Փաստ ինֆո

«Հենակետ» վերլուծական կենտրոնը հրապարակել է համառոտ տեղեկություններ ընթացիկ շաբաթվա ժամանակամիջոցում Ադրբեջանի հետ կապված կարևոր իրադարձությունների մասին.

«Ադրբեջանի հետ կապված պաշտոնական հայտարարություներ

«Ապրիլի 5-ին, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը «Ադրբեջանի մելիորացիան և ջրային տնտեսությունը» ԲԲԸ նորանշանակ նախագահ Զաուր Միկայիլովին կարգադրել է Արցախի՝ իրենց վերահսկողության տակ անցած տարածքներում նոր ջրամբարներ կառուցել:

Բաքվում Թուրքիայի դեսպան Էրքան Օզորալը հայտարարել է, թե Թուրքիան աջակցություն է ցուցաբերում Ադրբեջանին Արցախից գրավված տարածքների ականազերծման հարցում: Նրա կարծիքով՝ Հայաստանի կողմից ականապատ դաշտերի քարտեզն Ադրբեջանին չտրամադրելը հակասում է միջազգային իրավունքին: Ապրիլի 10-ին Իլհամ Ալիևն ընդունել է դեսպան Օզորալին և նրան հանձնել «Դոստլուգ» շքանշանը՝ Ադրբեջանի և Թուրքիայի միջև բարեկամական կապերի զարգացման և համագործակցության հարցում ցուցաբերած առանձնահատուկ արժանիքների համար:

Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն Քուվեյթի ԱԳ նախարարի հետ հանդիպման ժամանակ նշել է, թե Ղարաբաղում հրադադարը լավ հնարավորություն է կարևոր նախագծեր իրականացնելու և հարաբերությունները կարգավորելու համար: Եթե Հայաստանը դրան դրական արձագանքի, ապա Հարավային Կովկասը հետագայում կարող է դառնալ խաղաղության և կայունության տարածաշրջան:

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանն ապրիլի 7-ին «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության խորհրդարանական խմբակցության նիստում հայտարարել է․ «Թուրքիան աջակցեց Ադրբեջանին`իր տարածքները հայկական օկուպացիայից ազատելու պայքարում, որի արդյունքում Ադրբեջանը հաղթանակ է տարել»:

Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Ջեյհուն Բայրամովը Իրաքի խորհրդարանական պատվիրակության հետ հանդիպման ընթացքում հայտարարել է, թե Հայաստանը Ադրբեջանին չի տրամադրել ականազերծված դաշտերի քարտեզը, և միջազգային հանրությանը կոչ արել ճնշում գործադրել Հայաստանի վրա:

Ջեյհուն Բայրամովն իսրայելական «Israel HaYom» թերթին տված հարցազրույցում հայտարարել է, թե  Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից բարձր տեխնոլոգիական և բարձր ճշգրտության զենքերի, այդ թվում ՝ Իսրայելում արտադրված ԱԹՍ-ների օգտագործումը բացառիկ դեր խաղաց Արցախյան պատերազմում հաղթանակի հասնելու հարցում: Ադրբեջանը ողջունում է այն իսրայելական ընկերություններին, որոնք կարող են միանալ Արցախից գրավված տարածքների վերակառուցման գործընթացին, որը ականազերծումից բացի ներառում է նաև ենթակառուցվածքների ստեղծումը և խելացի քաղաքների ու գյուղերի կառուցումը:

Իսլամական համագործակցության կազմակերպության անդամ երկրների ներկայացուցիչներն ապրիլի 6-ին այցելել են Ակնա (Աղդամ) և Գանձակ (Գյանջա)։ Կազմակերպության ներկայացուցիչ Ահմադ Կավաես Սենգենդոն հայտարարել է, թե կազմակերպությունը կոչ է արել կազմակերպության անդամ երկրներին աջակցել Ադրբեջանին Ղարաբաղի վերականգնման հարցում:

