Փաստ ինֆո

Եվ այսպես, ինչ ունենք Ղարաբաղում՝ արյունալի պատերազմի 30-րդ օրը, որը սանձազերծել են Թուրքիան և Ադրբեջանը՝ Սիրիայի գրոհայինների աջակցությամբ, ընդդեմ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության։ Ունենալով մոտ 7 հազար սպանված, զրկվելով բոլոր տանկերի ու զրահամեքենաների 80% - ից, ավիացիայի 90%-ից և բոլոր անօդաչուների մոտ 60% - ից՝ Ադրբեջանն այդպես էլ չկարողացավ հաղթել 120-հազարանոց Հանրապետությունը։

Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է  ճանապարհորդ և հայտնի բլոգեր Ալեքսանդր Լապշինը:

Բաց աղբյուրներից այսօր արդեն ակնհայտ է, որ ադրբեջանական զորքերը կարողացել են ներխուժել Լեռնային Ղարաբաղի խորքը միայն ծայրահեղ հարավում՝ Արաքսի հովտի շրջանում։ Այնտեղ հարթավայրային տեղանք է, որտեղ Ադրբեջանը կարող էր լիարժեք օգտագործել իր առավելությունները՝ որպես կենդանի ուժի և տեխնիկայի քառապատիկի գերազանցություն։ Եվ ինչպես ենթադրվում էր, դրանով ամեն ինչ կանգ առավ՝ լեռներում, որտեղ չեն կարող գործել տանկերը, շատ սահմանափակ է հրետանին, և քիչ արդյունավետ են անօդաչու թռչող սարքերը.ադրբեջանցիները լռվել են։

Ալիևը հիմա փորձում է գործել դիվերսիոն խմբերով, որոնք ամեն օր փաստացի սպանդի է ուղարկում Ղարաբաղ։ Մարտեր լեռնային տեղանքում, որտեղ հայերը պահպանում են նախապես պատրաստված դիրքերը, իսկ ադրբեջանցիները դատարկ տեղում փորձում են առանց տանկերի եւ անօդաչուների աջակցության այդ դիրքերը վերցնել՝ դատապարտված են անհաջողության:

Շատ կոպիտ հաշվորկներով՝ պատերազմի 30 օրվա ընթացքում Ադրբեջանը այդպիսով կարողացավ վերահսկողության տակ վերցնել Լեռնային Ղարաբաղի վերահսկողության տակ գտնվող տարածքի մոտ 15 տոկոսը։

Բայց, փաստացի, այս պահին պրոֆեսիոնալ զինվորականներն ինձ ուղղեինց. սկզբնամասերում առաջ անցնելը և տարածքը վերահսկելը՝ նույն բանը չէ։ Այսօր ադրբեջանցիները ներխուժել են Ղուբաթլի գյուղ, դա գրեթե 100 կմ խորքն է Ղարաբաղի, և այս պահին նրանք գտնվում են նաև Զանգիլանի և Ջեբրաիլի շրջանում։ Ինչու է նրանց հարկավոր Կուբաթլի ավանը, որը գտնվում է ադրբեջանցիների համար շատ ոչ շահավետ վայրում, լեռներով շրջապատված փոքր հովտում, որտեղից նրանց թիրախավորում են հայկական ստորաբաժանումները։ Բանն այն է, որ հենց այդտեղ է Լաչինի (Բերձորի) ճանապարհը, որտեղով անցնում է Հայաստանի և Ղարաբաղի միջև կարևոր ճանապարհը։ Նրանք փորձում են ճեղքել այդ ճանապարհը։ Բայց ինչպե՞ս են նրանք դա անում:

Փաստորեն, Ադրբեջանի տարածքի հետ կայուն կապից (եւ զինամթերքի մատակարարումներից) կտրված եւ անջատված Ալիեւի զորքերը մարտեր են մղում հակառակորդի տարածքի խորքում: Կարելի է ասել, որ նրանք շրջապատված են և այն, ինչ տեղի է ունեցել երեկ և այսօր գիշերը դա կոչվում էր ադրբեջանական բանակի առաջավոր մասերի բաժանում իրենց թիկունքից և ջախջախում՝ այն զորախմբի, որը շատ հեռու է գնացել և կտրվել յուրայիններից։

Ի՞նչ է լինելու հետո: Այսօր՝ հոկտեմբերի 26-ին, առավոտյան ժամը 8-ին ուժի մեջ է մտնում հերթական հրադադարը, որը թվով երրորդն է։ Նախորդ բոլորն Ադրբեջանը կոպտորեն խախտել է՝ շարունակելով մարտական գործողությունները։ Ես ռազմական փորձագետ չեմ, բայց ինձ թվում է, որ իրադարձությունների զարգացման երկու տարբերակ կա.

