Փաստ ինֆո

«Փաստ» օրաթերթը գրում է. «Ժամանակին Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարում էր, թե իրենք այնպիսի փոփոխություններ են նախաձեռնելու, որպեսզի կառավարման համակարգի բևեռացմանը վերջ դնեն՝ այն բալանսավորելու ու սուպերվարչապետական համակարգը վերացնելու միջոցով՝ նկատի ունենալով վարչապետի ձեռքում չափից ավելի շատ լիազորությունների կուտակումը։ Բայց երբ արդեն Փաշինյանը հարմար տեղավորվեց վարչապետի աթոռին, ոչ միայն մոռացավ իր խոստումների մասին, այլև ձեռնամուխ եղավ պետական կառավարման համակարգում այնպիսի «բարեփոխումների» իրականացմանը, որոնք հաճելի էին միայն իշխող քաղաքական ուժի քիմքին։

Ըստ այդմ, իշխանությունները այնպիսի կառուցվածքային փոփոխություններ նախաձեռնեցին, որոնք բխում էին միայն սեփական իշխանությունը պահելու շահերից։ Մյուս կողմից էլ՝ քանի որ բովանդակություն չէին ապահովում, փոփոխությունները ներառում էին բարեփոխումների իմիտացիա, որպեսզի հասարակությանը ցույց տան, թե իբր աշխատանքներ են տանում։ Օրինակ՝ այդպես կրճատվեցին սփյուռքի, գյուղատնտեսության և մշակույթի նախարարությունները, այնինչ դրանից տուժեց միայն նշված ոլորտների համակարգումը։ Սրան զուգահեռ՝ իշխանությունները ձեռնամուխ եղան պետական կառավարման համակարգի ամբողջական օպտիմալացմանը, որի արդյունքում կրճատվեցին բազմաթիվ ՊՈԱԿ-ներ, ԾԻԳ-եր ու այլ կառույցներ, ինչի հետևանքով մեծ թվով մասնագետներ ուղղակի դուրս մնացին պետական ապարատից։ Ընդ որում, Փաշինյանը հայտարարում էր, թե օպտիմալացման նպատակը պետական կառավարման մարմինների արդյունավետության բարձրացումն է, ինչը շատ տրամաբանական ու «ակնահաճո» է, բայց կառավարման արդյունավետությունն այդպես էլ չբարձրացավ, այլ տեղի ունեցավ հակառակը։

Մյուս կողմից՝ այդ «օպտիմալացումը» իշխանություններին չէր վերաբերում, քանի որ դրան զուգահեռ ավելացրին իրենց աշխատակազմերն ու օգնական-խորհրդականների թիվը։ Առանց պրոֆեսիոնալիզմի մակարդակը հաշվի առնելու՝ իշխանությունները կոնֆետների նման պատասխանատու պաշտոններ բաժանեցին իրենց ծանոթներին ու բարեկամներին, իսկ օլիգարխներին ներառեցին իրենց նախընտրական ցուցակներում ու խորհրդարան անցկացրին։

Իշխանությունների նախընտրած թեմաներից մեկն էլ ծախսերի կրճատման ու միջոցների նպատակային օգտագործման խնդրի շահարկումն է, բայց դա վերաբերում է բոլորին, բացի իրենցից, քանի որ այս ընթացքում միայն իշխող ուժի ներկայացուցիչների եկամուտներն ու ունեցվածքն են աճել երկրաչափական պրոգրեսիայով։ Առանց աշխատանքի արդյունավետությունը հաշվի առնելու՝ քայլականները սկսել են աստղաբաշխական պարգևավճարներ ստանալ և ինքնանպատակ գործուղումների մեկնել։ Ու վերջերս էլ իշխանությունները որոշեցին ավելացնել պատգամավորին ծախսերի համար հատկացվող գումարները։ Այս ամենը դեռ քիչ չէ, հիմա էլ օրենսդրական նախաձեռնությամբ են հանդես եկել, որ ժողովրդին հաշվետու չլինեն իրենց գործուղումների ու ծախսերի համար։

Այսինքն՝ ժողովրդի տված մանդատի անունից պետական միջոցները կարող են հանգիստ իրենց շահերին ծառայեցնել։ Բայց եթե խոսվում է հասարակ աշխատողների աշխատավարձերի կամ թոշակառուների թոշակների մասին, ապա դրանք ահռելի գնաճի իրողության պայմաններում բարձրանում են շատ չնչին չափով (եթե, իհարկե, ընդհանրապես բարձրանում են), իսկ աշխատավարձի էական բարձրացման համար հատուկ պահանջներ են ներկայացվում։ Այդպես, օրինակ՝ որպեսզի ուսուցիչների աշխատավարձը բարձրանա, նրանք պետք է ատեստավորվեն, ու եթե ատեստավորումն էլ չեն անցնում, ապա կրճատման վտանգի առաջ են կանգնում։ Սա նշանակում է, որ իրականում աշխատավարձերի բարձրացումը տեղի է ունենում արհեստական օպտիմալացման հաշվին։

Եվ ահա, այստեղ հարց է առաջանում, թե այդ դեպքում ինչո՞ւ իշխանության ներկայացուցիչները, որոնք շատ պատասխանատու պաշտոններ են զբաղեցնում, հատուկ ատեստավորում կամ վերապատրաստում չեն անցնում, որպեսզի հնարավոր լինի պարզել՝ համապատասխանո՞ւմ են այդ աշխատանքի պահանջներին, թե ոչ։ Այս հարցն ավելի շատ հռետորական է հնչում, հնարավոր է՝ ծիծաղելի, քանի որ եթե որևէ շարքային աշխատակից մի փոքր վրիպում է թույլ տալիս, նրան զրկում են պարգևավճարից, պատժում, իսկ երբեմն նաև ազատում գործից։ Բայց երբ իշխանության ներկայացուցիչները, ովքեր առանցքային նշանակություն ունեցող ոլորտներ են համակարգում, բառիս բուն իմաստով ամբողջովին ձախողում են իրենց առաքելությունը, ապա ոչ միայն պատասխանատվություն չեն կրում, այլև շատ դեպքերում խրախուսվում են՝ մեկ այլ պատասխանատու պաշտոնի նշանակվելով։

Կարճ ասած՝ իշխանությունները իրենց համար արտոնյալ պայմաններ են ստեղծել՝ պետական կառավարման համակարգը վերածելով «սեփական դուքյանի»։ Եվ նրանց հոգն էլ չէ, որ դրա հետևանքով երկրում տոտալ քաոս է տիրում։ Իսկ սա նշանակում է, որ «Ապագա կա» կարգախոսի ներքո ճանապարհ ենք հարթում դեպի նոր անորոշություններ ու կորուստներով լի ապագա։ Իրադրությունն այնպիսին է, որ հասարակության մեջ բևեռացումը և անհավասարությունը մեծանում է։ Ու այս համատեքստում պատահական չէ, որ բախվում ենք երկրի ապագայի նկատմամբ վստահության ճգնաժամի, երբ հազարավոր մարդիկ, այս անհավասար պայմաններից ելնելով, արտագաղթում են ու փորձում են իրենց ապագան փնտրել արտերկրում»։

Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ «Փաստ» թերթի՝ 27․07.21թ համարում։

Աղբյուր` Փաստինֆո