ ունեցող դատավորներին մակագրվում են ոչ թե բազմադրվագ ու բարդ գործեր, այլ նրանց ծանրաբեռնում են «մանր» գործերով։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ 2021թ հուլիս ամսից ԱԱԾ-ում քննվող քրեական գործի շրջանակներում Երևանի ընդհանուր իրավասության դատարանից, Վերաքննիչ քրեական և քաղաքացիական, ինչպես նաև՝ Սնանկության և Վարչական դատարաններից առգրավվել են սերվերները, որոնց միջոցով ապահովվում էր գործերի բաշխման էլեկտրոնային համակարգը: Այսինքն ԱԱԾ-ն ոչ թե մասնագետ էր ներնգրավվել դրանք զննելու համար, այլ որոշել էր կազմալուծել դատական համակարգի աշխատանքը, ինչի հետեւանքով այսօր դատարանների նախագահներն են իրենց հայեցողությամբ որոշում, թե որ գործը ում մակագրեն, ինչը կոռուպցիոն մեծ ռիսկ է պարունակում:

Սա լուրջ մտահոգությունների տեղիք է տվել հատկապես փաստաբանական համայնքում ու փորձագիտական շրջանակներում, որոնց գնահատմամբ այդպիսով կասկածի տակ է դրվում օրինական դատարանի գոյությունն ընդհանրապես:

2021թ դեկտեմբերի 21-ին հայտնի դարձավ, որ դատավորներ Ալեքսանդր Ազարյանը, Արշակ Վարդանյանը, Մխիթար Պապոյանը, Դավիթ Բալայանը, Անդրանիկ Մնացականյանը, Դավիթ Հարությունյանը, Արման Հովհաննիսյանը, Վազգեն Ռշտունին և Զարուհի Նախշքարյանը եւս ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ ունեն մտահոգություններ` նկատի ունենալով, որ այն բացասաբար է ազդում դատական համակարգի հեղինակության վրա ու ԲԴԽ գրություն են հասցեագրել՝ հայտնելով իրենց մտահոգությունները և հրապարակային տեղեկատվություն խնդրելով, թե, ի վերջը, երբ ԱԱԾ-ն կվերադարձնի համակարգիչները, սակայն հոդաբաշխ որևէ բացատրություն ԲԴԽ-ն այդպես էլ չի տվել՝ անուղղակիորեն նշելով, թե պարզապես անզոր է և մակագրման գործընթացում հնարավոր խնդիրների պատասխանատվությունը դատարանների նախագահների վրա թողնելով։

Փաստաբանական համայնքն արդեն իսկ ահազանգել է, որ քաղաքականապես զգայուն մի շարք գործերով դատարանների նախագահները գործերը մակագրում են, այսպես կոչված, իշխանությունների «սրտի» դատավորներին, խախտվել է այբբենական հաջորդականությունը և այլն։

Պարզվում է, սակայն, խնդիրը միայն «աղմկահարույց» կամ քաղաքականապես զգայուն գործերը չեն, այլ այն, որ բարձր վարկանիշ ունեցող դատավորները, որոնք ունեն համակարգում բազմամյա փորձ և բազմիցս քննել և արդարադատություն են իրականացրել բազմադրվագ, «բարդ» գործերով, ձեռագիր մակագրման անցնելուց հետո ծանրաբեռնված են հիմնականում «մանր» գործերով։ «Փաստինֆո»-ն փոքրիկ ուսումնասիրություն է կատարել, որով ևս հաստատվել է նշված հանգամանքը։ Թեև «Դատալեքս» համակարգը տևական ժամանակ է, ինչ խափանումներով է աշխատում, դատարան մուտք եղած գործերը կարող են շաբաթներ շարունակ չարտացոլվել համակարգում:

Սակայն հասանելի տեղեկատվության մոտավոր պատկերի համաձայն՝ Երևանի ընդհանուր իրավասության դատարանի բարձր վարկանիշ ունեցող դատավորները հիմնականում մեկուսացված են կարևոր գործերից։ Այս ամիսներին նրանց մակագրված գործերում մեծ տեղ է զբաղեցնում օրինակ՝ ճանապարհատրանսպորտային երթեւեկության կանոնների խախտումներին, թմրամիջոցների, հոգեմետ (հոգեներգործուն) նյութերի և դրանց պրեկուրսորների ապօրինի շրջանառությանն առնչվող և նմանաբնույթ այլ քրեական գործեր։ Նույն պատկերն է նաև Վերաքննիչ քրեական դատարանում. բարձր հեղինակություն ունեցող դատավորներին չի մակագրվել որևէ «աղմկահարույց», քաղաքականապես զգայուն քրեական գործ, իսկ մինչդատական վարույթի ընթացքում խափանման միջոց կալանավորման հարցը քննող դատավորներին «առանձնացնելուց» հետո, վերջիններս զրկված են նաև ծանր, առանձնապես ծանր հանցագործություններով ընտրված խափանման միջոց կալանավորումների դեմ բերված բողոքները քննելուց։

Ասել է թե իշխանությունների նախաձեռնած դատական համակարգի «բարեփոխումները» բացասաբար են ազդել դատական համակարգի անկախության ու արդարադատության որակի վրա:

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո