Փաստ ինֆո

Միջազգայնագետ, ՌԴ ԱԳՆ, միջազգային վերլուծական հանդեսի գլխավոր խմբագիր Սերգեյ Մարկեդոնովը Կոմերսանտում անդրադարձել է շուրջ մեկ ամիս ձգվող ղարաբաղյան պատերազմին՝ այն համատեքստում, թե ի՞նչն է պատճառը, որ միջազգային միջնորդների ջանքերը շարունակում են անարդյունք լինել ղարաբաղյան կարգավորման հարցում։

Զինված դիմակայությունը Լեռնային Ղարաբաղում մեկ ամիս է շարունակվում է: Ռազմական սրացման ֆոնին փորձեր են արվում վերադառնալ բանակցություններին ՝ խաղաղ կարգավորման հասնելու համար: Այնուամենայնիվ, դժվար է դրանք արդյունավետ անվանել:

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության ողջ պատմության ընթացքում Ռուսաստանն ու Արեւմուտքն այս առումով միմյանց հակառակորդներ չեն եղել ու չեն: Թերևս, այլ իրավիճակում դժվար է պատկերացնել Դոնալդ Թրամփի, Էմանուել Մակրոնի և Վլադիմիր Պուտինի համատեղ հայտարարությունը, ինչպես նաև՝ ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոյի զանգերը Երևան և Բաքու `Մոսկվայում կնքված հրադադարի ռեժիմը պահպանելու պահանջով: Կամ Վլադիմիր Պուտինի հույսերը, թե՝ Միացյալ Նահանգները կգործի Ռուսաստանի հետ համերաշխ՝ բարձրաձայնված Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների Վաշինգտոնյան բանակցությունների փուլի նախօրեին:

Թվում է, թե Թուրքիայի ակտիվ միջամտությունը Ղարաբաղի գործերին և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների «մեծ եռյակի» քաղաքական մենաշնորհը կոտրելու Անկարայի ցանկությունը պետք է ավելի մոտեցնեին Վաշինգտոնի, Փարիզի և Մոսկվայի դիրքերը:

Այնուամենայնիվ, կան կարեւոր նրբություններ, որոնք թույլ չեն տալիս, որ այս անթերի թվացող սխեման աշխատի:

Նախ, ցանկացած խաղաղապահ կարող է հաջողակ լինել միայն այն ժամանակ, երբ հակամարտող կողմերն իրենք են շահագրգռված փոխզիջումների որոնման մեջ: Բայց այսօր մենք ոչ մի նման բան չենք տեսնում ո՛չ Բաքվում, ո՛չ Երևանում:

Ռազմական առճակատումը կարող է մերձեցնել ներքաղաքական օրակարգի համատեքստում նույնիսկ ամենադաժան հակառակորդներին, թեպետ՝ փոխզիջումների գաղափարը անխուսափելիորեն սոցիալական պառակտում կառաջացնի ինչպես Ադրբեջանում, այնպես էլ՝ Հայաստանում:

Երկրորդ, որքան էլ որ Ղարաբաղի խնդիրը, ղարաբաղյան սյուժեն կարևոր լինի «մեծ եռյակի» համար, համաշխարհային տերությունները չեն կարող ամբողջ միջազգային օրակարգը սահմանափակել միայն դրանցով:

Ընդ որում, Ղարաբաղի շրջանակներում ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան և Ռուսաստանը ավելի շատ տարաձայնություններ ունեն, քան՝ ընդհանուր շփման կետերը: Ինչն, իհարկե, չի ավելացնում վստահությունը կամ միասին աշխատելու ցանկությունը: Ավելին, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հակամարտությունն իր ամբողջ նշանակությամբ գոյություն ունեցող մարտահրավեր չէ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների համար, որ դրա համար կթողնեն մնացած ամեն ինչ՝ կենտրոնանալով այդ խնդրի կարգավորման վրա:

Երրորդ ՝ ինչ էլ որ պնդեն Վաշինգտոնը, Փարիզը և Մոսկվան Թուրքիայի դեմ (նրանց աշխարհագրությունը շատ լայն է)՝ «մեծ եռյակը» , ըստ էության միմյանց հակասող հույսեր է կապում դրա հետ: Եթե Մոսկվան թուրքական գործոնի օգնությամբ հույս ունի թուլացնել Հյուսիսատլանտյան միասնությունը, ապա Վաշինգտոնը, ընդհակառակը, կցանկանար կանխել ՆԱՏՕ-ի ներսում պառակտումները:

Այս գործոնները, հավաքականորեն և անհատապես, դժվարացնում են խաղաղ լուծում գտնելը: Հատկապես մի իրավիճակում, երբ խախտվում է ստատուս քվոն, որը գործում էր Ղարաբաղում 1994-ի մայիսից: Եվ կա մի մեծ գայթակղություն, մի կողմից ՝ համախմբել այս իրավիճակը, իսկ մյուս կողմից ՝ կանխել արմատական փոփոխությունները ՝ նախքան բանակցությունների սեղանի շուրջ նստելը:

Այնուամենայնիվ, նույնիսկ նման հանգամանքների պայմաններում քաղաքական և դիվանագիտական փախուստը անհնար է: Ավելին, խաղաղության նախաձեռնությունները նույնիսկ մեկ րոպե չի կարելի դադարեցնել: Սակայն այն հստակ գիտակցումով, որ, ամենայն հավանականությամբ, արագ առաջխաղացում չի լինի: Իսկ հակամարտող կողմերն էլ պետք է ապավինեն ոչ թե՝ արտաքին աշխարհից եկող հրաշքի, այլ՝ սեփական պատասխանատվությանը և հասունությանը:

Աղբյուր` Փաստինֆո