Փաստ ինֆո

Դեռ խորհրդային տարիներից պատմության կեղծարարության մեջ հմուտ ադրբեջանցի «գիտնականները» և հատկապես՝ Ադրբեջանի պատմության կեղծարարության հայր՝ակադեմիկոս  Զիա Բունիաթովը՝ պետպատվերի շրջանակում ստի և կեղծիքի իրենց քաղաքականությունն ավելի ակտիվացրեցին ադրբեջանի նախահարձակ՝ արցախյան առաջին պատերազմում պարտություն կրելուց հետո: Ցավոք, այն ընդամենը հրադադարի համաձայնությամբ ավարտվեց, ինչի մեջ իր մեղքի բաժինն ունի այն ժամանակվա վերին իշխանությունը։ Այլապես, չէինք ունենա այն, ինչ ունեցանք 2020-ին։ Իրականում, շատ հետաքրքիր հարցադրում է՝ ինչու՞ ադրբեջանը հարձակվեց՝ մեկ՝ Տեր-Պետրոսկանի, մեկ էլ՝ Փաշինյանի  օրոք։ Պատասխանը հստակ է՝ քանզի նրանք երկուսն էլ, նույն մտայնության կրողներն են՝ Արցախը կտանք, հանգիստ կապրենք։ Չէ, հանգիստ չեք ապրելու։ Այդ գաղափարաբանությունն ի սկզբանե սնանկ է: Ուղղակի  առաջին պատերազմի ժամանակ ունեինք ռազմական էլիտա, որը բացարձակ իշխանություն էր ռազմի դաշտում, իսկ 2020-ին՝ ունեինք այն, ինչ ունեինք․․․

90-ականների կեսերից ՀՀ-ն  ադրբեջանի հետ տոտալ տեղեկատվական պատերազմի մեջ է: Այդ համաեքստում, ինչ խոսք, առասպելական գումարներով պետական մակարդակով պատմության զեղծարարությանը լծված ադրբեջանը 1918-ից Լենին-Ստալինի կամոք՝ իր հորինված պետության պատմությունն է ճոխացնում հազարամյակների պատմություն ունեցող և հայկական բարձրավանդակի բնիկ հայ ազգի ժառանգությունն իրեն վերագրելով: Ցավոք, տարածվող ալիևյան անհեթություններին Հայաստանում  հաճախ քամահրանքով են  վերաբերվել՝ առայսօր շարունակելով նույն կերպ՝ հիմնականում դրանք անպատասխան թողնելով:

Հայկական ճարտարապետււթյունը ուսումնասիրող հիմնադրամն  այն եզակի կառույցներից է, որն այս բնագծում՝ տասնամյակներ շարունակ լրջագույն աշխատանք է կատարել՝ իր բազմաթիվ հրատարակություններով, գրքերով ու գիրք-ալբոմներով, տեսաֆիլմերով՝ Սամվել Կարապետյանի բնորոշմամբ որպես «զինագործարան՝ քարոզչական ոլորտի արկեր արտադրելով» թուրք-ադրբեջանական տանդեմի  դեմ տեղեկատվական պատերազմներում պայքարի համար։

Ադրբեջանի ԱԳՆ վերջին հայտարարությունը, թե՝ Հայաստանն «Արևմտյան Ադրբեջանն» է և դա իրենց  «հայրենիքն» է  հայտարարությունն էլ նոր բան չէ։ Սակայն, եթե 2000-ականներից սկսյալ՝ ԶԼՄ-ներով,  «Նորավանք» հիմնադրամի ստեղծմամբ, վերջինիս բազմաթիվ գիտավերլուծական  հրատարակություններով և էլեկտրոնային ամսագրերով,  իսկ 2009-ից արդեն այս բնագծում պետական մակարդակով վերլուծական -տեղեկատվական համակարգված և առանձին ուղղություններ և թիրախներ որդեգրած  գործունեությամբ լուրջ քայլեր էին արվում տեղեկատվական պատերազմների դաշտում, ապա այսօր՝ նպատակը փոխվել է՝ ադրբեջանն ու Թուրքիան համարվում են բարեկամ  պետություններ, որոնց հետ խաղաղ ապրելու ցանկություն ունեն ներկա իշխանությունները, այն դեպքում, երբ թուրքադրբեջանական նպատակը վերջին հաշվով եղել և է՝ հայի հետքը աշխարհի երեսից ջնջելը։

Օրերս «Արևմտյան Ադրբեջան»-ի մասին թշնամի պետության ԱԳՆ հայտարարությանն անդրադարձել էր նաև  աշխարհագրագետ-քարտեզագետ Ռուբեն Գալիչյանը՝ վկայակոչելով նաև անցած տարիներին իր հրատարակած գրքերը՝ քարտեզներով հագեցած, որոնք, ըստ նրա՝  ոչ նախորդ, ոչ ներկա իշխանությունների օրոք հավուր պատշաճի չեն օգտագործվել քարոզչական պատերազմի դաշտում։ Մարդիկ հայրենանվեր մշակներ որպես իրենց բնագծում իրենց գործն արել են, բայց պետական օղակները դրանք շրջանառելու, դրանցով թշնամուն հարվածելու մասին   չեն մտածել։ Բնականաբար, երիցս ճշմարիտ է  նա։ Նրա գրքերը, որ հրատարակվել են անցած 10 տարիների ընթացքում, այդ թվում՝ ոչ միայն հայերեն, այլև՝ ռուսերեն, անգլերեն և պարսկերեն, հավուր պատշաճի չեն ներկայացվել, չեն տարածվել, փոխարենը՝ թուրք-ադրբեջանական սուտն ու կեղծիքն է շրջանառվում ագրեսիվ կերպով։ Խոստովանենք, այս համատեքստում մեր՝ աշխարհով մեկ սփռված դեսպանություններն էլ թիրախավորված աշխատանք չեն կատարել։ Նույնիսկ հակահարված չեն տվել։

