Փաստ ինֆո

Թուրքիան և Ադրբեջանը երեկ Շուշիում ստորագրել են հռչակագիր, որը գալիս է փոխարինելու երկու երկրների միջեւ 2010 թվականին ստորագրված պայմանագրին: Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի տնօրեն, թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանը:

Նրա փոխանցմամբ՝ այս հռչակագիրը շատ ավելի է հեռու գնացող փաստաթուղթ է՝ այդ երկու երկրների մերձեցման առումով: «Այս փաստաթուղթը իր մեջ մի քանի ուղերձ է պարունակում, բացի բուն իմաստից, ըստ որի Թուրքիան և Ադրբեջանը իրար հետ ավելի շատ են մերձենում: Ուղերձներից մեկը ուղղված է Հայաստանին և Արցախին, որ այս երկու թշնամական երկրները, ագրեսորները որոնք հարձակվեցին Արցախի վրա և այժմ շարունակում են իրենց հակահայկական քարոզչությունը գործում են միասին, և կշարունակեն իրենց հակահայկական գործունեությունը: Փաստաթուղթը դա է վկայում»,- նկատեց թուրքագետը:

Երկրորդ ուղերձն այն է, որ Թուրքիան ցույց է տալիս, թե տարածաշրջանում սկսում է մի նոր քաղաքական փուլ և այդ փուլը պետք է լինի Թուրքիայի ազդեցության ուժեղացումը:

«Պատահական չէ, որ այդ փաստաթուղթը ստորագրվել է Շուշիում, քանի որ Շուշին ոչ միայն հայկական կարևոր կենտրոն է, նաև տարածաշրջանի համար կարևոր կետ: Թուրքիան այդ նոր փաստաթղթով ցույց է տալիս, որ սկսում է իր ազդեցությունը մեծացնելու մի նոր փուլ»,- ասել է փորձագետն ու նշել, որ երրորդ ուղերձը պանթյուրքիստական բաղադրիչն է:
«Թուրքիան և Ադրբեջանը ստորագրել են աննախադեպ փաստաթուղթ, որով այդ երկու երկրների մերձեցումը շատ է խորանում: Դա ուղերձ է թուրքալեզու այլ պետություններին, որ եթե երկու երկիր կարող են այդպես իրար հետ մերձենալ, ուրեմն մյուս երկրները նույնպես կարող են դա անել»,- նկատել է Սաֆրաստյանը:

Նրա փոխանցմամբ՝ Ադրբեջանը ուզում է Շուշին հռչակել մշակութային կենտրոն և ուզում է դրան հաղորդել համաթյուրքական բնույթ:

«Սակայն, Ադրբեջանը լուծում է նաև այլ խնդիրներ: Մասնավորապես, Թուրքիան որոշել է Ադրբեջանում բացել գործարան, որպեսզի Բաքուն մասնակցի «Բայրաքթարների» և այլ անօդաչու թռչող սարքերի արտադրությանը: Սա շատ հեռուն գնացող համաձայնագիր է: Թուրքիան նշում է, որ երկու երկրները փաստորեն նոր էջ են բացում Հարավային Կովկասի պատմության մեջ»,-արձանագրել է թուրքագետը՝ նկատելով, որ Թուրքիայի դերի մեծացումը տարածաշրջանում պետք է տեղի ունենա Ռուսաստանի դերի թուլացման հաշվին:

«Թուրքիան ձգտում է Ռուսաստանի ազդեցությունը թուլացնել: Ինչ վերաբերում է Անկարայի և Երևանի հարաբերությունների կարգավորմանը, ապա պետք է նշել, որ դա պրոպագանդիստական հայտարարություններ են Թուրքայի կողմից: Եթե Թուրքիան իսկապես ցանկանար բարելավել հարաբերությունները Հայաստանի հետ, ապա պետք է հրաժարվի այն թշնամական քաղաքականությունից, որը վարում է և հայտարարի այդ մասին: Պետք է դադարի Հայաստանի վրա ճնշում գործադրել Հայոց Ցեղասպանության ճանաչման և արցախյան հարցում: Այսինքն` նա պետք է իրական քայլեր ձեռնարկի, բայց մենք այդպիսի քայլեր չենք տեսնում: Եվ այդ հայտարարություններին պետք չէ ուշադրություն դարձնել», - ասաց ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի տնօրենը:

«Փաստինֆո»-ի հարցին, արդյոք Ռուսաստանն է խոչընդոտել Շուշիում «Գորշ գայլերի» դպրոցի բացմանը, թուրքագետը նկատեց. «Թուրքիան այն տեսակետն է առաջ քաշում, որ «Գորշ գայլերի» կուսակցությունն է հրաժարվել այդ գաղափարից: Ես կարծում եմ, որ Ադրբեջանի վրա ճնշում է իրականացվել, ոչ միայն Ռուսաստանի, այլ նաև Եվրոպական երկրների կողմից: Քանի որ Եվրոպական մի շարք երկրներում այդ կուսակցությունը համարվում է օրենքից դուրս, օրինակ` Ֆրանսիայում, Ավստրիայում: Այսինքն` ճնշում եղել է, բայց դեռ պարզ չէ, թե որ կողմից է», - եզրափակել է Սաֆրաստյանը:

Անի Մշեցյան

Աղբյուր` Փաստինֆո