Փաստ ինֆո

Արցախյան պատերազմն ունի աշխարհաքաղաքական վեկտոր, որի հիմնական թիրախը ՌԴ-ն է և մեր հարևան Իրանը, իսկ հրահրողները՝ ԱՄՆ ու Մեծ Բրիտանիան։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնել ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը՝ նշելով, որ մեծ խաղում Թուրքիան եւս գործիք է։

Նշենք, որ Արցախում ադրբեջանաթուրքական տանդեմի հրահրած պատերազմն արդեն մեկ ամիս է, ինչ ընթանում է, իսկ հրադադարի բոլոր փորձերը Ադրբեջանի կողմից մատնվում անտարբերության։

Ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում արձանագրեց, որ այլևս փաստ է՝ Թուրքիան ոչ միայն ռազմատեխնիկական աջակցություն է ցույց տալիս Ադրբեջանին՝ մասնագիտական, խորհրդատվական, այլև՝ կառավարում է պատերազմն Ադրբեջանի փոխարեն։ Բացի դա՝ կան անհերքելի փաստեր, որ թուրքական F16 ինքնաթիռները ևս մասնակցում են և դա նշանակում է, որ Թուրքիայի զինտեխնիկան և վերջինիս օդաչուները ևս մասնակցում են, այսինքն՝ Թուրքիան պատերազմի կողմ է, որը ՆԱՏՕ-ի անդամ երկիր է, որի հրամաններ արձակողը ԱՄՆ-ն է։ Ավելին՝ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրները և Իրանը հայտնել են, որ Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում այս պատերազմում մասնակցում են Սիրիայից եկած վարձկան ահաբեկիչներ, փաստ է նաև, որ Ադրբեջանի ԶՈՒ-երը կետային հարվածներ են հասցրել ՀՀ տարածքում գտնվող քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին։ Այլ կերպ ասած՝ ՀՀ-ի նկատմամբ Ադրբեջանի կողմից իրականացվում է ագրեսիա։ Այս իրողությունների ֆոնին ՀՀ-ն՝ որպես ՀԱՊԿ անդամ երկիր, որպես ՌԴ հետ երկու ձևով ՝ 102-րդ ռազմաբազայի և հայ-ռուսական համատեղ զորամիավորման պարտավորություններ վերցրած երկիր պարտավոր է դիմել ՌԴ-ին՝ ահաբեկչական խմբավորումների առկայության և ագրեսիայի հիմքով, մինչդեռ նման դիմում առ այսօր չկա։

«Ռուսաստանի տարբեր բարձրաստիճան պաշտոնատար անձինք՝ ներառյալ նաև պետդումայի պրոֆիլային հանձնաժողովի նախագահներ դրա մասին բարձրաձայնել են, որ Հայաստանը չի դիմել։ Միակ պատասխանը, որը ի պաշտոնե այդ քննարկմանը մասնակցած ԱԺ փոխխոսնակ Ալեն Սիմոնյանը տվել է՝ այն է, որ այնտեղ չկա կոնսենսունս» ,- նշեց Նահապետյանը՝ հավելելով, որ դիվանագիտական առումով առաջինը դա պետք է արվի, որից հետո ՀԱՊԿ կանոնադրության համապատասխան հոդվածը կաշխատի։ Բացի դա՝ սկզբունքորեն Հայաստանը կարող է դիմել ՌԴ-ին՝ առանց ՀԱՊԿ-ի, որը նույնպես չի արվում։

Ինչ վերաբերում է ռազմական գործողություններին, փորձագետը նշեց, որ կան տարածքային կորուստներ՝ հիմնականում հարթավայրային՝ Արաքսի գոտում, մարտեր են ընթանում Մարտակերտի, Հադրութի, Մարտունու շրջաններում, իսկ Ստեփանակերտը, Շուշին և այլ բնակավայրեր էլ հրթիռակոծվում և հրետակոծվում են, ինչը խաղաղ բնակչության նկատմամբ ցեղասպանության փորձ է, ուստի՝ Հայաստանը կարող է նաև այս հիմքով դիմել միջազգային կառույցներին։ Նահապետյանն ընդգծեց, որ այն, ինչ պլանավորել էին Թուրքիայի ԳՇ և իրենց հովանավորյալ արևմտյան մի քանի պետությունների ռազմական ոլորտի մասնագետներ, ձախողվեց, քանի որ կայծակնային հարձակում-հաղթանակ չեղավ և, թեև ունենք նահանջ, հակառակորդին չհաջողվեց իրականացնել իր երկրորդ պլանը՝ խուճապ-ճեղքումը։

Անդրադառնալով տարածաշրջանային իրավիճակին՝ ռազմական փորձագետն արձանագրեց, որ իրականում Թուրքիան ևս կատարողի դերում է և այն գործառույթը, որը դրված է Թուրքիայի վրա աշխարհաքաղաքական առումով, դրված է ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի կողմից, հիմնական կուռացիան անում է Մեծ Բրիտանիան ինչպես նախկինում, երբ Թուրքիան որպես Օսմանյան Կայսրություն օգտագործվում էր Ռուսաստանի դեմ՝ տարբեր պատերազմներում և այսօր էլ նույնն է արվում։ Փորձագետը պատահական չհամարեց, որ այսօր Ղազախստանում Թուրքիայի ռազմական գերատեսչության ներկայացուցիչը ռազմական և ռազմատեխնիկական պայմանագիր կնքեց՝ հաշվի առնելով, որ Ղազախստանը նաև ՀԱՊԿ անդամ պետություն է։ Բացի դա՝ հոկտեմբերի 29-ին Բաքվում փորձ է արվում կյանքի կոչել «պանթյուրքական բանակ» ծրագիրը, այն է՝ ռազմական-քաղաքական դաշինք, որի մեջ ներգրաված են ոչ միայն Ադրբեջանը, այլև՝ Միջին ասիական Հանրապետությունները։ Փորձագետն ընդգծեց, որ Թուրքիայի առջև դրված է շատ մեծ խնդիր՝ Մերձավոր Արևելքում, Հարավային Կովկասում և Միջին Ասիայում ունենալ նաև զինական ներկայություն, ուժ ազդեցություն, որն արևմտյան մի քանի տերությունների՝ ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի համար կապահովի այդ տարածաշրջանի վրա Թուրքիայի միջոցով ազդեցությունը՝ և քաղաքական, և ռազմական առումով, և նավթամուղների, գազամուղների տարանցիկ ճանապարհների, ինչպես նաև այն երկրների համար, որոնք ունեն նման ռեսուրսներ։

«Արցախի հարցը՝ որպես կիզակետ, պետք է նայել շահերի բախման համատեքստում և ակնկալել, որ Թուրքիայի հովանավորող, պլանավորող պետությունները փորձեն պատերազմը կանգնեցնել կամ արդարացի լուծում տալ հարցին, առնվազն մանկամտություն է։ Եթե չասենք, որ քաղաքական գործիչը կամ փորձագետն այս ամենը գիտի և հակառակն է ասում, ապա դրան այլ անվանում կարելի է տալ՝ սեփական ժողովրդին մոլորեցնելու համար, այն էլ՝ ռազմական դրության պայմաններում։ Կարծում եմ՝ քրեական օրենսգրքի համապատասխան հոդվածը պետք է աշխատի»,- ասաց Նահապետյանը։

Ինչ վերաբերում է հրադադարի պարտադրմանը, փորձագետը նախ հիշեցրեց, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրները փորձեցին մարդասիրական հրադադար հաստատել՝ առաջինը ՌԴ-ն, երկրորդը՝ Ֆրանսիան, ապա՝ ԱՄՆ-ն, որոնք մերժվել են Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից, ավելին՝ առաջին հրադադարի մասին բարձրաձայնելու ժամանակ մերժումը եղել է ոչ թե Ալիևի, այլ՝ Էրդողանի շուրթերով, այսինքն՝ Էրդողանը հայտարարեց, որ այդ պատերազմն իր պատերազմն է և Ադրբեջանն ընդամենը գործիք է։ Այսինքն՝ ստացվում է, որ Ռուսաստանը պետք է այնքան լծակ ունենա Թուրքիայի վրա, որ կարողանա ստիպել, որ վերջնս կանգնեցնի պատերազմը։

«Բայց այս պատերազմը չեն սկսել նրա համար, որ շատ արագ կանգնի։ Արագությունը կախված է Ռուսաստանի կողմից՝ գործիք երկրների՝ ի դեմս Ադրբեջանի և Թուրքիայի, նրանց հովանավորների և կառավարիչների՝ ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի նկատմամբ համապատասխան ռազմական և քաղաքական ճնշումներ օգտագործելուց »,- ասաց նա՝ հավելելով, որ ճնշումները կան, բայց բավարար չեն և առաջին պայմանը, որը պետք է կիրառի Ռուսաստանը՝ պատերազմը կանգնեցնելու կասեցնելու պարտադրանք։

Բացի այդ, ըստ նրա, գործնականում Ռուսաստանն օժանդակում է հայկական կողմին, երբ Սիրիայից ահաբեկչական խմբավորումները, որոնք պետք է տեղափոխվեն Արցախյան ճակատ, օդատիեզերական ուժերի կողմից ոչնչացվում են և դա այն գործնական՝ երևացող օժանդակությունն է, որտեղ Ռուսաստանն իր դաշնակցային պարտավորություններն իրականացնում է Հայաստանի համար։ Ինչ վերաբերում է Ֆրանսիային և ԱՄՆ-ին, Նահապետյանը նշեց, որ առերևույթ ցույց են տալիս, որ շահագրգիռ են պատերազմի կանգնեցման հարցում, ինչը քարոզչական հնարք է և մարդկանց մանիպուլացնելու համար է արվում։ Նահապետյանի խոսքով՝ եթե ՆԱՏՕ-ի ղեկավար երկիր ԱՄՆ-ն, որն ունի 8 բազա Թուրքիայում, հսկայական ազդեցություն Թուրքիայի վրա, համարժեք ճնշում գործադրի Թուրքիայի վրա, ապա Թուրքիան այս պատերազմից ետ կկանգնի, սակայն որևէ ճնշում՝ բացի կիսատ-պռատ հայտարարություններից, չկա։

Նահապետյանն ընդգծեց, որ այս պատերազմի հիմնական թիրախը ՌԴ-ն է և մեր հարևան Իրանը, որովհետև պատերազմն ունի աշխարհաքաղաքական վեկտոր, հետո՝ տարածաշրջանային, հետո արդեն՝ Արցախի կարգավիճակի որոշման կամ տարածքների ազատագրման, քանի որ այդ նույն տարածաշրջանային վեկտորն ուղղված է նաև Իրանի դեմ և Իրանը ևս շահագրգիռ է, որ պատերազմը դադարեցվի։

Հիշեցնենք, որ սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանը ռազմական ագրեսիա է ձեռնարկել Արցախի շփման գծի ամբողջ երկայնքով, որին մասնակցում է նաեւ Թուրքիան, վարձկան-ահաբեկիչներ՝ Սմերչ, Պոլոնեզ, թուրքական Կասիրգա եւ այլ զինատեսակներով հրթիռակոծելով խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում մայրաքաղաք Ստեփանակերտը։ ՀՀ ԱԳՆ-ն հայտարարել է, որ Արցախի ժողովուրդը մարտնչում է թուրք-ադրբեջանական դաշինքի դեմ ու ընդգծել՝ Թուրքիան հավաքագրում է օտարազգի ահաբեկիչ զինյալների և տեղափոխում նրանց Ադրբեջան։ Հայաստանում եւ Արցախում սեպտեմբերի 27-ին հայտարարվել է ռազմական դրություն և ընդհանուր զորահավաք։

Աղբյուր` Փաստինֆո