Փաստ ինֆո

Այս իշխանություններն ամեն ինչ անում են կայացած համակարգերը ոչնչացնելու և կազմաքանդելու համար։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց արդարադատության գեներալ-մայոր, ՀՀ ՔԿ Գլխավոր վարչության նախկին պետ Թաթուլ Պետրոսյանը՝ անդրադառնալով ՆԳՆ ստեղծելու կառավարության առաջարկին։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ ՀՀ արդարադատության նախարարությունը քննարկման է դրել «Կառավարության կառուցվածքի և գործունեության մասին» օրենքի և հարակից օրենքների նախագծերի փաթեթը, որով նախատեսվում է Հայաստանում ներքին գործերի նախարարություն ստեղծել։ Ներկայացվող փոփոխությունների նախագծերի համաձայն՝ Նախարարության ենթակա մարմիններ են լինելու Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանությունը, Ներքին գործերի նախարարության քննչական դեպարտամենտը, Միգրացիայի և քաղաքացիության ծառայությունը, ինչպես նաև ներկայումս Ոստիկանության ենթակայությամբ գործող ուսումնական հաստատությունը՝ «Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության կրթահամալիր» պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունը։ Բացի այդ՝ այս կառույցին կվերապահվի նաեւ նախաքննություն իրականացնելու գործառույթ, առայժմ միայն ՃՏՊ-ներով։ Ն Հատկանշական է, որ ՆԳ նախարար կարող է նշանակվել քաղաքացիական անձ, որի համար պարտադիր չի լինի համակարգում աշխատանքի ստաժը՝ այսինքն կարող է նշանակվել քաղաքական նկատառումներ ունեցող անձ։

Թաթուլ Պետրոսյանը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ընդգծեց, որ այս իշխանություններն ամեն ինչ անում են կայացած համակարգերը կազմաքանդելու համար և վերջին շրջանում ներկայացված նախագծերն ուղղված են դրան։

«Օրինակ՝ մասնագիտացված դատարաններ ստեղծելու վերաբերյալ նախագիծը, որ մինչդատական վարույթի վերահսկողությունն առանձին դատավորներ իրականացնեն, ինչը նաև պատվերներ կատարելու նպատակ է հետապնդում, նույնը կարող ենք ասել նաև Կոռուպցիոն կոմիտե ստեղծելու նախագծի մասին»,- նշեց Պետրոսյանը՝ ընդգծելով, որ ներքին գործերի նախարարություն ստեղծելու քայլը հետադիմական է։

Պետրոսյանի խոսքով՝ դեռևս 2005-2007թթ քննչական ապարատի որոշակի անկախություն ապահովելու, շահերի բախումներից զերծ մնալու համար Դատախազությունից դուրս բերվեց քննչական ապարատը և գործնականում ամբողջությամբ փոխանցվեց ՔԿ, որոշ հոդվածներ փոխանցվեց նաև ՀՔԾ-ին։

«Դա նպատակ ուներ շահերի բախումից զերծ մնալու, բայց դատավարական իմաստով քննիչը՝ որպես այդպիսին իր կարգավիճակով ղեկավարում է օպերատիվ ծառայությունը։ Պատկերացրեք՝ հիմա ՆԳՆ կազմում վերադառնում են և ստեղծում են քննչական դեպարտամենտ այն պայմաններում, երբ քննիչն է որպես այդպիսին դատավարական սուբյեկտ և ղեկավարում օպերատիվ ծառայությանը։ Ստացվում է, որ ինքը դատավարական օրենքով ղեկավար, կազմակերպչական կարգավիճակ ունի՝ օպերատիվ ծառայությունների նկատմամբ, սակայն հանդիսանում է օպերատիվ ծառայության ղեկավարի ենթակա։ Դա հակասում է տրամաբանությանը և այդ իսկ պատճառով 2014թ մեզ մոտ ստեղծվեց ՔԿ »,- նշեց Պետրոսյանը՝ ավելացնելով, որ ինքն աշխատել է և ոստիկանության համակարգի քննչական ապարատում, և ՔԿ-ում՝ որպես ՔԿ Վերահսկողության գլխավոր վարչության պետ։
Ըստ Պետրոսյանի՝ դա լավագույն տարբերակն էր քննչական ապարատի՝ առավելապես ինքնուրույնություն ապահովելու առումով, ընդ որում՝ ոչ թե այն առումով, որ բոլորն անկախ են և ինքնուրույն, այլ՝ պարզապես որոշում կայացնող սուբյեկտը դուրս եկավ օպերատիվ ծառայության վերահսկողությունից։

«Նույնիսկ ադիմինիստրատիվ փոխհարաբերությունը ոստիկանության հետ՝ ծառայության ներգրավման, կոչումներ տալու, պաշտոնների բարձրացման ամբողջությամբ իրականացնում էր օպերատիվ ղեկավարը՝ ի դեմս ՆԳ նախարարի։ Բազմաթիվ անգամներ փորձել ենք ամեն ինչ անել, որ ՆԳ նախարարը մեր քննիչներին հասարակական կարգի պահպանության մեջ չներգրավեն, որովհետև բոլոր դեպքերում քննիչը կարող է նույն հասարակական կարգի պահպանման ժամանակ տեղի ունեցած դեպքերով դեպքի վայր մեկնի, որի պայմաններում նա արդեն չի կարող որպես քննիչ հանդես գալ»,- ասաց Թաթուլ Պետրոսյանը՝ հավելելով, որ իրենք ընտրել են վատթարագույնի վատթարագույնը։

Իսկ թե ինչ նպատակ են հետապնդում՝ քիչ թե շատ կայացած համակարգերը կազմալուծելով և «զրոյական» կետից սկսելով՝ Պետրոսյանը նշեց, որ, թեեւ այսօրվա քննչական ապարատների ղեկավարները՝ որպես այդպիսին, իշխանության կամակատարներն են, բայց այս կերպ փորձում են քաղաքական պաշտոնի վերածել ՆԳՆ-ն, որպեսզի իրենց թիմից ինչ-որ մեկին նշանակեն ՆԳ նախարարի պաշտոնում՝ որպես քաղաքական պաշտոն։

Ըստ Պետրոսյանի՝ փորձում են «իրենց բռունցքի մեջ կուտակել և հավաքել», որ իրենց կողմից արդեն իսկ կատարված հանցագործությունների համար ապագայում կարողանան արդարացվել՝ իրենց նշանակած կադրերի միջոցով։
Ավելին՝ Պետրոսյանը նշեց, որ նախագծով առաջարկվում է ստեղծել ոստիկանություն, որը պետք է լինի վարչապետին առընթեր և ՆԳՆ՝ կառավարության կազմում, ինչի մեջ պետք է մտնի վարչապետին առընթեր ոստիկանությունը՝ որպես առանձին կառույց, ինչը նույնիսկ կառավարման տեսանկյունից անտրամաբանական է։

Արդարադատության գեներալ-մայորը գտնում է, որ հետքայլ կատարել չի կարելի, հակառակը՝ ՔԿ կազմում պետք է մտներ, անկախ անձերից, Հատուկ քննչական ծառայությունը և ՊԵԿ քննչական ծառայությունը, իսկ այլընտրանք պետք է մնար ԱԱԾ-ն՝ որպես առանձնահատուկ ծառայություն, որ ՔԿ աշխատակիցների նկատմամբ հարուցված քրեական գործերով քննություն իրականացնի։

Բացի դա՝ փոքր Հայաստանի համար պետք չէ շատ մեծ ծախսեր ներդնել՝ նման կառույցներ ստեղծելով։
«Մոտ ութ միլիարդ դրամ նախատեսվում է կոռուպցիոն կոմիտե ստեղծելու նպատակով, դա ի՞նչ ասել է։ Ղազախստանի օրինակը կա 2000-ական թվականների՝ ստեղծեցին քննչական կոմիտե, որի մեջ ներառեցին նաև օպերատիվ ծառայությունները, կյանք ունեցավ ընդամենը 1-1.5 տարի»,- նշեց Պետրոսյանը։

Ինչ վերաբերում է նախագծի ընդունման դեպքում կառույցի գործունեությանը, Պետրոսյանը նշեց, որ մեզ մոտ կառույցի մեխանիզմները չեն գործում, կառույցի աշխատանքը կախված է անձերից։

«Օրինակ՝ ՔԿ-ն ինչու է թույլ, ինչու չի կարողանում աշխատել և երևալ, որովհետև անձից է գալիս ։ Եթե ղեկավարը մասնագիտական գիտելիքով, փորձով թույլ է, ապարատը թույլ է։ Այս պայմաններում կարևոր է, թե ով է ղեկավարելու այդ հիմնարկը։ Մեխանիզմը, հավատացեք, չի աշխատելու։ Օրինակ՝ ՆԳՆ նախարարն այն ժամանակ Վանո Սիրադեղյանն էր. որպես այդպիսին հզորացրեց ՆԳՆ-ն և կարողացավ ռազմական ջոկատների դեմ պայքար տանել։ Նա առանձնապես մասնագետ չէր, բայց կամային հատկանիշներով ուժեղ էր, քաղաքական թիմի առաջին դեմքերից էր և կարողացավ դա անել, բայց, օրինակ, այսօրվա ոստիկանապետը՝ երիտասարդ տղան, որը Երևանը և մարզերն իրարից չի տարբերում, ինչպե՞ս կարող է ոստիկանության պետ աշխատել, կամ Հայկ Գրիգորյանը, որը, գուցե կոպիտ հնչի, բայց սպիտակ թղթի վրա ինքնակենսագրությունը չի կարող գրել»,- նշեց Պետրոսյանը, ապա, անդրադառնալով Արգիշտի Քյարամյանի՝ ՔԿ նախագահի տեղակալի նշանակմանը, ընդգծեց, որ փորձառու քննիչի համար վիրավորական է, որ ՔԿ նախագահի նման տեղակալ իրեն ցուցում տա։

Նրա խոսքով՝ այդ տղան վեց ամիս է որպես քննիչ աշխատել, մինչդեռ՝ նորմալ, կայացած քննիչ դառնալու համար պետք է առնվազն հինգ տարվա փորձ ունենալ։ Պետրոսյանը նման հարցեր բարձրացրել է դեռևս տարիներ առաջ՝ նշելով, որ չի կարող վեց ամսվա փորձ ունեցող դատախազը լիարժեք վերահսկողություն իրականացնել քսան տարվա փորձ ունեցող քննիչի նկատմամբ, դա տրամաբանական չէ, նա այդ փորձն ու գիտելիքը չի կարող ունենալ, բայց այսօր, կարծես թե այդ հարցերը չեն կարևորվում։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո