Փաստ ինֆո

Հարավային Կովկասը հերթական անգամ վերածվել է աշխարհաքաղաքական ճակատամարտերի թատերաբեմի։ Դրան նպաստում են իրադարձությունները, որոնք զուգահեռ զարգանում են երեք հարթություններում։ Առաջին լոկալ, հարթությունը՝ Ղարաբաղյան երրորդ պատերազմն է և դրանից հետո ստեղծված իրավիճակը։ Երկրորդ՝ ընդլայնված տարածաշրջանային մակարդակ, որն իր մեջ ներառում է Արեւելյան Միջերկրածովյան տարածաշրջանից մինչեւ Մերձավոր արեւելք ընկած տարածքը՝ նրա դերակատարներով, շահերով եւ հակամարտություններով։ Եվ երրորդ, գլոբալ, հարթությունը՝ Ռուսաստան-ԱՄՆ (կամ Արևմուտք-Ռուսաստան) լարվածության աճն է։ Կրակի վրա յուղ են լցնում ԱՄՆ-ի և Իրանի, ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի հարաբերությունների առանձնահատկությունները և դրանց զարգացումների վերաբերյալ սպասումները։ Այս մասին Սուրբ Աթոռում ՀՀ նախկին դեսպան Միքայել Մինասյանը գրում է Տելեգրամ ալիքում:

Նման իրավիճակներն իրենց մեջ պարունակում են ինչպես մարտահրավերներ, այնպես էլ հնարավորություններ ցանկացած երկրի համար՝ կախված դրա ծավալից, նշանակությունից և այլն։ Բայց այստեղ կա մի շատ կարևոր «բայց»: Որպեսզի ի հայտ գան դրանցից արդյունավետ օգտվելու որևէ հնարավորություն կամ շանս, պետք է գոյություն ունենան անհրաժեշտ պայմաններ՝ երկիրը պետք է լինի կանխատեսելի և հասկանալի գործընկեր, պետք է ունենա ազնիվ և վստահելի հարաբերություններ դաշնակիցների հետ, ունենա սկզբունքներ և արժեքներ։

Եվ, անշուշտ, երկրում պետք է լինի իշխանություն, որն ի վիճակի կլինի ապահովել վերոգրյալը, ունենալ իրական, այլ ոչ միայն ֆորմալ, լեգիտիմություն և ունենալ սուբյեկտայնություն, որպեսզի կարողանա կյանքի կոչել իր պետության առաջնահերթությունները։ Եվ, ի վերջո, այս իշխանությունը պետք է հարգված լինի թե դրսում, թե երկրի ներսում։ Վերը նշվածից ակնհայտ է դառնում, որ նիկոլական Հայաստանն ունի և կունենա զրո հնարավորություններ, զրո գործիքներ հնարավորությունների իրականացման համար և մարտահրավերների այնպիսի գունապնակ, որը կարող է կասկածի տակ դնել մեր երկրի գոյությունը որպես այդպիսին: Դա մեր այսօրվա ողբերգությունն է։

Իրադարձությունների նման պատկերի դեպքում նույնիսկ առաջին հայացքից դրական նորությունները խորը մտահոգության առիթ են հանդիսանում։ Դրա վառ օրինակն է Բայդենի վարչակազմի ազդանշանները Հայոց ցեղասպանության թեմայով 10 օր առաջ։ Եվ այստեղ առաջանում են մի շարք հարցեր։ Մեզ համար կարևո՞ր է արդյոք ԱՄՆ-ի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը։ Միանշանակ՝ այո։ Կա՞ արդյոք վստահություն, որ ԱՄՆ-ում գործընթացը գնում է այդ ճանապարհով։ Ոչ: Վարչակազմի ներկայացուցիչների կողմից հնչեցված ոչ այնքան որոշակի մեսիջներ կան։ Որո՞ նք են երևացող ու ստորջրյա այս գործընթացի նպատակները եւ ինչպիսի՞ն պետք է լինի մեր պատասխան քայլերը, եւ արդյո՞ք Հայաստանի իշխանությունները պատասխանել այն հարցին, թե ինչու հենց հիմա ԱՄՆ-ի ղեկավարը սկսել խոսել այս մասին: Պատասխանը նույնն է՝ միանշանակ ոչ։

Բայդենն աշխարհին խոստացել է «Ամերիկայի վերադարձը»։ ԱՄՆ-ին «հրավիրողների» պակաս չկա, այդ թվում՝ մեր տարածաշրջան։ Վտանգավոր են նրանք, ովքեր Ամերիկային հրավիրելով՝ հետապնդում են միայն անձնական նպատակներ։ Ավելի վտանգավոր են նրանք, ովքեր երկակի/եռակի խաղ են վարում, որոնք հրահրում են ուժի կենտրոնների բախումներ։ Պետք է՞ արդյոք այստեղ հատուկ նշել Նիկոլի անունը։

Իսկ Բայդենն ի՞նչ։ ԱՄՆ-Ռուսաստան հարաբերությունները բնութագրող սուր մակարդակի դեպքում Բայդենին կարեւոր է այսօր կարճ շնաթոկի վրա վերադարձնել «անառակ որդուն»՝ Թուրքիային։ Երկրորդ՝ ԱՄՆ նախագահին կարևոր է իր կողմը քաշել Ադրբեջանին՝ աչք փակելով Ղարաբաղում սանձազերծված պատերազմի և այդ երկրի անթաքույց ագրեսիայի վրա (դրա համար բավական է կարդալ Բայդենի շնորհավորական ուղերձը Ալիևին՝ Նովրուզի առթիվ)։ ԱՄՆ-ի համար կարևոր է ակտիվանալ Իրանի հարևան տարածաշրջանում։

Որտեղ է Հայաստանն այդ բոլոր գործընթացներում։ Ամբողջ աշխարհը եռում է, ամպերը կուտակվել են մեր ողջ տարածաշրջանի, մեր հայրենիքի վրա, իսկ մենք քննարկում ենք՝ հանցագործին թույլ տալ, թե ոչ Հայաստանում արտահերթ ընտրություններ կազմակերպել։ Այն ամենը, ինչ տեղի է ունենում, հիշեցնում է մեկ դար առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունները։ Բայց այդ զուգահեռները թողնենք պատմաբաններին։

Աղբյուր` Փաստինֆո