Փաստ ինֆո

Նախընտրական շրջանում վարչապետի թեկնածու Փաշինյանը՝ ելույթների մեջ՝ մուրճից և պողպատից անդին հաճախ էր անդրադառնում կրթության ոլորտին, շեշտելով, որ այսօր մեր 10 տարեկան երեխաների 35 տոկոսն անգրագետ է, կարդալ չգիտի՝ իր և իր ղեկավարած քաղաքական ուժի առաքելությունը համարելով մեր բոլոր երեխաների պատշաճ կրթություն ստանալու խնդիրը։

Օրերս Համաշխարհային բանկի տվյալ հետազոտությանն անդրադարձել էր նաև ՀՀ նախկին փոխվարչապետ, «Հայաստան» դաշինքի պատգամավորության թեկնածու Արմեն Գևորգյանը՝ սարսափով արձանագրելով, որ Հայաստանում կրթական աղքատության մակարդակը 35 տոկոս է, ինչը նշանակում է, որ 10 տարին չլրացած յուրաքանչյուր 3-րդ աշակերտը չի կարող սահուն կարդալ և հասկանալ տարիքին համապատասխան տեքստը: Ըստ ՀԲ-ի՝ Վրաստանում այդ ցուցանիշը 13.8 % է, իսկ Ադրբեջանում 23.3%:

Բնականաբար, ահազանգի հանգույն է հնչում փաստը՝ Հայաստանը դառնում է տարածաշրջանի ամենահետամնաց երկիրը: Իր կրթական մակարդակով միշտ առաջամարտիկ ՀՀ-ում այսօր երեխաների 7 տոկոսը դպրոց չի հաճախում։

Դժվար չէ կանխագուշակել, որ խնդրո առարկա 7 տոկոսի ընտանիքները նույնպես կրթական ցենզի առումով ցածր նիշի վրա են, այլապես, իրենք էլ ամեն կերպ կկարևորեին իրենց զավակների կրթության հարցը։

Այն, որ այս հարցերի մասին պարբերաբար բարձրաձայնում է Փաշինյանը, դեռ չի նշանակում, թե ներկա իշխանությունը կրթական ոլորտի լրջագույն խնդիրները լուծելու համատեքստում նույնքան նախանձախնդիր է։ Մի բան է խոսելը՝ միտինգային հարթակից, բոլորովին այլ բան՝ խոսքը գործի վերածելը, մանավանդ, երբ գործողությունների հաջորդականությունն այս բնագծում փաստում է՝ կրթության բնագավառում ներկաների «բարեփոխումներ» ասվածը չակերտավոր է, իսկ իրականում՝ նրանք կրթության և գիտության ոլորտում իրենց վարած քաղաքականությամբ ճիշտ հակառակն են ցույց տալիս՝ սկսած՝ ԿԳՄՍ անհասկանալի կոնգլոմերատի ստեղծումից, վերջացրած՝ հայագիտական առարկաների՝ հայ գրականության և մայրենմի լեզվի հանդեպ մնացորդային վերաբերմունքի դրսևորումներով։

Տեսեք, ինչպե՞ս կարող է կրթության ջատագով լինել մի իշխանություն, որի համար անկարևոր է հայ ժողովրդի պատմությունը, հայ եկեղեցու պատմությունը, հայոց լեզուն, որի դասաժամերը դպրոցներում կրճատվեցին, իսկ բուհերից հանվեցին, մի իշխանություն, որը պետական կրթական կենտրոնների թիկունքում հայ-թուրքական ինչ-որ համատեղ ծրագրեր է իրականացնում՝ վերջինիս ֆինանսական հովանավոր թուրքական կողմի ցանկությանը համահունչ՝ խմբագրելով և ձևախեղելով հայ ժողովրդի պատմության բազմաթիվ էջեր։ Այս ամենը կատարվում է իշխանությունների կամքով և ցանկությամբ՝ նրանց վարած թրքահաճո, թրքահպատակ քաղաքականության համատեքստում։

Արդյո՞ք այս ամենը ապացույց չեն, որ ներկա իշխանությունները ազգային ինքնագիտակցությամբ, կրթված և զարգացած սերունդ չէ, որ ուզում են դաստիարակել։ Ճիշտ հակառակը լինելով թերուս՝ իրենք խուսափում են կրթված անհատներից, նրանք կիրթ, պրոֆեսիոնալ մարդկանց կարիք չունեն, քանզի անկիրթներին ավելի հեշտ է մոլորեցնելը։

Ի վերջո, ցանկացած իշխանություն իր առաջնահերթություններով, իր տեսլականով է փաստում իր երազած ապագան։

Ներկաների երազանքը Հայաստանը որպես սպասարկող պետություն տեսնելն է, ուր գիտելիքից ավելի կարևորվում է «անիմաստ սպասարկու ժպիտը»։ Այնքան է կարևորվում, որ լրացուցիչ խթանիչ որպես կանեփն ու մարիխուանան էլ մտան Հայաստան։ Ի դեպ, այդ է փաստում նաև իշխանություններին ձայն տված էլեկտորատը, ուր զգալի տոկոս են կազմում զանազան տոտալիտար աղանդների ներկայացուցիչները, որոնց ուղեղները լվանալու դոզան ավելի մեծացել է 2018-ից ի վեր։

Հավելենք, որ ի թիվս այլ գործոնների, կրթության ոլորտի անմխիթար վիճակն է նաև, որ այսօր հանգեցնում է զանգվածային միգրացիայի։

Այնպես որ, ճառ ասելուց զատ հարկ է զանգ կախել, ինչը անցած 3 տարիների ընթացքում ոչ մի բնագծում չտեսանք։

Ավելի առարկայական՝կրթական մակարդակի բարձրացման ջատագովությու՞ն էր, թե՞ իշխանության վերահսկողության մեծացում՝ Հայաստանի բուհերին նախորդ շրջանի նվաճում- ինքնավարությունից զրկելը և բուհերի կառավարման մարմիններում՝ Հոգաբարձուների խորհուրդներում կառավարության ներկայացուցիչների թվի կտրուկ ավելացումը։

Կրթության, գիտության ոլորտի հանդեպ տարեցտարի բյուջետային հատկացումների նվազումն ի՞նչի վկայությունն է՝ կրթության և գիտության խթանման ու խրախուսմա՞ն, թե՞ անտեսման։

Եթե սրան գումարենք պետոլորտի դեմ տոտալ հարձակումը՝ այն համատեքստում, որ բոլորդ պիտի հարմարվեք ու հպատակվեք իշխող ուժի սահմանած խաղի կանոններին, ապա աներկբա է, որ այս ամենը հանգեցնում է գլուխը կախ, սպասարկող անձնակազմերի ձևավորմանը, որոնք ուղղակի նախաձեռնողականությունից զուրկ, կատարողներ պիտի լինեն։ Եվ եթե անցած 3 տարվա ընթացքում պետական ծառայողների ջանքերով՝ իներցիոն ռեժիմով պետոլորտը մի կերպ դիմակայել է մինչ այժմ, հիմա արդեն բոլոր ինստիտուտները զուտ իշխող ուժին ծառայող հասարակության ձևավորմանն են միտված։

Հեղինակ՝ Ա․Ե․

Աղբյուր` Փաստինֆո