Փաստ ինֆո

Դրամի արժեզրկումն անխուսափելի է, սակայն այն պետք է լիներ կառավարելի։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց ՀՅԴ Բյուրոյի տնտեսական հետազոտությունների գրասենյակի պատասխանատու Սուրեն Պարսյանը՝ անդրադառնալով հետպատերազմյան շրջանում արժութային շուկային։

Տնտեսագետի խոսքով մեր արտարժութային շուկայի վրա ազդել են բազմաթիվ օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ գործոններ։ Կորոնավիրուսի համավարակով պայմանավորված ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի ժամանակ տնտեսական ակտիվությունը նվազել է 6.7 տոկոսով, ինչն իր բացասական ազդեցությունն է թողել տնտեսական ցուցանիշների վրա։ Մասնավորապես նվազել է արտահանումը, առևտրի, ծառայության, շինարարության ոլորտներում է շրջանառության կտրուկ անկում գրանցվել։ Այս ոլորտների բացասական միտումներն ուղղակիորեն ազդել են արտարժույթի շուկայի, տնտեսական ցուցանիշների վրա։ Սուրեն Պարսյանի խոսքով նվազել են նաև օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները. «Այս տարվա 9 ամիսների հաշվարկով շուրջ 70 մլն դոլարի չափով ավելի շատ գումար է գնացել Հայաստանից, քան եկել է։ Այսինքն Հայաստանում ներդրում կատարած օտարերկրյա կազմակերպություններն իրենց գումարը ոչ թե վերաներդրել, այլ ուղղակի Հայաստանից դուրս են հանել, քանի որ չեն վստահել մեր երկրի քաղաքական, տնտեսական կայունությանը»,-նշեց Սուրեն Պարսյանը։

Վերջինս նկատեց՝ տարածաշրջանի բոլոր երկրներում՝ Թուրքիայում, Վրաստանում, Ադրբեջանում, Իրանում, Ռուսաստանում արժեզրկվել են ազգային արժույթները, ինչն իր ազդեցությունը պետք է թողներ նաև Հայաստանի արժույթի վրա, հակառակ դեպքում հայկական ապրանքները կթանկանային. «Այս տարվա ընթացքում արդեն զգացվում էր այդ բացասական ազդեցությունը։ Քանի որ մեր դրամը կայուն էր մնացել և փոխարժեքով պայմանավորված՝ Ռուսաստանում, Վրաստանում մեր ապրանքներն ավելի էին թանկացել»,-նշեց տնտեսագետը։

Ըստ Սուրեն Պարսյանի՝ դրամի արժեզրկումը բացասական հետևանքներ է առաջացնելու, մասնավորապես գների թանկացում, հատկապես ներկրվող ապրանքների մասով։ Տնտեսագետը գտնում է, որ կառավարությունը պետք է համապատասխան քայլեր մշակեր և 2021 թվականի պետբյուջեում նախատեսեր որոշակի ծախսեր և միջոցառումներ, որոնք թույլ կտային մեղմել կամ վերացնել այդ գնաճային ճնշումները, մասնավորապես վերանայվեին գնաճի տեմպի չափով վերանայվեին թոշակները, աշխատավարձերը կամ խրախուսվեր տեղական արտադրությունը. «Ունենք իրավիճակ, որ մարդկանց եկամուտները ճգնաժամով պայմանավորված նույնն են մնում կամ նույնիսկ կտրուկ նվազում, մինչդեռ ապրանքների գները կտրուկ աճում են։ Այս պայմաններում մարդկանց կենսամակարդակը զգալի անկում է գրանցում։ Մենք ավելի աղքատացող հասարակություն ենք ունենալու»,-ասաց Սուրեն Պարսյանը։

Դրամի արժեզրկումը վտանգավոր է նաև էներգակիրների թանկացման առումով։ Հայաստանն էներգակիրներից աղքատ երկիր է, հիմնականում ներկրում է այն, հետևաբար դրամի արժեզրկումը կհանգեցնի էներգակիրների գների բարձրացման։ Տնտեսագետի կարծիքով հատկապես մտահոգիչ է բնական գազի հնարավոր բարձրացումը. «Քանի որ Ռուսաստանից գազը գնում ենք դոլարով, այնուհետև բնակիչներին վաճառում դրամով և փոխարժեքի հաշվարկի մեջ օրինակ դրված է 490 դրամ, երբ դառնա 530-540 դրամ, բնականաբար Գազպրոմը դիմելու է վերահաշվարկի համար։ Դա կանխելու համար պետք է ռուսական կողմի հետ բանակցություններ սկսենք, որ հունվարի 1-ից սահմանի վրա նվազեցվի գազի գինը, որը թույլ կտա գոնե պահպանել այս տարվա սակագները։ Սրանք քայլեր են, որոնք պետք է արվեին գործող իշխանության կողմից, հատկապես տնտեսական բլոկի ներկայացուցիչների կողմից, որոնք ուղղակի անգործությանն էին մատնված»,-ասաց Սուրեն Պարսյանը։

Անդրադառնալով հարցին՝ ինչպես կարող ենք արտարժութային շուկայում կայունություն ապահովել, տնտեսագետը նկատեց՝ նախ պետք է մեր ներքին ռեսուրսները ճիշտ օգտագործենք, այդ թվում փոխենք հարկային քաղաքականությունը՝ անցնելով պրոգրեսիվ համակարգի. «Այն թույլ կտա շատից շատ, քչից քիչ սկզբունքի համաձայն լրացուցիչ գումարներ գեներացնել պետբյուջե և ավելացնել մեր հարկային մուտքերը։ Բացի այդ պետք է նաև կրճատել բոլոր ոչ հասցեական և անարդյունավետ ծախսերը։ Այս իրավիճակում կարևոր եմ համարում սառեցնել պարտադիր կուտակային վճարների վճարումները, որ տարեկան կազմում է 70մլրդ դրամ»,-նշեց տնտեսագետը։

Վերջինս ընդգծեց՝ մենք չունենք համակարգված ֆինանսական, տնտեսական քաղաքականություն, և այս ամենն ավելի ցայտուն է երևում հատկապես ճգնաժամային իրավիճակում. «Սա ևս մեկ անգամ փաստում է, որ վերջին տասնամյակների ընթացքում վարվող ծայրահեղ լիբերալ տնտեսական քաղաքականությունն իրեն սպառել է։ Պետք է հրաժարվել դրանից, անցնել նոր տնտեսական, ֆինասական քաղաքականության մոդելի և նոր կադրերով»։

Ինչ վերաբերում է ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարի հրաժարականին, ապա Սուրեն Պարսյանի կարծիքով նախարարի լինել կամ չլինելն էական ազդեցություն չի թողնի մեր տնտեսության, տնտեսական ցուցանիշների կամ կազմակերպությունների ֆինանսական վիճակի վրա. «Ինչպես վարչապետն էր անցած տարի նշում Հայաստանի տնտեսական գործունեությունը կամ տնտեսական ցուցանիշները տեղի են ունենում ի հեճուկս կառավարության և նախարարների։ Նրանք իրենց կաբինետներում նստած անհաղորդ էին տնտեսական խնդիրների հետ, ուղղակի զբաղված են իրենց ընթացիկ փաստաթղթային աշխատանքով»,-ամփոփեց Սուրեն Պարսյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո