Փաստ ինֆո

Հայաստանի իշխանությունները փչացրել են հարաբերությունները բոլորի, ու ամենաառաջինը Սփյուռքի հետ,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասել է ՀՅԴ Կիպրոսի ներկայացուցիչ, Gibrahayer ամսագրի գլխավոր խմբագիր Սիմոն Այնեջյանը՝ վստահեցնելով, որ Սփյուռքը շարունակելու է հետեւողական քայլեր ձեռնարկել Հայոց Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման ուղղությամբ։

Օրեր առաջ ԱԽՔ Արմեն Գրիգորյանը Հանրային հեռուստաալիքին տված հարցազրույցի ժամանակ ձեռնպահ էր մնացել Թուրքիային թշնամի երկիր ներկայացնելու գնահատականից՝ նշելով, որ Թուրքիայի նկատմամբ մեր մոտեցումներում որոշակի շտկումներ պետք է լինեն, քանի որ տարածաշրջանում զարգացումներ են լինում, իսկ Նիկոլ Փաշինյանն էլ Արմավիրում խոսել էր ենթակառուցվածքները Թուրքիայի հետ բացելու հավանականության մասին։ Նկատենք, որ պաշտոնական Երեւանը նախկինում հանդես եկել է առանց նախապայմանների Թուրքիայի հետ հարաբերություներ հաստատելու պատրաստակամության դիրքերից, սակայն Թուրքիան մշտապես նախապայման է առաջ քաշել ոչ միայն Հայոց Ցեղասպանության պահանջատիրությունից, այլ նաեւ Արցախի անկախությունից հրաժարվելը, իսկ այս պատերազմում անթաքույց աջակցություն է ցուցաբերել Ադրբեջանին, որի հետեւանքով հազարավոր հայորդիներ զոհվել են, շուրջ 15 հազարը վիրավորվել, ունենք մեծ թվով անհետ կորած ու գերեվարված զինվորներ։ Բացի այդ կորցրել ենք Արցախի 80 տոկոսը, խիստ վտանգավոր իրավիճակ ստեղծվել է Սյունիքի համար ու Ադրբեջանը չի թաքցնում իր նկրտումները Սյունիքի նկատմամբ։

Նման պայմաններում հնարավոր է Թուրքիայի հետ բարեկամության հաստատումը։ Դաշնակցության Կիպրոսի ներկայացուցիչ, Gibrahayer կիպրական ամսագրի գլխավոր խմբագիր Սիմոն Այնեջյանը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում կարեւորեց խաղաղության հաստատումը՝ ավելացնելով, որ գլխավոր հարցը այն է, թե ի՞նչ պայմաններով դա պետք է լինի։ Զուգահեռներ անցկացնելով Սիրիայում, Կիպրոսում, Լիբիայում և Արցախում Թուրքիայի վարած քաղաքականության միջև՝ մեր զրուցակիցը վստահեցրեց՝ դրանք փոխկապակցված են։

«Արցախյան պատերազմը կապ ունի ընդհանրապես թուրքական ծավալապաշտական քաղաքականության հետ։ Կարևոր հարցը մեզ համար այն պետք է լինի, թե ե՞րբ և ի՞նչ պայմաններում պետք է Թուրքիայի հետ խաղաղություն հաստատվի։

Նրա դիտարկմամբ՝ կապ չունի՝ կարո՞ղ ենք թուրք ժողովրդի հետ լավ ապրել, թե ոչ։ Այսօր՝ որպես տարածաշրջանի «սուպեր ուժ» Թուրքիան ավելի հզոր դիրքում է։ Թուրքիայի ցեղասպան քաղաքականության ձեռագիրը փոխվել է, փոխվել են խաղի կանոնները, փոխվել է միջավայրը։ Ագրեսիվ քաղաքականությունն այսօր նաև տնտեսական կերպով է դրսևորվում։

«Եթե այսօր տնտեսական ապաշրջափակում լինի՝ մենք ինչպե՞ս ենք դրանից օգտվելու։ Ո՞վ է ավելի շատ օգտվելու դրանից։ Ես կարծում եմ, որ դա մենք չենք։ Ամեն վայրկյան, ամեն օր նորությունների առջև ենք կանգնում, նոր բացահայտումներ են ի հայտ գալիս։

Համաձայնագրից այն կողմ ի՞նչ կա, ի՞նչ տրամադրություններ են որդեգրված և ամենավտանգավորն այն է, որ մենք չգիտենք, թե քաղաքականորեն մենք որտե՞ղ ենք։ Չգիտենք, թե այս ապաշրջափակումը ի՞նչ է նշանակում, ի՞նչ շահ ունենք այս ամենից, ո՞վ շահ ունի և որքանո՞վ։ Հարցականներ են, որ պետք է հասկանալ՝ ի՞նչ վնաս կա, ի՞նչ գնով պետք է այս ամենն արվի»։

Այնեջյանը զուգահեռ համեմատական կարգով հիշեցրեց 2004 թվականին Կիպրոսում անցկացված հանրաքվեն, որով կղզու հունական մասը մերժեց ՄԱԿի կողմից առաջարկված ծրագիրը ու հրաժարվեց միավորվել թուրքական կողմի հետ ու միասնական Կիպրոսի կազմում դառնալ Եվրամիության անդամ։ Կիպրացիները կարող էին ասել այո, ապրել ավելի լավ, սակայն նախագահը հայտարարեց, որ Կիպրոսը չպետք է դառնա Թուրքիայի վիլլայեթ։

«Ընտրություն արեցինք 17 տարի առաջ, եւ Կիպրական հարցը մնացել է չլուծված։ 2004-ին այդ պատասխանը տվեցինք՝ քաջ գիտակցելով, որ մենք ավելի անբարենպաստ պայմանների տակ պիտի ապրենք։ Կարող էինք շատ ավելի լավ վիճակում ապրել, բայց այդ ընտրությունը ժողովուրդը չարեց։ Կիպրացիները ոչ ասացին հանրաքվեին, ոչ թե նրա համար, որ խաղաղասեր չեն, այլ որովհետեւ այն համաձայնությունը, որ իրենց հրամցվեց՝ անարդար էր։ Այն կարող էր երկար ժամանակ սպառնալ Կիպրոսի անվտանգությունը»։

Իսկ ի՞նչ գնով է լինելու Հայաստանի համար տնտեսական զարգացումը, արդյոք Հայաստանը իր փոքր տնտեսական կարողությամբ սպասվող ապաշրջափակման մեջ հաղթող կողմ կարո՞ղ է լինել։ Տնտեսական վերելքի գինը կարող է թանկ լինել մեզ համար։

Այնեջյանը հիշեցրեց նաև, որ Կիլիկիայից հայերը Կիպրոս գաղթեցին 100 տարի առաջ և ապրում էին թրքախոս շրջաններում, խնդիր չունեին թուրք-կիպրացիների հետ ապրելու։ Նրանց հետ ապրելը այլ հարց էր, երկարատև համաձայնագիրը, որ կարող է խաթարել անվտանգությունը՝ բոլորովին այլ։ Այնեջյանը նշեց՝ պետք է զանազանել գոյակցության խնդիրը համաձայնությունից, բայց դա չի նշանակում, որ չպետք է ձգտենք խաղաղության, կարևոր է նաև թե ո՞ր ժամանակաշրջանում պետք է խաղաղություն հաստատվի։

«Իմ կարծիքով, ներկա պայմաններում երկարաշունչ պայմանագրեր՝ լինեն դրանք ապաշրջափակման կոնցեպտում, խաղաղ գոյակցության անվան տակ, կամ վաղվա գեղեցիկ օրվա հեռանկարով, շատ հարցերին պետք է զգուշությամբ նայենք»,- ասաց Այնեջյանը։

Հիմա Սփյուռքը շարունակում է ջանքեր գործադրել ցեղասպանության ճանաչման ուղղությամբ, իսկ կառավարության հրաժարականը Սփյուռքում հրամայական է, որովհետև ներկա իշխանությունը չկարողացավ այնպիսի քաղաքականություն վարել, որով հնարավոր էր խուսափել պատերազմից։

«Փչացրեցինք հարաբերությունը բոլորի հետ՝ Սփյուռքի հետ ամենաառաջինը։ Մենք այն վայրկյանից, որ Փաշինյանը կառավարության է եկել, կարծես թե Սովետական ժամանակներում լինեինք ՝ ուր կապ չկա։ Գրեթե մենակ ենք տանում աշխատանքը։ Այսօր Սփյուռքը Հայաստանից սպասում է նաև այդ աջակցությունը իր տանելիք աշխատանքներում, բայց, դժբախտաբար, ինչպես շատ տարիներ՝ գրեթե մենակ ենք մնացել»։

Մեր զրուցակիցը հիշեցրեց նաև, Կիպրահայ համայնքի պետական ներկայացուցիչ Վարդգես Մահտեսյանի ջանքերով Կիպրոսը քրեականացրել է ցեղասպանության ժխտումը։ ԱՄՆ Նախագահ Բայդենը կարող է այս տարի Ապրիլի 24-ին ընդունել կամ չընդունել ցեղասպանության բանաձևը, բայց Սփյուռքի աշխատանքը պետք է շարունակվի։

«Ես վստահ եմ, որ օրը կգա, երբ նույն ինքը Թուրքիան պետք է ճանաչի ցեղասպանությունը։ Այսօր մի շարք թուրք եւ թուրք-կիպրացիներ կան, որ ապրիլի 24-ի միջոցառումներին ներկա են գտնվում, ճանաչում են հայկական ցեղասպանության իրականությունը եւ վստահ ենք որ նմանների թիվը կը բարձրանա»,- եզրափակեց Այնեջյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո