Փաստ ինֆո

Հայ-ադրբեջանական սահմանին միջազգային դիտորդներ տեղակայելու մասին Նիկոլ Փաշինյանի առաջարկը պետք է համաձայնեցված լիներ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հետ, եթե համաձայնեցված չէ, ապա նրանցից ինչ-որ բան ակնկալելն այս պահին սխալ կլինի։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց ԱԺ «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր, իրավաբանական գիտությունների թեկնածու Տարոն Սիմոնյանը։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ մայիսի 27-ին ԱԽ նիստին վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարությամբ հանդես եկավ՝ առաջարկելով, որ Սոթք-Խոզնավար տարածքի սահմանի հատվածից հայ և ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումները հայելային եղանակով հեռանան սահմանից, փոխարենը՝ սահմանին կտեղակայվեն միջազգային դիտորդներ՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի կամ ՌԴ ներգրավվմամբ։

Տարոն Սիմոնյանը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նշեց, որ չգիտի՝ արդյոք առաջարկը համաձայնեցված է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հետ, թե ոչ, եթե առաջարկը համաձայնեցված չէ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների հետ, ապա տեղին չէ, որովհետև նախ պետք է խոսել մեր գործընկերների հետ, հետո որևէ առաջարկությամբ հանդես գալ։ Սիմոնյանի դիտարկմամբ՝ եթե գործընկերներն անգամ չգիտեն, թե ինչ է իրենից ներկայացնում առաջարկը, ապա նրանցից ինչ-որ բան ակնկալելն այս պահին սխալ կլինի, բայց տեսական մակարդակում առաջարկ է՝ ենթակա քննարկման։

Իսկ թե ինչով կարող է պայմանավորված լինել՝ առանց քննարկման նման առաջարկով հանդես գալը, Սիմոնյանը նշեց, որ կարող է միայն ենթադրություններ անել, որոնք կարող են տարբեր լինել, այդ թվում՝ նաև ներքաղաքական հարցերի վերաբերյալ։

Ինչ վերաբերում է միջազգային դիտորդների տեղակայման իրավական կարգավորումներին, Սիմոնյանը հայտնեց, որ սահմանային հարցերի հետ կապված չկա բազմակողմանի որևէ միջազգային պայմանագիր, որտեղ ընդհանուր կանոններով կարգավորում տրված կլինի, դա սովորաբար երկկողմանի պայմանագրերի արդյունք է կամ դատական գործերի արդյունք, հետևաբար, ընտրել միջազգային իրավունքում ընդհանուր կանոններ, որոնք այս հարցը պետք է կարգավորեն, չի լինի։

«Ամեն դեպքում կոնկրետ պետությունների սահմանների առանձնահատկությունից ելնելով յուրահատուկ կարգավորումներ են, դա պետք է հաշվի առնենք և չակնկալենք, որ դրսից ինչ-որ մեկը պետք է մեզ բերի ու մատուցի ընդհանուր կարգավորումներ, մենք էլ բերենք մեզանում դա օգտագործենք։ Դա երկկողմ հարաբերությունների արդյունք պետք է լինի, բայց երկկողմ և իրավահավասար, ոչ թե՝ պարտված և հաղթող կողմերի միջև բանակցությունների արդյունքում»,- նշեց Սիմոնյանը։

Ըստ նրա՝ սահմանային հարցեր ունենալու դեպքում պետությունները նախ հանձնաժողով են ձևավորում՝ այդ հարցերը լուծելու ուղղությամբ, հետո արդեն կնքում են որևէ միջպետական պայմանագիր, բայց հայ-ադրբեջանական սահմանի վերաբերյալ նման հարցերի քննարկումն արդեն շատ ժամանակավրեպ է, որովհետև մինչև Արցախի կարգավիճակի հստակեցումը և ճանաչումը՝ բոլոր պետությունների կողմից, առաջին հերթին՝ Ադրբեջանի կողմից, սահմանային հարցերի կարգավորումն իրականում հակահայկական ընթացք կստանա։

«Եթե ինչ-որ հանձնաժողով որոշի, որ սահմանը պետք է որոշվի Քաշաթաղի շրջանով, դա կնշանակի, որ մենք ոտնահարում ենք Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը և ճանաչում ենք, որ Քաշաթաղի շրջանն, օրինակ, Ադրբեջանինն է, մինչդեռ, մենք այդպիսի ճանաչում չունենք, հակառակը՝ մենք ճանաչել ենք, որ դա Արցախի Հանրապետության տարածքն է»,- նշեց Սիմոնյանը։

Օրենսդրական կարգավորումների համաձայն՝ միջպետական կամ միջազգային պայմանագրերը, այսինքն՝ կարգավորում է այնպիսի հարցեր, որոնք կապված են ռազմական, քաղաքական, տարածքային, մարդու իրավունքների կամ ֆինանսական հարցերի հետ, պարտադիր պետք է անցնեն վավերացման ընթացակարգ՝ սկզբում ՍԴ, ապա՝ ԱԺ-ում։

Դիտարկմանը, որ արդեն նախադեպ եղել է, որ Նիկոլ Փաշինյանը ստորագրել է միջազգային պայմանագիր՝ 2020թ նոյեմբերի 9-ի կապիտուլյացիոն ակտը ՝ առանց օրենքով սահմանված վավերացման ընթացակարգի պահպանման, օրերս ևս հայտնի դարձավ, որ Նիկոլ Փաշինյանը պատրաստվում է նոր փաստաթուղթ ստորագրել, Սիմոնյանն արձագանքեց՝ նշելով, որ այդ հարցի հետ կապված ԱԺ արտահերթ նիստ է գումարվել և բարձրաձայնվել, որ դա, թեև վերնագրված է «հայտարարություն», միջազգային պայմանագիր է և պարտադիր վավերացման գործընթաց է անցնում, հակառակ դեպքում՝ այն առոչինչ է թե՛ ներքին օրենսդրությամբ, թե՛ Վիեննայի միջազգային պայմանագրային իրավունքի կոնվենցիայով։

Ինչ վերաբերում է հանգամանքին, որ հնարավոր է ստեղծվի իրավիճակ, որ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից փաստաթղթի ստորագրման դեպքում ադրբեջանցիները կտեղակայեն իրենց զորքերը, իսկ փաստաթղթի՝ առոչինչ ճանաչման դեպքում, բնականաբար, այլեւս հետ չեն քաշվի, ինչը նոր ռազմական բախումների կարող է հանգեցնել, Սիմոնյանը նշեց, որ բոլոր վեճերը միջազգային հարաբերություններում լուծվում են բանակցությունների միջոցով՝ խաղաղ եղանակով, եթե դա արդյունք չի տալիս, հնարավոր են ռազմական բախումները։

«Մենք ոչինչ չպետք է բացառենք։ Միևնույն ժամանակ, պետք է փորձենք խաղաղ ճանապարհով այդ հարցը լուծել, բայց եթե դա ՀՀ շահերին դեմ է, չի լինում որևէ կերպ խաղաղ ճանապարհով հարցի լուծումը, պետք է պատրաստ լինենք նաև մեր իրավունքներն ու արժանապատվությունը նաև ուժի միջոցով պաշտպանել»,- նշեց Սիմոնյանը։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո