Փաստ ինֆո

Թուրքիան արդեն պաշտոնապես հայտարարում է այն մասին, որ պատրաստվում է Ադրբեջանում ռազմաբազաներ տեղակայել, այսինքն՝ նախապատրաստական գործընթացն ավարտվել է և սկսվել է նոր փուլ: Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի տնօրեն Ռուբեն Սաֆրաստյանը։

Ըստ նրա՝ պաշտոնական հայտարարությունները նպատակ ունեն համաձայնեցնել այդ գործընթացները Ռուսաստանի հետ: Քանի որ Ռուսաստանը սկզբունքայնորեն դրան դեմ պետք է լինի:

«Նման հայտարարություններ անելով Թուրքիան փորձում է բանակցային գործընթաց սկսել Մոսկվայի հետ այս հարցի շուրջ և այդպիսով հասնել իր նպատակին: Կարծում եմ, որ այդ գործընթացը մի քանի ամիս կպահանջի: Հաջորդ փուլը լինելու է իրական գործընթացը՝ ռազմաբազաների ստեղծման հարցում: Եվ այստեղ շատ կարևոր կլինի հետևյալ հանգամանքը, եթե Ռուսաստանից չհաջողվի ստանալ համաձայնություն ռազմաբազաների ստեղծման վերաբերյալ, արդյոք Թուրքիան կգնա այդ ծրագրի իրականացմանը, թե ոչ: Սա շատ կարևոր սկզբունքային խնդիր կարող է դառնալ»,- նշել է արևելագետը:

Սաֆրաստյանի արձանագրմամբ՝ այս պրոցեսը շատ կարևոր աշխարհաքաղաքական, քաղաքական հաշվարկների, բանակցային պրոցեսների արդյունք պետք է լինի:

«Այս համատեքստում շատ կարևոր է նաեւ այն, որ ռազմաբազան, որը Թուրքիան, ըստ ամենայնի կստեղծի, կներկայացվի ոչ միայն թուրքական, այլ նաև որպես ՆԱՏՕ-ի շահերը սպասարկող: Այսինքն՝ Անկարան կփորձի ստանալ նաև Արևմուտքի և ԱՄՆ-ի դրական եզրակացությունը: Սա նաև մեկ այլ ուղղություն է՝ այս աշխարհաքաղաքական քննարկումների մեջ: Դա բավական բարդ գործընթաց է լինելու բանակցային առումով, աշխարհաքաղաքական առումով, տարածաշրջանային առումով, Ռուսաստան – Արևմուտք հարաբերությունների առումով: Այս ամենը, իհարկե, ժամանակ կպահանջի», - նշել է նա:

Փորձագետի դիտարկմամբ՝ տեղի ունեցող գործընթացները վկայում են այն մասին, որ Հարավային Կովկասը դառնում է աշխարհաքաղաքական գործընթացների ավելի կարևոր կենտրոն, քան եղել է նախկինում: Ընդ որում՝ Հարավային Կովկասը ավելի մեծ նշանակություն ստացավ Արցախի դեմ թուրք-ադրբեջանական տանդեմի հրահրած պատերազմով։ « Հարավային Կովկասի դերի բարձրացումը համաշխարհային աշխարհաքաղաքական քարտեզի վրա կապված է այն հանգամանքի հետ, որ մեր տարածաշրջանում ակտիվանում է Թուրքիան»,- նշել է Ռ.Սաֆրաստյանը:

Ըստ նրա՝ Անկարան մի կողմից փորձում է համաձայնության գալ Ռուսաստանի հետ, մյուս կողմից ` իր ազդեցությունն է ուզում ուժեղացնել՝ ի հաշիվ Մոսկվայի: «Այս պրոցեսների ականատեսն ենք լինում վերջին մեկ ամսվա ընթացքում։ Թուրքիան տարածաշրջանում իր ազդեցությունը ուժեղացնելու մասով գործողություններն սկսեց համաձայնեցնել Արևմուտքի հետ, փորձում է ԱՄՆ-ին ցույց տալ, որ դրանով իսկ ինքը կատարում է այն խնդիրները, որոնք բխում են ԱՄՆ-ի շահերից՝ թուլացնելով Ռուսաստանի ազդեցությունը: Դրանով իսկ Անկարան բարձրացնում է ՆԱՏՕ-ի և ԱՄՆ-ի դերակատարումը: Հիմա մենք գտնվում ենք այդ գործընթացների կիզակետում, իսկ, թե երբ կլինեն արդյունքները, մենք չենք կարող կանխատեսել»,- նկատել է նա:

Գնահատելով Ռուսաստանի գեոստրատեգիան մեր տարածաշրջանում՝ Սաֆրաստյանի խոսքերով կարելի ենք եզրակացնել, որ Մոսկվան վերջին մի քանի տարիների ընթացքում որոշակի մոդուսի էր հասցրել իր հարաբերությունները Թուրքիայի հետ, որը ռուսական կողմը գնահատում է իր ազգային շահերի տեսանկյունից օգտակար:

«Հիմնական նպատակն էր Թուրքիան հնարավորինս հեռացնել Արևմուտքից, ԱՄՆ-ից և ՆԱՏՕ-ից: Սակայն Թուրքիան այս ամիսների ընթացքում կտրուկ փոխում է իր գործելաոճը և գնում է Ռուսաստանի հետ բախումների՝ աշխարհաքաղաքական առումով: Դա տեսանք, թե Ղրիմի հարցում, թե Դոնբասում, քանի որ Թուրքիան համաձայնվել է ռազմական առումով համագործակցել Ուկրաինայի հետ: Հիմա մենք դա տեսնում ենք Հարավային Կովկասում, երբ Թուրքիան հայտարարում է Ադրբեջանում ռազմաբազա ստեղծելու իր ցանկության մասին»,- արձանագրել է Ռ.Սաֆրաստյանն ու ավելացրել. «Այժմ Կրեմլը պետք է կարողանա այս պահը ճիշտ գնահատել՝ ստրատեգիական առումով: Պետք է կարողանա ճիշտ գնահատի Թուրքիայի պահվածքի այդ կտրուկ փոփոխությունը, ճիշտ գնահատի և հակադարձող քայլեր մշակի»:

Նրա կարծիքով՝ Կրեմլը դեռ վերջնական որոշում չունի, թե ինչպես արձագանքի Թուրքիայի պահվածքի փոփոխությանը: «Պատահական չէ, որ տարածաշրջանում Թուրքիայի ակտիվության մասին հարցերին ի պատասխան Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը նշել է, որ բամբասանքները չի մեկնաբանում: Միևնույն ժամանակ Ռուսաստանի նախագահի մամուլի խոսնակ Պեսկովը հայտարարել է, որ Ռուսաստանը շատ ուշադիր հետևում է այդ գործընթացներին: Կարծում եմ, հրապարակայնորեն Ռուսաստանի կողմից չկա արձագանք։ Ըստ իս՝ Կրեմլը քննարկումների փուլում է, թե ինչպիսին պետք է լինի արձագանքը Թուրքիայի այս քայլերին՝ ռազմաբազայի հետ կապված», - նշել է ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի տնօրենը:

Արևելագետը համոզված է՝ Ադրբեջանում թուրքական ռազմաբազաների ստեղծումը Ռուսաստանի շահերից չի բխում, բայց եթե Ռուսաստանը, այնուամենայնիվ, համաձայնվի ռազմաբազաների տեղակայմանը, ապա պետք է ինչ-որ բան պահանջի դրա դիմաց:

«Չնայած, ես չեմ կարծում, որ այս հարցում Մոսկվան իր համաձայնությունը կտա: Սակայն, եթե համաձայնությունը լինի, դժվար թե Մոսկվան բարձրացնի ռուս խաղաղապահների անժամկետ Արցախում գտնվելու մանդատի հարցը: Դեռ երկար ժամանակ կա խաղաղապահների մանդատի ժամկետի ավարտին: Կարծում եմ՝ Ռուսաստանը Թուրքիայից ավելի մեծ զիջումներ կպահանջի: Իսկ խաղաղապահների հարցը Մոսկվան կարող է լուծել Ադրբեջանի վրա ճնշում գործադրելով: Այսինքն՝ խաղաղապահների հարցը կլուծի Բաքվի հետ, այլ ոչ թե Թուրքիայի»,- եզրափակել է արևելագետը:

Հեղինակ՝ Անի Մշեցյան

Աղբյուր` Փաստինֆո