Ասենք, աբսուրդի ժանրից կհամարենք ամենքս «Արևմտյան Ադրբեջանի հուշարձանները»՝ 2007 թվականին ադրբեջանում լույս տեսած գիրքը, որտեղ նախապատմական «Զորաց քարեր»-ից,  Էրեբունի ուրարտական ամրոցից  Սիսիանի Ուխտասարի ժայռաքանդակներից մինչև՝  հայկական գրեթե բոլոր վանքերն ու եկեղեցիները, այդ թվում՝  Տաթևի, Սանահինի, Սևանի վանքերը, Երերույքի, Թալինի, Քասախի, Թալիշի, Օձունի, Ավանի եկեղեցիները, ի հավելումն՝ ուրարտական Թեյշեբաինի ամրոցը, Գառնիի հելլենիստական տաճարը, Խոր Վիրապի վանքը, Էջմիածնի Մայր տաճարն ու Գոշավանքը, Հաղպատն ու Սանահինը, Նորավանքն ու Սաղմոսավանքը, «թուրքական» են ներկայացվում։  Բնականաբար, մերոնք սրա հերքումը զավեշտալի են համարել, բայց աշխարհում քչերն են, որ տեղեկություն ունեն մեր տարածաշրջանից։ Շատերն անտեղյալ են և ինչ իրենց ներկայացվում է, այդ էլ՝ կարող են ընդունել։

Ըստ իս, ազերիների ցանկացած բարբաջանք տոտալ հերքումներով պիտի ուղեկցվեին, իրականությունը՝ որպես պատասխան ավելի հնչեղ պիտի լիներ, քան՝ սուտը։ Արե՞լ ենք, բնականաբար՝ ոչ։ Մի քանի տարի առաջ ադրբեջանցիները ռուսական «Архитектура»  ամսագրի ամբողջ մի համարում հայկական հուշարձանները ներկայացրել էին որպես ադրբեջանական ճարտարապետական հուշարձաններ։ Իսկ երբ մերոնք հարցրել էին՝ էս ո՞նց, պատասխանել էին՝ դուք էլ կարող եք մեր ամսագրում ձե՛ր համարը պատվիրել՝ ձեր ճարտարապետական հուշարձաններով։ Բնականաբար, մերոնք հրաժարվեցին ապացուցել, որ մերը՝ մերն է, այն էլ՝ վճարովի․․․

Սա մի դեպք է, սակայն, իրականում մենք ահագին փաստական նյութ ունենք, որոնք աշխարհով մեկ տարածելու խնդիր կա։

Ի դեպ, հեռու չգնանք՝ հենց 44 օրյա պատերազմից հետո, երբ ալիևների վոյաժներն սկսվեցին Շուշիով և Արցախի այլ բնակավայրերով, պատմականորեն՝ հայկական Արցախից և Շուշիից անտեղյակ ամուսիններն այստեղ  ինչ-որ անտաշ և անարվեստ քանդակների  բացման արարողությանն էին մասնակցում՝ բնավ իսկ չիմանալով, թե շուշեցիներն ինչ փայլուն դեմքեր են ունեցել, ինչեր են ստեղծել ու հիմա ինչ անհեթեթություններ են եկել հանդիսավոր բացելու իրենք։   

Այս համատեքստում  փաստական կուռ պատասխան եղավ՝  «Հայազգի ճարտարապետները՝ Բաքվի ճարտարապետական դիմագծի ստեղծման գործում»՝ հայերեն-ռուսերեն մասնագիտական հոդվածը /հեղինակ՝ ՀՀ վաստակավոր ճարտարապետ՝ Նարեկ Սարգսյան/, ուր ներկայացվում էր Բաքուն գավառական քաղաքից մայրաքաղաք դարձրած հայ ճարտարապետների և նրանց ստեղծած հոյակապ կառույցների մասին, որոնց մեջ բավական կարևոր տեղ են ունեցել Շուշիում ծնված ճարտարապետները։ Ահավասիկ՝ պատրաստի նյութ՝ տեղին և ժամանակին գրված, բայց որքանո՞վ այն տեղ հասավ։  

Ի դեպ, խնդրո առարկա հարցում՝   տեղեկատվական պատերազմներում հաջողելու համատեքստում ահագին գործ ունեն անելու օտար երկրներում ՀՀ դեսպանությունները, որոնք տարիներ շարունակ որևէ էական բան չեն արել։

Իսկ այսօր արձանագրենք հետևյալը՝ եթե նախորդ տարիներին տեղեկատվական պատերազմների դաշտում Հայաստանն իր  պետական ինստիտուտներով, նաև՝   այդ նպատակով ստեղծված  միավորներով որոշակի համակարգված աշխատանք իրականացնում էր, ապա այսօր՝ պետական մակարդակով  տեղը բաց է։ Ինչ անում են, անում են ազգային քաղաքական ուժերը և նույնաբովանդակ հասարակական կազմակերպությունները և անհատները։

Սակայն պետության գործը միայն պետությունը կարող է անել, իսկ այսօր հայկական պետությունը հիվանդ է։ Քանզի  միայն սեփական գրպանի մասին մտածող մակաբույծների ձեռքում է հայտնվել։ Երկիր ստեղծողներ, երկրի մարդիկ չկան․․․

Հեղինակ՝ Ա․Ե․

Աղբյուր` Փաստինֆո