Իլհամ Ալիևը Իսլամական համագործակցության կազմակերպության գլխավոր քարտուղար Յուսեֆ բին Ահմեդ ալ-Ուսայմինին պարգևատրել է «Դոստլուգ» շքանշանով և նրա հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարել է, թե Ղարաբաղում իբր ոչնչացվել են իրենց քաղաքները, գյուղերը, պատմական և կրոնական վայրերը, ինչն իսլամաֆոբիայի դրսևորում է: Ադրբեջանի նախագահը իսլամական երկրներին հրավիրել է մասնակցություն ունենալ Ղարաբաղի վերականգնման գործընթացում։

Գլխավոր քարտուղարն իր հերթին շեշտել է, որ ԻՀԿ-ն սատարում է այս ուղղությամբ Ադրբեջանի բոլոր ջանքերը և հավելել, որ Իսլամական զարգացման բանկը նույնպես աջակցում է Ադրբեջանի ազատագրված տարածքների վերականգնմանը: Ծրագրի մշակման դեպքում բանկը կարող է տրամադրել անտոկոս վարկեր և այլ աջակցություն:

ԻՀԿ գլխավոր քարտուղարի հետ հանդիպման ժամանակ Ջեյհուն Բայրամովը հայտարարել է, թե ռազմագերիների վերադարձի հարցը լուծված է՝ հավելելով, որ Ադրբեջանն իր պարտավորությունների շրջանակում հայկական կողմին արդեն վերադարձրել է բոլոր ռազմագերիներին։ Անցած տարվա նոյեմբերի 9-֊ից հետո գերի ընկածներին նա անվանել է ահաբեկիչներ։ Իսկ ԻՀԿ գլխավոր քարտուղարը հայտարարել է, թե ականապատ դաշտերի քարտեզը տրամադրելուց Հայաստանի հրաժարվելն իրենից շատ լուրջ վտանգ է ներկայացնում:

Ադրբեջանում Ճապոնիայի դեսպան Ձյունիչի Վադան, մասնակցելով Ակնայի (Աղդամի) շրջանում մանկապարտեզի բացմանը, նշել է, որ իրենք պատրաստ են աջակցել պատերազմի արդյունքում Ադրբեջանի վերահսկողության տակ հայտնված տարածքների վերականգնման աշխատանքներին: Ադրբեջանում Լատվիայի դեսպանի խորհրդական Վիա Բուշը «Trend» գործակալությանն ասել է, թե լատվիական ընկերությունները հետաքրքրություն են հայտնել մասնակցելու Ադրբեջանի կողմից Արցախից գրավված տարածքների շինարարական և վերականգնման նախագծերին:

Համաշխարհային բանկի Բաքվի գրասենյակի ղեկավար Սառա Մայքլը հայտարարել է, թե ՀԲ-ն պատրաստ է մասնակցել Ադրբեջանի կողմից Արցախից գրավված տարածքներում վերականգնման աշխատանքներին: Ըստ նրա՝ Ադրբեջանը տրանսպորտային հանգույց դառնալու բոլոր հնարավորություններն ունի:

Ապրիլի 8-ին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հեռախոսազրույց է ունեցել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ, որի ընթացքում քննարկել են Ղարաբաղի շուրջ ստեղծված իրավիճակը, դրա հետագա կայունացումը` Ադրբեջանի, Ռուսաստանի և Հայաստանի նախագահների նախագահների՝ 2020 թ. նոյեմբերի 10-ի և 2021 թ. հունվարի 11-ի հայտարարությունների համաձայն: 

Կրեմլի մամուլի ծառայությունը հաղորդագրություն է տարածել, որում նշվում է, թե  ապրիլի 9-ին Պուտինը հեռախոսազրույց է ունեցել Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի հետ, որի ընթացքում անդրադարձ է կատարվել ԼՂ հակամարտության կարգավորման խնդրին: Էրդողանը բարձր է գնահատել Ռուսաստանի քայլերը իրավիճակի հետագա կայունացման ապահովման ուղղությամբ:
ԱՄՆ պետքարտուղարի օգնականի տեղակալ Ջորջ Քենթը Վաշինգտոնում տեղակայված «Թուրքական ժառանգություն» հասարակական կազմակերպության կողմից անցկացվող ինտերնետային սեմինարում պնդել է, որ Ռուսաստանը ձգտում է պահպանել ԼՂ հակամարտությունը, քան լուծել այն: Քենթը նշել է, թե ակնկալում է ադրբեջանական իշխանությունների դժգոհությունը կապված նրա հետ, որ ռուս խաղաղապահները երկարաժամկետ կմնան Ղարաբաղում։ Նրա խոսքերով՝ Ադրբեջանը կարող է ընկալվել պատերազմում հաղթող, բայց դա չի հանգեցնում ճգնաժամի կարգավորմանը։

Եվրախորհրդարանի անվտանգության և պաշտպանության ենթահանձնաժողովի նախագահ, ԵԽ պատգամավոր Նատալի Լուազոն «La Croix» ֆրանսիական թերթում հրապարակված հոդվածում նշել է, որ մտահոգված է հայկական ժառանգության պահպանության հարցով Արցախի այն շրջաններում, որոնք անցել են Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։  Լուազոն արձանագրել է, որ անարգվում ու ոչնչացվում են հայկական եկեղեցիներ:

Ադրբեջանի մեջլիսի պատգամավոր,  այսպես կոչված, Ղարաբաղի ադրբեջանական համայնքի ասոցացիայի նախագահ Թուրալ Գյանջալիևը Twitter-ի իր միկրոբլոգում տեղեկացրել է, որ առաջիկայում գրասենյակ է ունենալու Ստեփանակերտ քաղաքում:

Թյուրքալեզու երկրների համագործակցության խորհրդի գործունեության մասին

Ապրիլի 10-ին, Բաքվում ավարտվել է Թյուրքալեզու երկրների համագործակցության խորհրդի  տեղեկատվության և լրատվության ոլորտի պատասխանատու նախարարների և բարձրաստիճան պաշտոնյաների երրորդ հանդիպումը, որի ժամանակ քննարկվել է տեղեկատվության և լրատվության ոլորտում 2021-2022 թթ․ համատեղ գործողությունների ծրագիրը:

Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաջիևը հանդիպման ընթացքում հայտարարել է, թե Թուրքիայի և Ադրբեջանի միջև արդյունավետ գործող մեդիա հարթակ է ստեղծվել,  և կարևոր է նաև նման պլատֆորմի ստեղծումը Թյուրքական խորհրդի շրջանակներում, որպեսզի կարողանան զսպել ապատեղեկատվական արշավները։

Թուրքիայի նախագահի աշխատակազմի հաղորդակցության վարչության պետ Ֆահրեթին Ալթունը նշել է, թե Արցախյան պատերազմի ժամանակ Թուրքիան Ադրբեջանին սատարել է նաև մեդիա դաշտում, և թյուրքալեզու պետությունները պետք է միավորեն ջանքերը միասնական մեդիահարթակի շուրջ՝ «թվային ֆաշիզմի» դեմ պայքարելու համար։

Ուզբեկստանի Տեղեկատվության և զանգվածային հաղորդակցության գործակալության ղեկավար Ասադժոն Խոջաևը հանդիպման ժամանակ հայտարարել է, թե ուզբեկական կողմը պատրաստ է ակտիվորեն մասնակցել Ադրբեջանի կողմից Արցախից գրավված  տարածքների վերականգնմանը:

Ապրիլի 11-ին, կազմակերպվել է Թյուրքալեզու պետությունների համագործակցության խորհրդի անդամ երկրների պատվիրակությունների ուղևորությունը Ակնա (Աղդամ) և Գանձակ (Գյանջա): Ֆահրեթին Ալթունը այցի ընթացքում ընդգծել է, որ թուրքական պետական և մասնավոր հաստատությունները ակտիվ մասնակցություն կունենան Արցախից գրավված տարածքների վերականգնմանը, որտեղ 1 միլիոն ադրբեջանցի է վերադառնալու։

Թյուրքական խորհրդի գլխավոր քարտուղար Բաղդադ Ամրեևը հայտարարել է, որ իրենց կազմակերպությունն ապրիլին Ղարաբաղում վերակառուցման աշխատանքներին նվիրված գործարար համաժողով կանցկացնի, որի նպատակն է խորհրդի անդամ երկրներից հնարավորինս շատ ընկերությունների ներգրավվել վերակառուցման աշխատանքներին: Ադրբեջանական լրատվականներն այս առնչությամբ ընդգծել են, թե Թուրքիան և Ղազախստանն արդեն ցանկություն են հայտնել կառուցել հիվանդանոցներ, իսկ Ուզբեկստանը՝ վերականգնել մշակութային օբյեկտները:

Ադրբեջանի ռազմական ոլորտին վերաբերող իրադարձություններ

Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը ապրիլի 6-ին վավերացրել է ռազմական արդյունաբերության ոլորտում Ադրբեջանի հետ համագործակցության մասին համաձայնագիրը, որը ստորագրվել էր 2017 թ․ հոկտեմբերի 31-ին՝ Բաքվում կայացած Ադրբեջան-Թուրքիա ռազմավարական համագործակցության խորհրդի նիստի ընթացքում։ Համաձայնագիրն ուժի մեջ է մտնում ստորագրման պահից՝ հինգ տարի ժամկետով։

Համաձայնագրով նախատեսվում է բարելավել ռազմական ապրանքների և ծառայությունների արտադրությունն ու փոխադարձ մատակարարումը, երկու երկրների զինված ուժերի ռազմական համակարգերի և սարքավորումների բաղադրիչների, գործիքների և նյութերի համատեղ հետազոտության, արտադրության և արդիականացման համար պայմանների ապահովում, երրորդ կողմի պաշտպանական արտադրանքի արտադրության, կատարելագործման, արդիականացման ոլորտում համատեղ ծրագրերի ստեղծման պայմանների ապահովում և այլն։
Ապրիլի 6-ին սկսվել և 8-ին ավարտվել են Ադրբեջանի և Թուրքիայի ռազմական անձնակազմերի մասնակցությամբ կապի զորքերի համատեղ զորավարժությունները, որի ընթացքում իրականացվել են զորքերի փոխգործակցության կազմակերպման, դաշտային հրամանատարական կետերի տեղակայման և այլ գործողություններ:

Ապրիլի 7-ին, Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովը և Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարը հետևել են ադրբեջանաթուրքական համատեղ զորավարժություններին։ Այնուհետև զորավարժությունների ընթացքում տեղակայված հրամանատարական կետում տեսակապի միջոցով տեղի է ունեցել Հասանովի և Աքարի ուղիղ հանդիպումը, որի ժամանակ Աքարը հայտարարել է, թե ադրբեջանական բանակի արդիականացման համար պատրաստվել է ճանապարհային քարտեզ։

Ապրիլի 8-ից 9-ը Ադրբեջանի և Թուրքիայի զինված ուժերն ևս մեկ օպերատիվ-մարտավարական զորավարժություն են անցկացրել, որոնց հիմնական նպատակն է եղել բարելավել ադրբեջանական և թուրքական բանակների օպերատիվ ստորաբաժանումների փոխգործակցությունը և մարտունակությունը։

Ուշադրություն պետք է դարձնել, որ այս տարվա չորս ամիսների ընթացքում սա արդեն թուրք-ադրբեջանական չորրորդ զորավարժությունն է։

Ապրիլի 6-ին Սանասարի (Կուբաթլուի) շրջանի տարածքում՝ Հայաստանի հետ պետական սահմանին բացվել է Ադրբեջանի Պետական սահմանային ծառայության զորամաս։ Նշենք, որ սա արդեն երրորդ զորամասն է, որ Ադրբեջանը բացում է այս շրջանում։ Մեկ այլ սահմանապահ ստորաբաժանում սկսել է աշխատանքը Հայաստանի սահմանակից Կովսականի (Զանգելանի)  շրջանում, որի բացումը տեղի էր ունեցել մարտ ամսին։

Անկարայում ապրիլի 7-ին ռազմական ցուցահանդեսի բացման ժամանակ Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարը հայտարարել է․ «Ղարաբաղում ականազերծմանը զուգահեռ, ադրբեջանական եղբայրների հետ միասին շարունակվում են ռազմական կրթության և վարժանքների ոլորտում գործողությունները»:

Ադրբեջանի ինժեներական զորքերի հրամանատար գեներալ-մայոր Անար Քարիմովը հայտնել է, որ Արցախյան պատերազմից հետո Ադրբեջանի բանակում մի քանի ինժեներա-ամրաշինական գումարտակներ են ստեղծվել, որոնցից մեկն էլ հատուկ ականազերծման գումարտակն է:
Ադրբեջանի ՊՆ-ի մամուլի ծառայությունից հայտնել են, որ Արցախից գրավված տարածքներում գործող ստորաբաժանումների ծառայությունը կազմակերպելու միջոցառումների շրջանակներում իրականացվում է մոդուլային տիպի հանրակացարանների տեղադրման գործընթացը։

Թուրքիայի քրդամետ լրատվականներում տեղեկություններ են տարածվել, որ Թուրքիան ԼՂ պատերազմում Բաքվին օգնելու համար նաև մանկահասակ վարձկաններ է ուղարկել Ադրբեջան։ Արաբալեզու սոցիալական ցանցերում տեսանյութ է հայտնվել, որում Անկարայի և Բաքվի կողմից վարձված սիրիացի զինյալները բողոքում են, որ չեն ստացել պատերազմին մասնակցելու համար խոստացված աշխատավարձերը:

Արցախից գրավված տարածքներում ադրբեջանա-թուրքական նախագծերի մասին

«PASHA» բանկի գործադիր տնօրեն Սենք Էյնեհանը հայտարարել է, թե թուրքական շինարարական ընկերությունները կարևոր մասնակցություն կունենան Ղարաբաղի՝ Ադրբեջանի վերահսկողությանն անցած տարածքների վերակառուցման աշխատանքներին։ Ըստ Էյնեհանի՝ Ադրբեջանն արդեն 1,3 միլիարդ դոլար է ուղղել նախագծերի իրականացմանը. հաջորդ տարիներին ֆինանսավորումն ավելանալու է: Գործադիր տնօրենն ընդգծել է, որ իր բանկը կմասնակցի 100 կիլոմետր երկարությամբ Վարանդա (Ֆիզուլի) - Շուշի ճանապարհի ու Վարանդայի օդանավակայանի կառուցման աշխատանքների ֆինանսավորմանը։

Թուրքիայի արտաքին տնտեսական հարաբերությունների խորհրդին առընթեր թուրք-ադրբեջանական գործարար խորհրդի նախագահ Սելջուկ Աքաթը հայտարարել է, թե Ղարաբաղի տարածքների` Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցնելուց հետո նախատեսվում է անհրաժեշտ ենթակառուցվածքների ստեղծում, ինչպես նաև մարդկանց հոսք և ներդրումներ: Մասնավոր բանկերից մեկն արդեն հայտարարել է Արցախից բռնազավթված շրջաններում մասնաճյուղ բացելու մասին:

Ադրբեջանական լրատվականներում նշվել է, որ Ավտոմոբիլային ճանապարհների պետական գործակալությունը լայնածավալ աշխատանքներ է իրականացնում Արցախից գրավված տարածքներում ճանապարհային ենթակառուցվածքների ստեղծման ուղղությամբ: Իրականացվող նախագծերի շարքում են Խուդաֆարին-Ղուբաթլու-Լաչին՝ 66 կմ և Խանլըգ- Սանասար (Ղուբաթլու)՝ 17 կմ մայրուղիները: Նախատեսվում է, որ ճանապարհներն ունենալու են չորս գոտի և համապատասխանելու են I տեխնիկական կարգին:

Ադրբեջանական լրատվամիջոցների տեղեկացմամբ, շարունակվում է Հադրութ- Ջրական (Ջաբրայիլ)-Շուքուրբեյլի նոր ճանապարհի (43 կմ) շինարարությունը, որն անցնելու է Ջրականի (Ջաբրայիլի) շրջանի տարածքով, որտեղ հատվելու է Շուքյուրբեյլի գյուղով անցնող Հաջիգաբուլ-Մինջևան ավտոմայրուղու հետ:

