Փաստ ինֆո

«Մուրացան» հիվանդանոցում այսօր կորոնավիրուսով վարակված 1 ամսական երեխա է մահացել։ Հիվանդանոցի մանկական Covid բաժանմունքում փոքրիկներից ևս երկուսի վիճակը ծայրահեղ ծանր է գնահատվում, և նրանք վերակենդանացման բաժանմունքում են։ Ընդհանուր առմամբ «Մուրացան» համալսարանական հիվանդանոցում 17 կորոնավիրուսով հիվանդ երեխա է հոսպիտալացված։

«Փաստինֆո»-ն կորոնավիրուսային համաճարակից երեխաների առողջությունը պահպանելու հարցով զրուցել է ԵՊԲՀ Համաճարակաբանության  ամբիոնի դասախոս Արման Բադալյանը։

Պարոն Բադալյան նշվում է, որ վարակի տարածումը կանխելու համար միակ միջոցը պատվաստվելն է։ Սակայն ի՞նչ պետք է անել այն դեպքերում, երբ ընտանիքում պատվաստված չափահասները վարակվում են կորոնավիրուսով և վարակում նաև երեխաներին, որոնց մոտ էլ հիվանդությունը համեմատաբար բարդ ընթացք է ունենում։ Ի՞նչ միջոցառումներ պետք է ձեռնարկել նման դեպքերում։

Տոտալ պատվաստման գործընթացը, որը ծավալվել է, պետք է շարունակվի՝ անկախ տարիքից։ Այստեղ մնում է այն պատվաստանյութերի հարցը, որոնք կարելի է կիրառել նաև 18 տարեկանից ցածրերի համար։ Հիմա արդեն որոշ պատվաստանյութեր կիրառվում են ավելի ցածր տարիքային խմբերի համար, այդ թվում Չինաստանում, Կուբայում։ Օրինակ՝ ԱՄՆ-ում Pfizer-ն օգտագործում են նաև 12-ից 17 տարեկանների շրջանում և հիմա էլ հավանության են արժանացրել, որ կիրառեն նաև 6-ից 11 տարեկան երեխաների շրջանում։ Այսինքն` ըստ ցանկության, ըստ ծնողի պատասխանատվության՝ կարող են պատվաստվել նաև երեխաները։ Այդ արտոնությունը կա, սակայն դեռ մասսայականություն չի վայելում զուտ պատվաստանյութի տեսակի առումով։

-Իսկ ի՞նչ ազդեցություն է ունեցել ԱՄՆ-ում տարիքային այդ խմբի երեխաներին պատվաստելը։

Բավական ազդեցութուն է ունեցել, մասնավորապես հոսպիտալացման տեսանկյունից։ 12-17 տարեկան երեխաների շրջանում հոսպիտալացման 83 տոկոսի նվազում է արձանագրվել։ Համոզված եմ, որ 6-11 տարիքային խմբում էլ նույն բնույթը կլինի։ Այսինքն գործընթացը սկսվել է, բայց դեռ սահմանափակ է։ Որոշ չափով Pfizer-ով են անում, որոշ չափով՝ Մոդեռնա, որոշ երկրներում նաև Սինոֆարմ։ Կարծում եմ՝ ժամանակի ընթացքում այս խնդիրը կփակվի պատվաստումների շնորհիվ։ Ինչ վերաբերում է լոգիստիկ հարցին, կողմնակից եմ ուսումնական հաստատությունների հեռավար կամ հիբրիդայինին գործընթացին, որովհետև եթե նախկինում երեխաները վարակի տեսանկյունից մեծ շարժիչ ուժ չէին, ապա այսօր արդեն վարակը սկսել է բավականին արտահայտվել։ Այսօր երեխայի մահն էլ վկայում է, որ հիվանդության երիտասարդացում կա։

Բացի այդ հակահամաճարակային կանոնները պետք է առավելագույնս պահպանվեն։ Պետք է տեսնենք՝ պատվաստվածների թիվն ինչքան է, հասկանանք՝ ինչ կոլեկտիվ իմունիտետ ունենք՝ հիվանդացածների և պատվաստվածների շնորհիվ ու հաշվարկ կատարվի։

