Փաստ ինֆո

Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Գարեգին Երկրորդ վեհափառն այսօր հանդես եկավ հրապարակային ուղերձով, որով կոչ արեց վայր դնել՝ այլևս հասարակական վստահությունից զրկված ՀՀ-ում վարչապետի աթոռը զբաղեցնող անձի լիազորությունները: Նույնաբովանդակ կոչով հանդես եկավ նաև Կիլիկիո կաթողիկոս Արամ Առաջինը: Այնուամենայնիվ, Փաշինյանը որոշել է մինչև վերջին պահը կառչած մնալ աթոռից: Ինչպես և ակնկալվում էր՝ նա չգնաց հավաքական ընդդիմության առաջարկած ճանապարհով, այն է՝ հրաժարական տալ ու անցնցում հեռանալ: Արդյունքում, երկրի  ներքաղաքական մթնոլորտը  ժամ առ ժամ ավելի ու ավելի լարված է դառնում, միաժամանակ, մեծանում է իշխանության կողմից վարչապետի հեռացումը պահանջող բազմահազար քաղաքացիների  նկատմամբ ոստիկանական բիրտ ուժի կիրառման վտանգը: 

Թեմայի վերաբերյալ  «Փաստինֆո»-ն զրուցել է Օձունի և ենթաշրջանի հոգևոր հովիվ Տեր Վրթանես Բաղալյանի հետ, որը արցախյան պատերազմի թեժ օրերին, որպես կամավոր, զինվորագրվել և մասնակցում էր հայրենիքի փրկության համար մղվող մարտերին.

- Տեր Վրթանես, այսօր ականատես եղանք Վեհափառ հայրապետի կոչին, որով վերջինս, Կիլիկիո կաթողիկոսի հետ միասին,  ԱԺ պատգամավորնրին հորդորեցին  նոր վարչապետ ընտրել, այսպիսով, զերծ պահելով երկիրը ներքաղաքական ցնցումներից: Սրա անհրաժեշտությունը Վեհափառ հայրապետը  հիմնավորեց  հասարակական վստահությունը կորցրած վարչապետի  հեռացմամբ: Հասկանալի է, որ Վեհափառ հայրապետի այսօրինակ  կոչը պետք է, որ լուրջ ազդակ լիներ այն մասին, որ ներքաղաքական խմորումները երկրում  վտանգավոր լարվածության են հասել:

- Այո, դուք չեք սխալվում: Վեհափառ հայրապետն իր տեսակով չափազանց զուսպ անձ է: Վերջին երկուսուկես տարիների ընթացքում, բոլորի աչքի առաջ, օրվա իշխանություններն ամբարտավան վարք դրսևորեցին Հայ Առաքելական եկեղեցու նկատմամբ: Բանը հասավ նույնիսկ Վեհափառ հայրապետի անձի նկատմամբ գործադրված ֆիզիկական ոտնձգություններին, որը չտեսնված երևույթ էր: Իմ խորին համոզմամբ, իշխանությունների կողմից  ձեռնարկած հակաեկեղեցական այս ողջ արշավի արդյունքում, հանրակրթական դպրոցներից հանվեց նաև «Հայ եկեղեցու պատմություն» առարկան: Տարբեր առիթներով ամենատարբեր  աստիճանակարգ ունեցող հայ հոգևորականների նկատմամբ օրվա իշխանություններն  անվայել վերաբերմունք դրսևորեցին: Շատ հեռու չգնալու համար հիշեմ անցյալ տարի՝ այս օրը, երբ Նիկոլ Փաշինյանը Սպիտակում մասնակցում էր Երկրաշարժի զոհերի տարելիցին: Այդ օրվա ընթացքում,  թեմի՝ արդեն լուսահոգի առաջնորդի նկատմամբ նրա ցուցադրական տգեղ վարքը շատ խոսուն էր…Այս ամենով հանդերձ, սակայն, Վեհափառ հայրապետը, շարունակելով մնալով իր բարձրունքին, որևէ քայլ չձեռնարկեց: Նա այդ ամենը բառացիորեն հանդուրժեց՝ ստեղծված իրավիճակն ավելի չլարելու և երկրում նոր լարվածության ալիքներ չբարձրացնելու համար:

- Ուրեմն,  իրավիճակն այսօր ծայրահեղ ծանր է, որի արդյունքում, Վեհափառ հայրապետը որոշում է կայացրել կոչով հանդես գալ:

- Այո, երբ խոսք է գնում երկրի և պետության անվտանգության, ինչպես նաև՝  պետականության հնարավոր կորստի մասին, Վեհափառն այլևս չէր լռի: Անհասկանալի պայմաններում մենք կորցրինք մեր հայրենիքի մեկ երրորդը, ինչի՞ մասի է խոսքը: Մեր քաջարի զինվորները հազարներով նահատակվեցին Արցախի հողի պաշտպանության սուրբ գործի համար, դեռևս հազարներով անհետ կորած և գերեվարված տղաներ ու քաղաքացիական անձինք ունենք, որոնց ճակատագրով, այս երկրում, կարծես,  ոչ մի պետական կառույց չի զբաղվում: Չգիտես ո՞ր տրամաբանությամբ, թշնամին  արդեն Սյունիքում իրեն տեր ու տիրական է զգում: Նա  անարգելք մտնում է Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գտնվող գյուղեր ու ավաններ և գյուղացիների հետ բանակցությունների մեջ մտնելով,  փորձում հողեր կորզել: Մենք իշխանություն ո՞ւնենք, ո՞վ պետք է զբաղվի պետության և քաղաքացիների անվտանգային այս հարցերով: Հետևաբար, Վեհափառն ինքն այս ամենին քաջատեղյակ լինելով, այլևս չէր լռելու: Այսօրվա կոչով նա փորձում է զերծ պահել երկիրը նոր ցնցումներից, նոր արյունահեղությունից: Հայի արյուն՝ այս անգամ արդեն Երևանի փողոցներում և հանրապետության մարզերում  չի թափվելու, իսկ, եթե, հանկարծ, նման բան կատարվի, ապա իմ անձնական կարծիքով,  դրա միակ մեղավորն ու պատասխանատուն օրվա իշխանությունն է լինելու՝ վարչապետի անմիջական գլխավորությամբ: Եվ, քանի որ փողոց ելած ու պայքարի այդ ուղին ընտրած մեծաթիվ մարդկանց պահանջը մեկն է՝ վարչապետի անհապաղ հրաժարականը, ապա Վեհափառն Ազգային Ժողովում հավաքված պատգամավորներին հորդորեց զերծ պահել մեր հայրենակիցներին այդ արհավիրքից և նոր վարչապետի ընտրության համար օրենքով և Սահմանադրությամբ նախատեսված  համապատասխան գործողություններ  ձեռնարկել: Ահա, սա է  եղել Վեհափառ հայրապետի կոչը, որով պայմանավորված, նա այլևս չէր կարող լռել:

- Տեր Վրթանես, կարծեմ առաջնագծից  վերադառնալուց հետո դուք հանդիպում եք ունեցել Վեհափառ հայրապետի հետ: Ի՞նչ հանդիպում էր դա և ի՞նչ տրամադրությունների մեջ էր Վեհափառը:

- Այո, հանդիպել եմ: Իմ առաջնագիծ մեկնումը շատ հապշտապ ստացվեց, և ես հասցրեցի ստանալ միայն թեմի՝ արդեն  լուսահոգի առաջնորդ  Սեպուհ սրբազանի թույլտվությունն ու օրհնությունը: Զորացրվելուց  և վերադառնալուց հետո՝ անմիջապես հաջորդ օրը, ես Մայր Աթոռում հանդիպում խնդրեցի Վեհափառի հետ: Դա չափազանց ծանր հանդիպում էր: Վեհափառը խիստ ընկճված էր դեպքերի նման դասավորությունից: Երբ մենք զրուցում էինք Արցախում տիրող իրավիճակի թեմայով, Վեհափառ հայրապետն արտասվեց: Ոչ ոք չէր պատկերացնի, որ այդքան մարդկային կորուստներ ու զոհեր տալուց հետո, մենք նման ձևով կկորցնենք մեր հայրենիքի մեծագույն հատվածը: Դեռևս անհայտ է մնում նաև հազարավոր գերեվարվածների և անհետ կորածների  հետագա ճակատագիրը: Միակ տեղեկությունը, որ մենք, արդեն ավելի քան մեկ ամիս ստանում ենք նրանց մասին, այն է, որ մեր տղաներն անմարդկային խոշտանգումների են ենթարկվում թշնամու կողմից: Այդ մասին պատմող տասնյակ տեսանյութեր ողողել են համացանցը: Այժմ էլ, մայրաքաղաքի ու մարզերի փողոցներում ցասումով լցված մեր հայրենակիցներն են, ովքեր պահանջում են վարչապետի հրաժարականը: Այսքանով հանդերձ,  Վեհափառն այլևս լռել չէր կարող և չէր էլ լռի: 

- Տեր Վրթանես,  մենք տեսնում ենք նաև, թե ինչպես է թշնամին Արցախում ավերում և պղծում  իր վերահսկողության տակ հայտնված մեր վանքերն ու  եկեղեցիները,  քանդում մարդկանց գերեզմանները…

- Սա հակամարդկային վարք է, որը, սակայն նորություն չէ մեզ համար: Մենք տեսանք, թե ինչպես Ադրբեջանը  տարիներ առաջ վարվեց  Նոր Ջուղայում՝ հիմնահատակ ավերելով այնտեղ գտնվող մեր հարյուրավոր խաչքարեր: Սա թուրքի ձեռագիր է, որը չի փոխվել և չի էլ փոխվելու երբեք: Հիմա սրտի ցավով փաստում ենք, հերթն արդեն Արցախի սրբություններին է հասել…  Նրանք պայթեցրին Շուշիում գտնվող «Կանաչ վանք»-ի գմբեթը, արդեն պայթեցրել են նաև Արցախի հարավային սահմանում իրենց տիրապետության տակ անցած մի քանի այլ  բնակավայրերի եկեղեցիներ ու վանքեր նույնպես:  Հայկական եկեղեցու խաչակիր գմբեթի վրա ծածանվում է ադրբեջանական դրոշը, վտանգված են Դադիվանքը, Սբ. Ղազանչեցոցը, Ծիծեռնավանքը և այսպես շարունակ՝ այնտեղ գտնվող  հարյուրավոր եկեղեցիներ ու վանքեր…  Վերջին տարիներին Մայր Աթոռն  իր ամենասուղ միջոցներն ուղղել էր նաև Արցախում գտնվող մեր վանքերի և եկեղեցիների շինության և վերականգնման աշխատանքների  համար: Եվ, ահա մի իշխանություն, որ բացարձակ ոչինչ չի արել՝ գեթ մի եկեղեցու պատ վերականգնելու համար, ով անարգելք  հարձակվել է Հայ առաքելական եկեղեցու և, մինչև անգամ, Հայրապետի վրա, այսօր, բոլորից գաղտնի,  մի ստորագրությամբ հարյուրավոր սրբատեղիներ,  եկեղեցիներ ու վանքեր է նվիրում մեր թշնամուն, իսկ մեզ մնում է ականատես լինել, թե ինչպես է թուրքն ավերում և պղծում դրանք,  կամ իր կեղտոտ ոտքերի  հարվածներով քանդում այնտեղ գտնվող մեր գերեզմաններն ու շիրմաքարերը: Չգիտեմ անգամ՝ էլ ի՞նչ կարելի է ասել այս ամենի վերաբերյալ, ի՞նչ գնահատական տալ այս իրականությանը, որում մենք թյուրիմացաբար հայտնվել ենք:

- Տեր Վրթանես, ի՞նչ  կարող ենք սպասել այս օրերին  վարչապետի հեռացումը պահանջող և ցասումով լցված  հարյուրավոր մեր հայրենակիցների  բողոքի արդյունքում:

- Այս իշխանությունն օր առաջ պետք է վայր դնի իր լիազորություններն ու  արագ հեռանա: Սա այն հազարավոր մարդկանց արդարացի պահանջն է, ովքեր երկու տարի առաջ  իշխանության բերեցին այս մարդկանց՝ ավելի լավ կյանքով ապրելու ակնկալիքով, սակայն, մենք տեսանք, թե ինչ արեց այդ իշխանությունն իրեն ընձեռնված հազարավոր մարդկանց վստահության և հավատի հետ: Այլընտրանք այս իշխանությունն ուղղակի չունի,  նա պետք է անցնցում  հեռանա, հնարավորություն տալով նոր իշխանություններին ինչ – որ կերպ շտկելու այն իրավիճակը, որում մենք հայտնվեցինք ապիկար ղեկավարների առաջնորդությամբ: Աստված պահապան մեր երկրին, Աստված պահապան մեր վիրավոր, բայց արժանապատիվ ժողովրդին:

Հեղինակ՝  Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո