Փաստ ինֆո

Սոչիում կայացած Փաշինյան-Ալիև-Պուտին եռակողմ հանդիպումը հայկական կողմի համար որևէ դրական արդյունք չտվեց, քանի որ մեզ համար ամենակարևոր երկու հարցերը՝ ադրբեջանական զորքերի հներխուժումը մեր տարածք և ռազմագերիների վերադարձը, այդպես էլ լուծում չստացան: Ցավալի է, որ որևէ հստակ խոսք չեղավ այս երկու հարցերի մասին:

«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նման արձանագրում արեց քաղաքական վերլուծաբան Արմեն Բաղդասարյանը: Ավելին, ըստ նրա՝ վտանգ կա, որ Ադրբեջանը գերիների հարցը անընդհատ կօգտագործի՝ Հայաստանի վրա ճնշումներ գործադրելու և նոր տարածքներ կորզելու նպատակով.

«Ադրբեջանը կարող է ասել՝ որևէ բարձունքի համար ևս երկու գերի ազատ կարձակեմ, այս ճանապարհի համար էլ երկու հոգու կարձակեմ և այսպես շարունակ: Դա լրացուցիչ ճնշում է, որը պետք է բացառել: Ես կարող եմ ենթադրել, որ Հայաստանի վարչապետը բավարար վճռականություն չունեցավ հանդիպման ժամանակ այս հարցը բարձրաձայնելու համար, փաստաթղթում շատ հպանցիկ կես նախադասություն կա, որ պետք է հասնել նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրի մյուս կետերի իրականացմանը, այդ մյուս կետն էլ վերաբերում է ռազմագերիներին, գուցե Նիկոլ Փաշինյանին համոզել են, որ Բրյուսելում լինելու է հանդիպում, այնտեղ շեշտը դրվելու է մարդասիրական խնդիրների վրա՝ առաջին հերթին ռազմագերիների և Սոչիում դա չի քննարկվել, Նիկոլ Փաշինյանն էլ առանց պնդելու համաձայնվել է: Չեմ կարծում՝ սա ճիշտ էր, քանի որ այսօր սա մեզ համար ամենացավոտ թեման է»,- ասել է Ա.Բաղդասարյանը:

Զրուցակիցը նաև նկատեց, որ թեև նոր համաձայնագրում խոսվում է հաղորդակցության ուղիների ապաշրջափակման մասին, որը մեզ համար ձեռնտու է, բայց ՌԴ նախագահն իր խոսքում օգտագործել է միջանցք բառը.

«Ճիշտ է, նա ասաց տնտեսական միջանցք, բայց պետք է հասկանալ՝ ի՞նչ նկատի ուներ դրա տակ ՌԴ նախագահը: Մեր դիրքորոշումը պետք է լինի, որ միջանցքի մասին խոսք լինել չի կարող, եթե ուզում են մեր ճանապարհներից օգտվել, թող օգտվեն, բայց միջանցք հասկացություն չի կարող լինել»,-ասաց Արմեն Բաղդասարյանը՝ հավելելով,որ հայկական կողմը պետք է հստակ պահանջ ներկայացնի՝ եթե Ադրբեջանի տարածքով անցնող ճանապարհի անվտանգությունն Ադրբեջանն է երաշխավորում, ապա մեր տարածքով անցնող ճանապարհի անվտանգությունն էլ մենք պետք է երաշխավորենք, սա պետք է լինի մեր պնդումը:

Սոչիում տեղի ունեցած բանակցությունների և դրա արդյունքում կազմված նոր եռակողմ համաձայնագրի հիմնական կետը սահմանազատման և սահմանագծման վերաբերյալ է:

Արմեն Բաղդասարյանի դիտարկմամբ՝ դելիմիացիայի և դեմարկացիայի գործընթացը սկսելը դրական փաստ է, սակայն նման իրավիճակում, ըստ նրա, երբ ադրբեջանական զորքերը ներխուժել են մեր տարածք, հնարավոր չէ սահմանազատում և սահմանագծում իրականացնել.

«Դրա համար էլ այդ փաստաթղթում նշվել է, որ պետք է նախ իրականացվի դելիմիտացիա և հետո նոր դեմարկացիա, այսինք՝ առաջին քայլով պետք է լինի տարանջատում, ինչը ենթադրում է, որ հայ-ադրբեջանական սահմանի երկայնքով կողմերը պետք է հետ քաշվեն: Ես մտավախություն ունեմ, որ ինչպես միշտ հայկական կողմը իր խոստումը կպահի և զորքերը հետ կքաշի, իսկ ադրբեջանական կողմը ոչ միայն հետ չի քաշի, այլ մի բան էլ որոշ տեղերում առաջ կգա»,-ասաց նա և հավելեց՝ մեր իշխանությունների անընդհատ հանդուրժող և կրավորական կեցվածքի դեպքում, սահմանգծումը կարող է նորանոր ռիսկեր պարունակել:

Արմեն Բաղդասարյանի արձանագրմամբ՝ հայկական կողմը նախ պետք է պահանջեր, որ ադրբեջանական զորքերը դուրս բերվեն Հայաստանի տարածքից, նոր միայն համաձայնվեր սահմանագծում և սահմանազատում իրականացնել.

«Սահմանին հատվածներ կան, որոնք հստակ չէ՝ ո՞ւմ տարածքն են, բայց բազմաթիվ տեղեր էլ կան, որտեղ Ադրբեջանն ակնհայտորեն մի քանի կմ խորացել է Հայաստանի ինքնիշխան տարածք, դա ճշտելու համար պետք չէ դեմարկացիա և դելիմիտացիա անել, դա ակնհայտ է: Ցավալի է, որ այս մասին հատուկ չընդգծվեց հանդիպման ժամանակ, պետք է նախ ընդգծվեր, որ ադրբեջանական զորքերը պետք է դուրս բերվեն ՀՀ տարածքից, որից հետո միայն կսկսվի այդ գործընթացը»,-ասաց վերլուծաբանը:

Նիկոլ Փաշինյանն ասուլիսի ընթացքում հայտնել էր, թե կողմերը պետք է հայելային եղանակով հետ քաշեն իրենց զորքերը: Զրուցակցի պնդմամբ՝ սա կոպիտ սխալ է, քանի որ ստացվում է, որ մենք մեր տարածքում պետք է մեր զորքերի հետ քաշենք.

«Հարց է ծագում՝ ինչո՞ւ մենք մեր տարածքում պետք է զորքերը հետ քաշենք, ադրբեջանցիները նախ մեր տարածքից պետք է դուրս գան, և նոր քննարկեին հաջորդ հարցերը: Եթե Նիկոլ Փաշինյանն ասում ՝ մենք մեր սահմանների մասին մոտավոր պատկերացումներ ունենք, ինչն ինքնին տարօրինակ արտահայտություն է, ապա գոնե այս մոտավոր պատկերացումներով մեր սահմանից ադրբեջանցիները հայելային պետք է հետ քաշվեն, այստեղ Նիկոլ Փաշինյանը, չգիտեմ՝ ինչու, ճնշումներին տեղի է տվել»,-ասաց Արմեն Բաղդասարյանը:

Իսկ թե առանց Արցախի կարգավիճակի հարցի հստակեցման՝ ի՞նչ հետևանքներ կարող է ունենալ սահմանազատման և սահմանագծման գնալը, զրուցակիցը շեշտեց, որ նախևառաջ պետք է ֆիքսվի, որ այս գործընթացը որևէ կապ չի ունենալու Արցախի ինքնորոշման իրավունքի հետ:

«Երբ մենք Արցախի կարգավիճակի հարցը սկսենք քննարկել, առավելագույնը, որին մենք կարող ենք ձգտել, այն է, ո ր Արցախն ունենա քաղաքական բարձր ինքնավարություն Ադրբեջանի կազմում: Ցավալի է, բայց այս պահին դրանից ավել ոչինչ ակնկալել չենք կարող: Մենք պետք է գոնե հասնենք նրան, որ Արցախում լինի քաղաքական ինքնավարություն՝ պահպանելով բանակը, դրոշը և այլն, որպեսզի կարողանանք այնտեղ այս պահի համար կարևոր խնդիր լուծենք՝ հայապահպանություն, որ այնտեղ շարունակեն հայեր ապրել՝ հույս ունենալով, որ հետագայում գուցե հնարավոր լինի այդ կարգավիճակը ինչ-որ ձևով փոխել՝ հօգուտ մեզ, բայց այս պահին մենք Ադրբեջանի կազմից դուրս Արցախի կարգավիճակի միջազգային ճանաչման հասնել չենք կարող»,-ասաց Արմեն Բաղդասարյանը:

Հիշեցնենք, որ Սոչիում կայացած հանդիպման ընթացքում համաձայնություն է ձեռք բերվել, որ առաջիկայում Հայաստանի, Ռուսաստանի ու Ադրբեջանի փոխվարչապետերը պետք է հանդիպեն:

Ըստ զրուցակցի՝ այդ հանդիպման ժամանակ մեզ համար շատ ցավոտ և դժվար հարցեր կարող են քննարկվել, նույնիսկ՝ անընդունելի.

«Ես վստահ չեմ, որ ամեն ինչ սահուն է ընթանալու Մոսկվայում»,-ասաց նա:

Արմեն Բաղդասարյանը ենթադրում է, որ երկրորդ հանդիպման ընթացքում մենք արդեն հստակ փաստաթուղթ կունենաք, որից հետո էլ պետք է հասկանանք՝ որքանո՞վ է դա մեզ համար ընդունելի կամ անընդունելի.

«Եթե անընդունելի է, մենք դա պետք է ընդունենք այն որպես աշխատանքային փաստաթուղթ, իսկ եթե համաձայն չենք, պետք է մեր վերաբերմունքը հստակ ցույց տանք:

Այստեղ շատ անելիքներ կան, այլ բան է, երբ քննարկվում են հետագա անելիքները, այլ բան է, երբ դա միջազգային պայմանագրի տեսք է ստանում, մեր հասարակությունը և քաղաքական դաշտը ուշիուշով պետք է հետևի դրան՝ հասկանալով, որ եթե դա ստորագրվեց, հետագայում որևէ բան փոխելը բարդ է լինելու»,-ասաց նա:

Աղբյուր` Փաստինֆո