Փաստ ինֆո

Երբ թերթում ես արցախյան երկրորդ՝ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-նոյեմբերի 9 տևած լայնամասշտաբ պատերազմի քրոնիկոնը, բավական ուշագրավ փաստեր և հանգամանքներ են ի հայտ գալիս։ Ըստ այդմ, ստացվում է, որ պատերազմի ելքի, հայկական կողմի խայտառակ և դավաճանական կապիտուլյացիայից հնարավոր էր խուսափել, եթե պետական ամենաբարձր մակարդակով զինվորական բարձր ղեկավարության, ի մասնավորի՝ ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետ Օնիկ Գասպարյանի բազմաթիվ ահազանգերը՝ իրավիճակի վերաբերյալ, նրա նախազգուշացումները և հորդորներն ի սկզբանե հաշվի առնվեին։ Հանցավոր անգործության չարժանանային։ Իրականում պատերազմի ողջ ընթացքում մենք գործ ունեցանք մի կատաստրոֆիկ իրավիճակի հետ, երբ պետական ինստիտուտները, ուժային կառույցները բացարձակ անգործության էին մատնված։

Որպեսզի խոսքերս ապրիորի չհնչեն մի օրինակ հիշեմ և հիշեցնեմ, որը տեղի է ունեցել 2015 թվականին՝ արժանանալով ժամանակի ուժային և իրավապահ մարմինների համապատասխան գնահատականին։ Իսկ գնահատական ասվածն այս դեպքում պատիժն է։ Այն ժամանակ՝ «Վաշտի հրամանատարին մեղադրանք էր առաջադրվել՝ մարտական հերթապահության կանոնները խախտելու համար»։ Քանի որ այն պատճառել էր ծանր հետևանքներ», ուստի անմիջապես համապատասխան քր․գործ էր հարուցվել և պատիժ սահմանվել իրավապահ մարմնի կողմից։

2015 թ. դեկտեմբերի 18-ին՝ հակառակորդի դիվերսիոն-հետախուզական խումբը հարձակում էր իրականացրել N զորամասի պահպանության շրջանի մարտական հենակետերի ուղղությամբ: Եվ մարտական գործողությունների արդյունքում ստացած հրազենային վնասվածքներից զոհվել էին պարտադիր ժամկետային երկու զինծառայողներ, մի քանիսն էլ հրազենային վիրավորումներով տեղափոխվել էին զինվորական հոսպիտալ։ Նախաքննության տվյալներով՝ կապիտանը դրսևորել էր անգործություն, որի հետևանքը եղել է դիվերսիոն-հետախուզական խմբի անարգել ներթափանցումը՝ դիրքի թիկունք, զինծառայողներին հարձակման ենթարկելը, ինչի հետևանքով առաջացել են ծանր հետևանքներ։

Հարց է առաջանում, ինչու՞ 2015-16 թվականներին օրենքի ողջ խստությամբ պատժի էր արժանացել պաշտոնեական անգործություն ցուցաբերած զինվորականը, սակայն 2020 թվականի սեպտեմբեր 27-ին Արցախի Հանրապետության վրա թուրքադրբեջանական տանդեմի հարձակումից առաջ, այդ ընթացքում և պատերազմից հետո՝ նմանօրինակ՝ տարբեր տրամաչափի պաշտոնեական անգործության դեպքերը, որոնց արդյունքում կորցրեցինք Արցախի Հանրապետության 80 տոկոսը, հազարավոր զոհեր ունեցանք, բազմահազար վիրավորներ, գերյալներ և անհետ կորածներ, ի վերջո՝ հայրենազրկվեցինք, սակայն, այն անձինք կամ կառույցները, որոնց հանցավոր անգործության հետևանքով Հայաստանը խայտառակ կապիտուլյացիայի պայմանագիր ստորագրեց, առայսօր մնում են անպատիժ։

Բնականաբար, « հանցավոր անգործություն» եզրույթն իմիջիայլոց չենք օգտագործում, քանի որ կոնկրետ փաստ ունենք՝ այն է՝ ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետի հայտարարությունը, արված՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 17-ին, որտեղ նա հստակ ասում էր՝ «Ես զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետի պաշտոնին նշանակվել եմ ս.թ. հունիսի 8-ին, և արդեն հունիսի 12-ին ՀՀ վարչապետին, իսկ մի քանի օր անց` նաև անվտանգության խորհրդին ներկայացրել եմ տարածաշրջանում ռազմաքաղաքական իրադրության վերլուծությունը և մեր զինուժի կարողությունները:

Կատարված վերլուծության հիման վրա ներկայացրել եմ առաջարկություններ պետության ռազմական անվտանգության աստիճանը բարձրացնելու ուղղությամբ: Մասնավորապես նշել եմ, որ այլևս մեր հակառակորդը միայն Ադրբեջանը չէ, այլ նաև Թուրքիան: Հետևաբար այդ պետությունների համահավաք ռազմական ներուժին Հայաստանը չի կարող արդյունավետ դիմակայել և անհրաժեշտ է քաղաքական ու դիվանագիտական ողջ ներուժը ուղղել պատերազմից խուսափելուն կամ գոնե այն հետաձգելուն:

Տրված առաջարկը անվտանգության խորհրդի և վարչապետի կողմից ընդունվեց, սակայն հարցադրում արվեց` «Իսկ եթե չհաջողվի պատերազմից խուսափել, ինչ պետք է անենք»: Ես պատասխանեցի, որ մեզ պարտադրված պատերազմում պետք է փորձենք հնարավորինս սեղմ ժամկետներում հասցնենք հակառակորդին մեծ կորուստներ և ստիպենք հրաժարվել հետագա գործողություններից: Նշել եմ, որ երկարատև պատերազմից պետք է խուսափենք` հաշվի առնելով մեր պաշարների առկայությունը»:

Հիմա, եթե համադրենք 2016-ի վերոհիշյալ դրվագը այսօրվա՝ 2020 թվականի՝ նախապատերազմական, պատերազմական և հետպատերազմական իրողությունների հետ, տարբերությունն ահռելի է, սակայն երևույթը նույնական է։ Այն ժամանակ՝ 2015-16 թվականներին պետությունը գործել է՝ իր բոլոր մեխանիզմներով, իսկ այսօր, ըստ էության պետություն չունենք։ Փոխարենը՝ պետության ղեկավարի՝ Գերագույն գլխավոր հրամանատարի մակարդակով հանցավոր անգործության փաստի հետ գործ ունենք, սակայն, իրավապահ մարմինների արձագանքը զրոյական է։ Ընդ որում, բոլոր մակարդակներում։

Հարց է առաջանում՝ այս ամենի մասին իմանալով ինչու՞ են առայսօր հանցավոր անգործության մատնված ՀՀ քննչական կոմիտեն, ՀՔԾ-ն, ի վերջո՝ ՀՀ գլխավոր դատախազությունը։ Ինչու՞ պետական ծառայության դեմ ուղղված պաշտոնեական հանցագործությունների /իմա՝ անգործության/ հիմքով քրեական գործ չի հարուցված առայսօր։ Այսինքն, սա չի՞ նշանակում, որ մենք գործ ունենք ողջ իրավապահ համակարգի հանցավոր անգործության հետ․․․

Հեղինակ՝ Ա․Ե․

Աղբյուր` Փաստինֆո