1. Մինչև զինադադարի սկիզբը հայկական կողմը կարող է շատ ռիսկային հարձակում ձեռնարկել լեռներից (որտեղ նրանք լավ են զսպում հակառակորդի հարձակումը) Արաքսի երկայնքով և կտրել Զանգելանի և Կուբաթլայի ուղղությամբ ճեղքված ադրբեջանական զորքը։ Հենց այդպես է ժամանակին վարվել գեներալ Արիել Շարոնը՝ Իսրայելի կառավարության ապագա ղեկավարը։ Չնայած Եգիպտոսի կողմից կենդանի ուժի եւ տեխնիկայի զգալի գերակշռությանը, նա զինադադարից մեկ օր առաջ հանկարծակի մի քանի տասնյակ տանկերից եւ մի քանի հարյուր զինվորներից կազմած խումբ է իջեցրել Սուեզի ջրանցքի եգիպտական կողմը:

Հակառակորդի դիրքերի խորքում։ Եվ հետո այդ փոքրիկ խումբը կտրել է Սինայում գտնվող Եգիպտական դիվիզիայի ուժեղացմումը և զինամթերքի առաքումը։ Նրանք պարզապես շարժվում էին թշնամու թիկունքում և կրակում էին Եգիպտացիների ավտոշարասյունների վրա, որոնք զինամթերք էին տեղափոխում ջրանցքի այն կողմ։ Այսպիսով, եգիպտական զորքերի հսկայական խմբավորումը հանկարծակի մնացել է առանց վառելիքի եւ հրետանու արկերի:

Ռիսկը մեծ էր. Եգիպտացիները կարող էին խախտել հրադադարը եւ հեշտությամբ ջախջախել իսրայելական տանկերի եւ զինվորների մի փոքր խումբ, որոնք վայրէջք էին կատարել Սուեզի ջրանցքի եգիպտական կողմը: Բայց, առաջին հերթին, իսրայելցիներն այնտեղ ոչ ոք չէր սպասում, և նրանց հարվածելու համար պետք էր այնտեղ զորքեր ուղարկել, Դա կխլեր մոտ կես օր։ Երկրորդ՝ հրադադար էր։ Գեներալ Շարոնը գնաց վա-բանկ և հաղթեց։ Հրադադար է տեղի ունեցել, և եգիպտացիները ստիպված են եղել խոստովանել, որ իրենց դիվիզիաները Սինայում շրջապատված են և առանց զինամթերքի։ Հրադադարը թույլ է տվել շրջապատված եգիպտացիներին նահանջել դեպի Եգիպտոս ջրանցքով։ Իսրայելցիները վերադարձել են ջրանցք՝ իրենց կողմը:

Այս ամենը հանգեցրել է նրան, որ զինադադարի կնքման պահին 20-օրյա մարտերի արդյունքը եղավ այն, որ մոտ 15 հազար զինվոր կորցնելով, ավելի քան 2 հազար տանկ ու ամբողջ ավիացիայի կեսը նույնպես՝ Եգիպտոսը չկարողացավ գրավել Իսրայելի վերահսկողության տակ գտնվող Սինայի ոչ մի միլիմետր։ Եթե գեներալ Շարոմը չհամարձակվեր գնալ վա-բանկ և վայրէջք չկատարեր ջրանցքի եգիպտական ափ, ապա հրադադարը տեղի կունենար այն պայմաններում, երբ Եգիպտոսը փաստացի վերահսկում է Սինայի մի մասը, ինչն անընդունելի էր իսրայելցիների համար։

Վերադառնանք 2020թ-ի Լեռնային Ղարաբաղի օրինակին։ Ինձ համար դժվար է՝ ճակատում օպերատիվ իրավիճակի մասին դատել։ Բայց եթե մինչև հրադադարը հայերը ռիսկի դիմեն և զորքեր գցեն Արաքսի հովիտ, որպեսզի կտրեն Ադրբեջանի առաջավոր մասերը Կուբաթլիից, ապա կարելի է ասել, որ հաղթանակը հայերի կողմն է։ Ադրբեջանցիները հայտնվելու են Կուբաթլիում և Զանգելանում և ստիպված են լինելու այնտեղից նահանջել։ Բայց ռիսկը շատ մեծ է։ Ալիևը երեք անգամ խախտել է հրադադարը, և եթե այս անգամ էլ խախտի, ապա հեշտությամբ կոչնչացնի հայկական զորքերի խմբին, որը ռիսկի կդիմի իջնել Արաքսի հովիտ։

2. Եթե հայկական կողմը վերը նկարագրված որևէ բան չձեռնարկի, և եթե ռազմական գործողություններն այս անգամ իսկապես ավարտվեն, ապա Ալիևն իր վերահսկողության տակ կպահպանի Լեռնային Ղարաբաղի ծայրահեղ հարավն ու Իրանի հետ սահմանը՝ ներառյալ Խուդաֆերինյան ՀԷԿ-ը։ Դա թույլ կտա նրան հավաստիացնել, որ Ղարաբաղի մի մասը «վերադարձրել է»։ Փոքր մասը, ընդամենը տարածքի մոտ 15% - ը: Բայց նա դա կբացատրի նրանով, թե իբր հայերի համար կռվել են Ռուսաստանի Դաշնությունն ու առասպելական քրդերն ու Աֆրիկացիները Կոնգոյից։

Աղբյուր` Փաստինֆո