Տարածաշրջանային նախագծերի շուրջ զարգացումներ

Հունաստանի արտգործնախարար Նիկոս Դենդիասը իր սերբ գործընկեր Նիկոլ Սելակովիչի հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարել է, թե Հունաստանը սատարում է Սերբիա-Բուլղարիա գազատարի նախագծին, որը հետագայում կկապվի Հունաստան-Բուլղարիա փոխկապակցիչին (IGB): Նրա խոսքով՝ այս խողովակաշարն իր հերթին հետագայում կմիացվի Տրանս-Ադրիատիկ գազատարին (TAP): Նշենք, որ Տրանս-Ադրիատիկ գազատարը Կասպից ծովի ադրբեջանական հատվածի բնական գազը «Շահ Դենիզ» հանքավայրից տեղափոխում է դեպի Եվրոպա:

Կանադայի արտաքին գործերի նախարարությունը հայտնել է, որ Թուրքմենստանի էներգետիկ ոլորտը հետաքրքրություն է ներկայացնում Կանադայի համար՝ հաշվի առնելով Ադրբեջանի և Թուրքմենստանի միջև «Դոստլուգ» գազատարի զարգացման համատեղ նախագծի մասին փոխըմբռնման հուշագրի ստորագրումը։

Ադրբեջանական լրատվամիջոցները հայտնել են, թե մինչև տարեվերջ Չինաստանը արտահանման ապրանքներով 50 բլոկային գնացք կուղարկի Ադրբեջան: Ներկայումս բեռնարկղերով երկրորդ բլոկային գնացքը Չինաստանի Ցինդաո քաղաքից մեկնել է Բաքվի ուղղությամբ (առաջինը ժամանել է փետրվարին):

Ղազախստանի Ակտաու հասնելուց հետո գնացքի բեռնարկղերը նավի միջոցով կմատակարարվեն Բաքվի նավահանգիստ: Փոխադրումն իրականացվում է Անդրկասպյան միջազգային տրանսպորտային միջանցքի միջոցով, որն անցնում է Չինաստանով, Ղազախստանով, Կասպից ծովով, Ադրբեջանով, Վրաստանով դեպի Թուրքիա և եվրոպական երկրներ: Նախագիծը սկսվել է 2013 թ. և իրականացվում է «Մեկ գոտի-մեկ ճանապարհ» ծրագրի շրջանակներում։

Այլ թեմաներ

Ապրիլի 7-ին Կովկասի մահմեդականների վարչության նախագահ Ալլահշուքյուր Փաշազադեն և Ադրբեջանի կրոնական դավանանքների ղեկավարները այցելել են Ակնա (Աղդամ) և ծանոթացել այնտեղ գտնվող հուշարձանների վիճակին:

Այցին մասնակցել են Փաշազադեն, Կովկասի մահմեդականների վարչության անդամները, Ադրբեջանի լեռնային հրեաների համայնքի ղեկավար Միլիխ Եվդդաևը, Բաքվում եվրոպական հրեաների համայնքի ղեկավար Ալեքսանդր Շարովսկին, Ադրբեջանում կաթոլիկ եկեղեցու ներկայացուցիչ Վլադիմիր Ֆեկետեն, Ալբանո-Ուդի քրիստոնեական համայնքի ղեկավար Ռոբերտ Մոբիլին: 

Շաբաթվա ընթացքում ադրբեջանական «Մուսավաթ» կուսակցության երիտասարդական կազմակերպությունը բողոքի ցույց է կազմակերպել Ադրբեջանում ՌԴ դեսպանատան առջև: Ակցիայի մասնակիցները բողոքել են Արցախյան պատերազմի ընթացքում «Իսկանդեր-Մ» համակարգի հրթիռներ կիրառելու դեմ և Ռուսաստանից պարզաբանումներ պահանջել: Նրանք ռուս խաղաղապահներից պահանջել են չխոչընդոտել ադրբեջանցիների տեղաշարժը Ղարաբաղում»:

Աղբյուր` Փաստինֆո