Փաստ ինֆո

Թուրքիայում տնտեսական հիմնական խնդիրներն առաջացան Թուրքիայի և ԱՄՆ-ի, ինչպես նաև եվրոպական երկրների միջև հարաբերությունների ճգնաժամերից։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցի ժամանակ ասաց թուրքագետ Անդրանիկ Իսպիրյանը։

Նրա դիտարկմամբ՝ այդ երկրների տնտեսական խոշոր ծրագրերը Թուրքիայում կա՛մ սառեցվել են, կա՛մ կապիտալի արտահոսք է եղել դեպի արտասահման։ Ընդ որում՝ Թուրքիայից իրենց կապիտալը հեռացնում են նաև հենց թուրք գործարարները։

«Էրդողանի վարած անհեռատես քաղաքականության, ժողովրդավարությունից հեռանալու հետևանքով բազմաթիվ թուրք գործարարներ իրենց գումարները տեղափոխեցին արտասահման, ինչի հետևանքով Թուրքիայի տնտեսության մեջ լուրջ խնդիրներ առաջացան։ Այդ խնդիրների գլխավոր արձագանքողը հենց ազգային արժույթն էր, քանի որ երկրից դուրս էր գալիս մեծ քանակությամբ արտարժույթ»,-նշեց Անդրանիկ Իսպիրյանը։

Թուրքական իշխանությունները հարևանների նկատմամբ ագրեսիվ քաղաքականություն են վարում՝ մեծ բյուջե տրամադրելով պաշտպանության նախարարությանը։ Տարբեր երկրներում ռազմական օպերացիաների և տարբեր խմբավորումներին աջակցելու համար մեծ ֆինանսական միջոցներ տրամադրում, ինչի հետևանքով Թուրքիայում շատ հարկեր բարձրացվեցին, այդ թվում բենզինի, ծխախոտի, խմիչքների հարկերը։ Սննդամթերքի և մի շարք ապրանքների գնաճն էլ հանգեցրեց բնակչության գնողունակության անկմանը և սպառման կրճատմանը։

«Դա իր մուլտիպլիկատիվ ազդեցությունն ունեցավ բյուջեի վրա, ինչի հետևանքով առաջացել է խորը սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամ։ Լիրան մեկ դոլարի դիմաց 13.5-14 է, երբ նախորդ տարի 6.5-7 էր։ Այսինքն՝ մեկ տարվա ընթացքում 100 տոկոս ինֆլյացիան շատ լուրջ է»,-նշեց թուրքագետը։

Վերջինս հավելեց, որ ներկրվող ապրանքների, մի շարք ծառայությունների գների բարձրացումն այս պահի դրությամբ անգամ հացի խնդիր է առաջացրել։ Քանի որ ներմուծվող սննդամթերքը շատ է թանկացել, բնակչությունն ավելի շատ հաց է գնում հիմա։

«Հացի սպառման ծավալներն ավելացել են, և այլևս բոլորը չեն կարողանում հաց արտադրել։ Որոշ կետեր, որոնք արտադրում են հաց, երկար հերթեր են գոյանում։ Իշխանություններն այժմ հիմնականում Անկարայում և Ստամբուլում որոշել են լրացուցիչ աշխատաժամանակով աշխատեցնել հացի պետական գործարանները, փռերը, որ կարողանան բոլորին հասցնել»,-ասաց Անդրանիկ Իսպիրյանը։

Թուրքագետը նկատում է՝ այս անգամ Թուրքիային ձեռք մեկնեց Արաբական Միացյալ Էմիրությունները, որն, իհարկե, իր շահերն ունի։ Գրեթե 10 միլիարդ դոլարի տարբեր տեսակի համաձայնագրեր կնքվեցին, ինչից հետո թուրքական լիրայի անկումը կանգնեց։

Ստեղծված իրավիճակն առաջացրել է թուրք բնակչության դժգոհությունը։ Բողոքի ալիք կա երկրում, մի քանի օր շարունակ բողոքի ակցիաներ են իրականացվում, սակայն Անդրանիկ Իսպիրյանը նշում է, որ իշխանությունները ոստիկանների միջոցով կարողանում են դրանց դիմացն առնել՝ պատճառաբանելով նաև համաճարակով պայմանավորված սահմանափակումները։

Թուրքագետի կարծիքով սոցիալական ճգնաժամը Թուրքիայում կպահպանվի։ Ժամանակ է պետք, որ աշխատավարձերը բարձրանան, սակայն թուրք հասարակությունը բավականին աղքատացել է, քանի որ անհնար է՝ պետական կամ մասնավոր հատվածի աշխատավարձերը բարձրանան այնքան, որքան ապրանքների գներն են բարձրացել։

«Բալանսը նախկինի պես չի լինելու։ Թուրք հասարակությունն այս ամիսների ընթացքում ավելի աղքատ է լինելու, քան նախորդ տարի»,-ամփոփեց թուրքագետը։

Աղբյուր` Փաստինֆո