Փաստ ինֆո

Հայկական գործերն առաջինն են, որոնցով ՄԻԵԴ-ն անհապաղ միջոց սկսեց կիրառել նաև ռազմագերիների հարցերով։ Նախկինում նման խնդիրներ չեն բարձրաձայնվել և ՄԻԵԴ-ն այլ կոնտեքստում է գործեր քննել,-«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց միջազգային իրավունքի մասնագետ, իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանը։

Նշենք, որ այս պահին 19 հայ ռազմագերիների վերաբերյալ գործեր կան ՄԻԵԴ-ում, որից 8-ը ներկայացվել է կառավարության, 11-ը՝ իրավապաշտպաններ Սիրանուշ Սահակյանի և Արտակ Զենյալյանի կողմից։

Իրավապաշտպանների ներկայացրած դիմումները ՄԻԵԴ-ում տարբեր դատավարական փուլերում են գտնվում։ Սարգսյանի և Ամիրջանյանի վերաբերյալ գործով ՄԻԵԴ-ը պահանջել է տեղեկություն տրամադրել, որն արդեն ստացվել է և այս պահին դիմող կողմը պետք է ներկայացնի դիրքորոշումը՝ կառավարության տեղեկատվության վերաբերյալ, որի վերջնաժամկետը նոյեմբերի 6-ն է։ Այս գործով արդեն առկա է կիրառված անհապաղ միջոց, պարզապես, դատարանը պարբերաբար տեղեկություն է պահանջում՝ հավաստիանալու, որ անհապաղ միջոցի պահանջները կատարվում են կառավարության կողմից։ Կա ևս 5 գործ, որոնցով ՄԻԵԴ-ը տեղեկատվություն է պահանջել և վերջնաժամկետ է սահմանվել մինչև նոյեմբերի 3-ը, իսկ մյուս 5 գործերով արդեն իսկ նոր անհապաղ միջոցի կիրառման դիմումներ են ներկայացվել։

Սիրանուշ Սահակյանը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց, որ հայկական գործերն առաջինն են, որոնցով ՄԻԵԴ-ն անհապաղ միջոց կիրառելու մասին որոշումներ է կայացրել նաև ռազմագերիների մասով։

«Մենք փորձարկել ենք, ունենք որոշակի հաջողություն՝ առնվազն կյանքը և առողջությունը պաշտպանության տակ վերցնելու առումով, բայց նաև ակնկալիք ունենք, որ ՄԻԵԴ-ն ավելի առաջ կգնա և դերակատարում կստանձնի փոխանակման գործընթացում՝ հաշվի առնելով նաև ԿՄԽԿ-ի մանդատի սահմանափակվածությունը, քանի որ ստացվում է, քանի դեռ հակամարտող կողմերից մեկը չարամիտ է գործում և տարբեր պատրվակներով խախտում է հումանիտար հրադադարի պայմանները, հրաժարվում է ռազմագերիներ փոխանակելուց և դիակներ տրամադրելուց,ապա այս անձանց իրավունքները և ճակատագրերը կախվածության մեջ են դրվում այդ չարամիտ պետություններից։ Կարմիր Խաչը հնարավորություն չունի առանց կողմերի հետ համագործակցելու՝ այդ խնդիրը լուծել և մենք հայտնվելու ենք մարդու իրավունքների մասսայական խախտումների դաշտում, ինչը միգուցե 100-ամյակներ առաջ կարող էր թույլատրելի լինել, բայց ժամանակակից աշխարհում, ԵԽ դատական տարածքում դա պարզապես անթույլատրելի է»,- ասաց Սահակյանը՝ նշելով, որ, եթե նման միջադեպեր լինում են և մնում են անպատասխան, ստացվում է, որ պետք է որակազրկել նաև հենց այդ կառույցներին, որովհետև վերջիններիս առաքելությունն է ապահովել՝ մարդու իրավունքների պաշտպանվածությունը որոշակի աշխարհագրական տարածքում։

Այս հանգամանքները հաշվի առնելով Ս.Սահակյանը կարծում է, որ Դատարանն իր իրավական գործիքակազմով պետք է սատար կանգնի Կարմիր Խաչի Միջազգային Կոմիտեին և անկախ կողմերի ցանկություններից պարտադրի իրավական գործիքներով իրականացնել փոխանակումը։ Ազգությամբ պայմանավորված վտանգված է հայ ռազմագերիների կյանքին և առողջությանը։

«Դրանք հիմնավորել ենք թե նախկինում ՄԻԵԴ-ի կողմից քննված գործերով, այդ թվում՝ Գուրգեն Մարգարյանին առնչվող, Սարիբեկյանի և Բալյանի եւ տասնյակ այլ գործեր, որոնք բացահայտում են անգամ խաղաղ պայմաններում Ադրբեջանի կողմից կոպտագույն մարդու իրավունքների խախտումներ, որոնք նաև հանցագործություններ»,- նշեց Սահակյանը։

Անդրադառնալով ԱՀ ՄԻՊ Արտակ Բեգլարյանի հայտարարությանն առ այն, որ սպանված 19 զինծառայողներից չորսը խոշտանգվել են մինչեւ սպանվելը, եղել են գերեվարված՝ Սահակյանը նշեց. «Նման դեպքերը ևս մեր ուշադրությանն արժանացել են, ավելին, մենք տիրապետում ենք այդ դիակների տեղակայմանը և նախորդող գործընթացներին։ Իսկապես՝ այդ չորս զինծառայողները գտնվել են ռազմագերու կարգավիճակում,, հետագայում են սպանվել, առհասարակ ռազմագերիների խոշտանգման հայտնի դրվագներով բոլորի ձեռքերը կապկպված են եղել։ Մենք դրանցով դատարանին հիմնավորել ենք նաև կյանքի սպառնացող վտանգի իրական և անմիջական լինել, բայց ապագայում նաև համապատասխան զինծառայողների կյանքի իրավունքի պաշտպանության խնդիրներ ենք դնելու ԵԴ-ում»։

Հիշեցնենք, որ սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանը ռազմական ագրեսիա է ձեռնարկել Արցախի շփման գծի ամբողջ երկայնքով, որին մասնակցում է նաեւ Թուրքիան, վարձկան-ահաբեկիչներ՝ Սմերչ, Պոլոնեզ, թուրքական Կասիրգա եւ այլ զինատեսակներով հրթիռակոծելով խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում մայրաքաղաք Ստեփանակերտը։ ՀՀ ԱԳՆ-ն հայտարարել է, որ Արցախի ժողովուրդը մարտնչում է թուրք-ադրբեջանական դաշինքի դեմ ու ընդգծել՝ Թուրքիան հավաքագրում է օտարազգի ահաբեկիչ զինյալների և տեղափոխում նրանց Ադրբեջան։ Հայաստանում եւ Արցախում սեպտեմբերի 27-ին հայտարարվել է ռազմական դրություն և ընդհանուր զորահավաք։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո