Փաստ ինֆո

«Զանգվածային լրատվության մասին օրենքի այն դրույթը, որ իրարամերժ քննարկումների տեղիք է տվել, խոսքս՝ անհայտ աղբյուրների վրա հղում կատարելու վերաբերյալ լրատվամիջոցների արգելքի մասին է, բացարձակապես ընդունելի չէ: Ես հույս ունեմ, որ օրենքի նախագծի հեղինակները, քննարկումների արդյունքում, ի վերջո, կհրաժարվեն այդ գաղափարից,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասել է Երևանի մամուլի ակումբի ղեկավար Բորիս Նավասարդյանը՝ անդրադառնալով Զանգվածային լրատվության մասին ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու իշխանության ներկայացրած օրենսդրական նախաձեռնությանը։

«Կարծում եմ՝ նախագծի հեղինակների մտահոգությունը գալիս է այսօր չափազանց մեծ տարածվածություն վայելող տեղեկատվական աղբյուրների բազմազանությունից: Հիմնականում խոսքը վերաբերում է Թելեգրամ ալիքներին, որոնք բավական հսկա ծավալի սենսացիոն և սկանդալային ինֆորմացիա են տարածում, իսկ դրանց մի զգալի մասն, ուղղակի ապատեղեկատվություն է: Հետևաբար, օրենքի նախագծի հեղինակները փորձում են այս քայլով ինչ – ոչ կերպ սահմանափակել այդպիսի տեղեկատվության տարածումը, սակայն այն լուծումը, որ իրենք են առաջարկում, հաստատ տեղին և արդյունավետ միջոց չէ՝ ապատեղեկատվության հոսքը չեզոքացնելու համար»,- ասում է Երևանի մամուլի ակումբի ղեկավարը:

Հիշեցնենք, որ «Իմ քայլը» խմբակցության մի խումբ նախկին լրագրող պատգամավորներ ցանկանում են «Զանգվածային լրատվության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարել, որով արգելվելու է հղում կատարել անանուն աղբյուրներին: Նախագծի հեղինակները ի պիմնավորումն նշել են, թե «Խոսքի ազատության սահմանափակման համատեքստում հարկ է արձանագրել, որ անհայտ ծագումնաբանությամբ աղբյուրների տարածումը՝ դրանց հղում կատարելու միջոցով, կարող է առաջացնել ազգային անվտանգությանն սպառնացող ռիսկեր: Եվ, ելնելով մերօրյա իրողություններից և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների զարգացման տեմպերից ու վերահսկողական մեխանիզմների ներդրման անհնարինությունից, առաջարկվող փոփոխությունները չեն կարող դիտարկվել որպես խոսքի ազատության սահմանափակում կամ զանգվածային լրատվության միջոցների ազատ գործունեության խոչընդոտ, այլ ընդհակառակը, փոփոխություններն առաջին հերթին նպատակ են հետապնդում պաշտպանել զանգվածային լրատվության միջոցներին, լրատվական գործունեություն իրականացնողներին և խոսքի ազատությունը»:

Նախագիծն առաջարկվում է ԶԼՄ-ների մասին օրենքի 3-րդ հոդվածում ավելացնել նոր կետեր, որոնց համաձայն՝ կհստակեցնեն մի շարք հասկացություններ, այդ թվում` անանուն աղբյուրը: Վերջինս բնորոշվում է որպես համացանցում գրանցված դոմեյն, հոսթինգ ունեցող կայք կամ համացանցային կայքի կամ հավելվածի օգտահաշիվ կամ ալիք, որի տնօրինողի նույնականացման տվյալները թաքցված են ընթերցողից:

Հարցին՝ ո՞ր պարագայում իշխանությունը նման քայլի կգնար, ըստ էության, սպառնալով և խոչընդոտ հանդիսանալով մամուլի ազատությանը, այն պարագայում, երբ աղբյուրների պաշտպանությունն ամրագրված է անգամ համապատասխան կոնվենցիայով, Բորիս Նավասարդյանը պատասխանում է՝ աղբյուրների պաշտպանվածության առումով որևէ ոտնձգություն նոր օրենքի նախագծում ինքը չի տեսնում. «Խոսք է գնում այն մասին, որ լրատվամիջոցը չի կարող հղում կատարել աղբյուրին: Այսինքն, ստացվում է, որ այդ նույն տեղեկություններն իրենք կարող են իրենց անունից տարածել, միաժամանակ՝ չբացահայտելով աղբյուրը: Հիմնավորումների մեջ երկու հիմնական կետ կա, առաջինն այն է, որ այդ կարգի տեղեկատվության տարածումը սպառնալիք է հանդիսանում Ազգային Անվտանության համար, սակայն այս հիմնավորումը, մեծ իմաստով, անհասկանալի է, որովհետև սպառնալիք կարող է հանդիսանալ տեղեկատվության բովանդակությունը, այլ ոչ թե այն աղբյուրը, որ տարածում է այդ բովանդակությունը: Երկրորդ հիմնավորումը, որ քիչ թե շատ ողջամիտ է թվում՝ վերաբերում է այդ աղբյուրների տարածելիության սահմանափակմանը, երբ դրանց վրա հղում են կատարում արդեն ավանդական և վստահություն ներշնչող լրատվամիջոցները: Այնուամենայնիվ ես վստահ եմ, որ այս փոքրամասշտաբ խնդիրը լուծելու համար, հաստատ, նմանօրինակ փոփոխություն անելու կարիք չկար, մանավանդ, որ սա չափազանց կասկածելի սահմանափակում է, որն անթույլատրելի է:

Արդյո՞ք այս քայլով օրենքի նոր նախագծի իշխանական հեղինակները փորձ չեն անում ճնշումներ գործադրել ազատ մամուլի վրա: Բորիս Նավասարդյանը նկատում է՝ միգուցե նման մտում կա, բայց դա չի կարող իշխանական թևի համար ցանկալի արդյունք տալ: Ավելին՝ Երևանի Մամուլի ակումբի ղեկավարն այստեղ սպառնալիք չի տեսնում, ենթադրելով, որ այդպիսի օրենսդրական դրույթն, ուղղակիրեն չի կարող կյանքի կոչվել, որովհետև այն հակասության մեջ է մտնում անմիջապես երկրի Մայր օրնքի՝ Սահմանադրության որոշակի դրույթների հետ: Մյուս կողմից՝ Երևանի մամուլի ակումբի նախագահը նկատում է՝ օրենքի կիրառման առաջին իսկ նախադեպերն այնպիսի իրարանցում և սկանդալ են առաջացնելու նաև դատական համակարգում, որ բանը չի հասնելու անգամ իրական վնասին՝ լրատվամիջոցի անխափան աշխատանքի խոչընդոտմանը:

Անդրադառնալով նոր օրենքի գաղափարին՝ Բ.Նավասարդյանը նկատում է՝ եթե խոսենք օրենքի ամբողջական նախագծի մասին, ապա այնտեղ շատ կարևոր, դրական և անհրաժեշտ փոփոխություններ կան. «Հիմնականում դա կապված է այն հանգամանքով, որ սկսած 2003 թվականից ԶԼՄ-ների մասին օրենքը, որևէ էական փոփոխության չէր ենթարկվել, այն պարագայում, երբ տեխնոլոգիական առումով ոլորտը բոլորովին այլ իրավիճակում է գտնվում: Հետևաբար, նոր իրավիճակը օրենքի տիրույթում համապատասխան և անհրաժեշտ ճշգրտումներ է ենթադրում, որի փորձերը նոր նախագիծն, ամեն դեպքում, անում է: Չեմ կարող ասել, որ միանշանակ ճիշտ մեխանիզմներ են գտնված, բայց օրենքի հեղինակները ճիշտ ճանապարհի վրա են, բացառությամբ այն դրույթի, որի մասին խոսեցինք»,- եզրափակելով զրույցն ասում է Բորիս Նավասարդյանը:

Աղբյուր` Փաստինֆո