Փաստ ինֆո

Թուրք-ադրբեջանական ագրեսիայի հետևանքով սանձազերծված պատերազմի ընթացքում գերեվարված տարեց կինը զինվորական չէր, նրան ազատությունից զրկել չէր կարելի։ Պետք էր թույլ տալ, որ նա գնա՝ հումանիտար միջանցք բացել նրա համար։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց մարդու իրավունքների հարցով փորձագետ, ԵԽ փորձագետ Արա Ղազարյանը:

Ավելի վաղ տեղեկացրել ենք, որ հոկտեմբերի 28-ին ԿՄԽԿ միջնորդությամբ հայկական կողմին է փոխանցվել 29 զինծառայողի դի և 1 գերեվարված քաղաքացիական անձ։ Գերեվարված քաղաքացիական անձը 85 տարեկան Եվգենիա Բաբայանն էր, Հադրութ քաղաքի բնակիչ, որին ադրբեջանցիներն առևանգել էին հենց սեփական տան բակից։

Արա Ղազարյանը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում պարզաբանեց, որ, եթե պատերազմական գործողության ժամանակ անձին զրկում են ազատությունից, ապա միայն այն դեպքում, երբ նա ռազմագերի է կամ կատարում է պատերազմական գործողություն։ Եթե քաղաքացիական անձը միանում է պատերազմական գործողությանը, օգնում է զինվորներին, այդ դեպքում նա կարող է որպես թիրախ լինել։ Այս դեպքում կինը ռազմագերի լինել չէր կարող։

«Այս դեպքում՝ հաշվի առնելով կնոջ տարիքը և նրա պատմությունը, որևէ կերպ նա չէր կարող ազատությունից զրկվել, հատկապես տարվել Բաքու, այնտեղ նորից նվաստացուցիչ վերաբերմունքի ենթարկվել։ Խոշտանգումների ենթարկվել է, թե ոչ, պարզ չէր, բայց նվաստացուցիչ վերաբերմունքի է ենթարկվել՝ ըստ պատմածի»,- նշեց Ղազարյանը՝ հավելելով, որ դա նախ և առաջ մարդու իրավունքների խախտում է, պատերազմական հանցագործություններ են։
Նրա խոսքով՝ սա քաղաքացու դեմ ուղղված հանցագործություններ են, հետագայում կարող են դիմել ՄԻԵԴ։

Ինչ վերաբերում է տարեց կնոջ պատմած դրվագներին, որի համաձայն՝ գերության մեջ գտնվող քաղաքացիական հագուստով հայ երիտասարդին պարբերաբար ծեծի են ենթարկել, գցել պարկի մեջ ու քարշ տվել, իսկ տարեց տղամարդու ձեռքերը կոտրված են եղել, որոնց վիզը հետագայում կտրել են՝ Ղազարյանը կարեւորեց նշված դեպքերի արձանագրումը ապացույցներով։

«Դատավարական եղանակով դրանք ամրագրվում են քննչական մարմինների կողմից, դրանք հետագայում ապացույց կճանաչվեն, կհամադրվեն այլ անձանց պատմությունների հետ։ Օրինակ՝ Սարիբեկյանի գործով հնարավոր եղավ ՄԻԵԴ-ում ապացուցել բանտախցի կոնֆիգուրացիան առ այն, որ նա չէր կարող ինքնասպանություն գործել և դա արվեց երկու այլ վկաների ցուցմունքներով, որոնք այդ նույն խցում եղել են։ Տարբեր անձանց հայտարարությունների, ապացույցների համադրությամբ հետագայում իրավական գործընթացներում հնարավոր է լինում հասնել ապացուցման»,- ասաց փորձագետը՝ ընդգծելով, որ, եթե կնոջ խոսքն ապացուցվում է այլ պատմություններով, ժամանակի ընթացքում դրանք կհավաքվեն, կամրագրվեն, դատավարական առումով արդեն ստանում են ապացույցի նշանակություն և հետագայում կարող են օգտագործվել տարբեր ատյաններում»,- ասաց փորձագետը։ Ավելին՝ նա հավանական է համարել, որ Հայաստանում քրեական գործ կհարուցվի կոնկրետ անձանց դեմ, որոնք կատարել են պատերազմական հանցագործություններ և նրանց նկատմամբ աշխարհի տարբեր երկրներում քրեական հետապնդում կիրականացվի։

Անդրադառնալով ԱՀ ՄԻՊ Արտակ Բեգլարյանի հրապարակմանն առ այն, որ սպանված 19 զինծառայողներից չորսը խոշտանգվել են մինչեւ սպանվելը՝ Ղազարյանը նշեց, որ նախ արգելվում է տարածել լուսանկարներ, որտեղ նրանց դեմքերը երևում են, բացի դա, նրանք եղել են ձեռնաշղթաներով, ինչից պարզ է, որ նրանք ողջ են եղել և, ամենայն հավանականությամբ, խոշտանգվել են։

Ղազարյանի խոսքով՝ գերիներին կյանքից զրկելը պատերազմական հանցագործություն է։

«Գերիները նրանք են, որոնք այլևս չեն մարտնչում, այսինքն՝ նրանք կորցրել են իրենց նշանակությունը որպես զինվոր և Հումանիտար իրավունքը հատուկ այդ մարդկանց պաշտպանության տակ է վերցնում, այն է՝ վիրավորված անձինք, ուժասպառ եղած անձինք, այդ թվում անձինք, որոնք դադարել են պատերազմել»,- նշեց նա՝ հավելելով, որ այդ անձանց մարդասիրական վերաբերմունքի իրավունք ունեն, նրանց կյանքից զրկել չի կարելի։
Ինչ վերաբերում է ՊԲ-ի կողմից գերեվարված վարձկան իսլամիստ-ահաբեկչին, ապա վերջինս ռազմագերու կարգավիճակ չունի, վերջինս ձերբակալված, կալանավորված անձ է՝ որպես հանցագործություն կատարած անձ։

Հիշեցնենք, որ սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանը ռազմական ագրեսիա է ձեռնարկել Արցախի շփման գծի ամբողջ երկայնքով, որին մասնակցում է նաեւ Թուրքիան, վարձկան-ահաբեկիչներ՝ Սմերչ, Պոլոնեզ, թուրքական Կասիրգա եւ այլ զինատեսակներով հրթիռակոծելով խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում մայրաքաղաք Ստեփանակերտը։ ՀՀ ԱԳՆ-ն հայտարարել է, որ Արցախի ժողովուրդը մարտնչում է թուրք-ադրբեջանական դաշինքի դեմ ու ընդգծել՝ Թուրքիան հավաքագրում է օտարազգի ահաբեկիչ զինյալների և տեղափոխում նրանց Ադրբեջան։ Հայաստանում եւ Արցախում սեպտեմբերի 27-ին հայտարարվել է ռազմական դրություն և ընդհանուր զորահավաք։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո