Փաստ ինֆո

Ադրբեջանը բազմիցս հերքել է Բաքվում պահվող ռազմագերիների նկատմամբ խոշտանգումների մասին հայտարարությունները։ BBC-ի լրատվական կայքի ռուսական ծառայությունը զրուցել է գերությունից վերադարձածների հետ, որի ժամանակ վերջիններս հաստատել են՝ պարբերաբար դաժան ծեծի են ենթարկվել, դաժան վերաբերմունքի արժանացել։ 

Հակոբ Հովհաննիսյանը՝ լայն ժպիտով նիհարիկ տղան, խնդրել է լրագրողին չնշել իր իրական անունը և զգուշացրել՝ եթե ինչ-որ բան ասելով կարող է վնասել այնտեղ գտնվող տղաներին, կնախընտրեր չխոսել:

Հակոբը ծառայակիցների հետ շրջափակման մեջ է ընկել 2020-ի հոկտեմբերի 2-ին` Մատաղիսում։ 20 օր մնալով շրջափակման մեջ տղաները գերեվարվել են։

«Մենք համոզված էինք, որ նրանք մեզ կանգնեցնելու են, հետո սպանելու: Նման դեպքերի համար մենք նռնակ ունեինք՝ ինքներս մեզ պայթեցնելու համար, բայց չկարողացանք հերոսի պես մեռնել։ Երբ մեզ գերեվարեցին, անգամ զարմացել էինք, որ մեզ հետ ոչ մի բան չեն արել։ Հակառակը՝ ջուր տվեցին, ծխախոտ հյուրասիրեցին։ Բայց հենց մեզ բերեցին Բաքու՝ մեքենայից իջնելուց սկսեցին ծեծել»,- վերհիշել է Հակոբը։

Հայորդին հայտնվել է Բաքվի ռազմական ոստիկանության բաժանմունքում: Պատմել է, որ խուցը մեծ չէր, ամբողջ ժամանակ պահում էին ձեռնաշղթաներով։

«Սկզբում խցիկում միայն մեկ ձերբակալված կար, հետո նրան տարան ու ես մենակ մնացի: Ծեծը շարունակվել է չորս օր` յուրաքանչյուր երկու ժամը մեկ՝ կարծես գրաֆիկով: Զուգարան չէի կարողանում գնալ: Ես երեք օր չէի ուտում չէի խմում, այնքան, որ 90 տոկոսով անհրաժեշտություն չէի զգում»,- պատմել է նախկին գերին:

Հայորդուն հինգերորդ օրը տեղափոխել են Ադրբեջանի պետական անվտանգության ծառայության բաժանմունք, որտեղ ծեծը նորից շարունակվել է:

«Ամեն օր մեզ հարցաքննում էին, կրկին ծեծում, սակայն արդեն ավելի ուժեղ: Հոկտեմբերի 29-ին, սակայն մեզ 40 րոպե տեղափոխում էին բանտ։ Ամբողջ ճանապարհին առանձնակի դաժանությամբ ծեծում էին»:

Քննիչները հարցաքննության ժամանակ հետաքրքրվում էին տանկերի տեղակայման, Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի բունկերի գտնվելու վայրի մասին։

«Իրենք հասկանում էին ՝ որտեղ եմ ես, որտեղ ՝ Արայիկ Հարությունյանը, որտեղի՞ց իմանամ։ Ասում էին դատելու են ու 25 տարով նստեցնելու են։ Մենք էլ ասում էինք՝ պարզապես ռազմագերիներ ենք»։

Հակոբը՝ խոսելով ընտանիքների հետ կապ հաստատելու և այն մասին, որ ռազմագերիները նամակի միջոցով ընտանիքներին հայտնում էին, թե ամեն ինչ լավ է, նշել է, որ պարզապես անհնար էր որևէ ազդանշան ուղարկել:

«Մեզ ասացին, որ եթե ավելորդ բան գրվի, նամակը տեղ չի հասնի: Կարմիր խաչը միանգամից չի վերցնում նամակները։ Նախ՝ դրանք կարդում են Ադրբեջանի իշխանությունները, մարդիկ, ովքեր լավ խոսում են հայերեն: Հետևաբար, դուք փորձում եք գրել միայն` ամեն ինչ լավ է, ես կվերադառնամ տուն: Ես էլ եմ նույն բանը գրել»:

Հակոբը լրագրողի հետ զրույցում իր պատմությունը հանգիստ, համեստ ժպիտով էր պատմում, բայց երբեմն նյարդայնացած սեղմում էր ձեռքերը։

«Գիտեմ, տարօրինակ է, բայց ես այնտեղ էլ էի միշտ ժպտում, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ ինձ ծեծում էին։ Եթե ես մտածեի ու իսկապես գիտակցեի, թե որտեղ եմ, հնարավոր էր այնտեղ էլ մնայի, կորչեի։ Խցում վեց մարդ կար, բոլորս ժպտում էինք։ Հիմա էլ ենք ժպտում։

Այնտեղ ես ուժեղ էի, որովհետև հույս ունեի վերադառնալ տուն, տեսնել ընտանիքիս անդամներին։ Մենք անընդհատ մեզ ասում էինք ՝ կդիմանանք։ Փառք Աստծո, այն, ինչից մենք վախենում էինք, տեղի չունեցավ։ Այն, ինչ մենք մտածում էինք, որ նրանք կարող էին մեզ հետ անել, դա նրանք չեն արել...», - պատմել է վերադարձած ռազմագերին։

Լրագրողի հետ զրույցում Հակոբը խոսել է նաև ականապատ տարածքների քարտեզների դիմաց ռազմագերիներին վերադարձնելու մասին։

«Դե, ենթադրենք, ականադաշտերի այդ քարտեզները կմնան մեզ մոտ։ Եւ այնտեղ պիտի մեռնի հարյուր մարդ մի օրում։ Ի՞նչ կստանանք դրանից։ Եթե քարտեզի դիմաց կարելի է մարդկանց վերադարձնել... Բացի այդ, եթե դու քարտեզ չես տալիս, ուրեմն սպասում ես ռազմական գործողությունների վերսկսմանը: Չեմ կարծում, որ դա հնարավոր է մոտ ապագայում»։

Աղբյուր` Փաստինֆո