-Ստացվում է՝ երեխաներին և՞ս համաճարակից պաշտպանելու համար պետք է պատվաստել։

Միանշանակ։ Պետք է նաև պահպանվեն հակահամաճարակային բոլոր կանոնները։ Իմ անձնական կարծիքով՝ լոքդաունի անհրաժեշտություն կա, բայց այստեղ տնտեսական հարցեր կան արդեն։ Այս դեպքում, եթե բուն լոքդաուն չեն անում, որ բոլորը տանը նստեն և խիստ անհրաժեշտության դեպքում դուրս գան, ուրեմն պետք է ուսումնական հաստատություններում դասերը շարունակվեն հեռավար կամ հիբրիդային տարբերակով, իսկ հասարակական այլ վայրերը, այդ թվում տրանսպորտը՝ պատվաստման սերտիֆիկատներով։ Ընդ որում՝ պատվաստվածներն էլ պետք է պահպանեն դիմակի կրման, սոցիալական հեռավորության և հակահամաճարակային մյուս կանոնները։ Մինչև չկոտրենք վիրուսի փոխանցումը, ինչն էլ պատվաստանյութի վերջնանպատակն է, այդ ժամանակ արդեն կորոշվի՝ պատվաստվածները դիմակ կրեն, թե ոչ։ Բայց հիմա մենք այդ անհրաժեշտությունն ունենք։

ԱՀԿ-ն էլ կոչ է անում դպրոցները չփակել՝ որպես Covid-ի տարածման դեմ պայքարի միջոց։

Նրանք շեշտադրումը դնում են կրթական համակարգի, մարդկանց վարվելակերպի վրա։ ԱՀԿ-ն կարող է կոչ անի, բայց պետք է ադապտացնենք նաև մեր երկրի պայմաններին։ Եթե մեզ մոտ օրական 50-60 մարդ է մահանում, կարծում եմ՝ այս պարագայում որոշ զոհողությունների պետք է գնալ։

Ունենք մի իրավիճակ, երբ անգամ չափահասները վստահ չեն՝ պատվաստվեն, թե ոչ։ Այդ դեպքում ինչպե՞ս են կարողանալու երեխաներին պատվաստելու որոշում կայացնելու։

Ամբողջությամբ նույն մոտեցումն է թե՛ մեծահասակի, թե՛ փոքրի համար։ Նույն գիտական տվյալներն են, նույն վտանգներն են։ Պետք է մեծահասակների տխուր վիճակագրությանը զուգահեռ ներկայացվի նաև երեխաներին վերաբերող վիճակագրությունը։ Ինչ վերաբերում է մարդկանց ռեակցիաներին, չեմ կասկածում, որ նույնն է լինելու, ինչպես մեծահասակների դեպքում էր։ Ցավոք սրտի տենդենց եմ տեսնում, որ վիճակագրությունը չի ազդում նրանց վրա։ Ինչ տարբերություն օրական 50 մարդ է մահանում, թե 60։ Նման մասսայի համար տարբերություն չի լինի, ուղղակի դրան կավելանա արդեն երեխաների վիճակագրությունը։

Ամեն դեպքում երեխաներին ո՞ր տարիքից է ճիշտ պատվաստել։ Օրինակ Պեկինում 3 տարեկանից բարձր երեխաներին էլ են սկսել պատվաստել։

Նայած թե ինչ պատվաստանյութ է, և ինչպես մեր օրենսդրությունը դա կընդունի։ Այսօր նաև խնդիր կա պատվաստանյութի առաջին և երկրորդ չափաբաժնի։ Եթե հետ ընկած չլինեինք, մյուս չափաբաժինների մասով ավելի ուշադրության կենտրոնում կլինեինք։ Բացի այդ մյուս պատվաստանյութերն էլ չունենք, որ կարողանանք անել։ Օրինակ եթե Pfizer լիներ ու քանակը բավարարեր, կարելի էր սկսել երեխաների շրջանում պատվաստումը։

Չե՞ք կարծում, որ մարդկանց մոտ խնդիրը ոչ թե պատվաստվելու ցանկություն չունենալն է, այլ պատշաճ ընթացակարգի բացակայությունը։ Այսինքն, երբ առանց համապատասխան բուժզննության պատվաստում են։

Որևէ պատվաստումից առաջ ստուգում չի արվում։ Աշխարհում նման պրակտիկա չկա։ Եթե մարդն ինչ-որ լուրջ հիվանդություն ունի, որը քրոնիկ է, սրացման շրջանում է, պարզ է՝ կիմացվի։ Բայց եթե մարդը գիտի՝ առողջ է,  հանգիստ գնում ու պատվաստվում է։

Իսկ եթե հիվանդ է, բայց չգիտի այդ մասին։

Նման խնդիր կարող է լինել։ Նույն կերպ կարող է ատամնաբույժի մոտ էլ գնան, ինչ-որ դեղ ներարկեն, որն ինչ-որ խնդիր առաջացնի։ Մեծ հաշվով նույն հավանականություններն են։ Աշխարհում նման պրակտիկա չկա։ Եթե մարդն իրեն պրակտիկ առողջ է զգում, էլ հարց չկա։ Մնացածն էլ առաջին օղակը սահմանում է դիտարկումներով, գրառումներով։ Այսինքն` հարցնում են, զրուցում և եթե մարդը խնդիր ունենա, նրանք էլ արդեն դա կհասկանան։

Աղբյուր` Փաստինֆո