Փաստ ինֆո

Դեռ անցյալ շաբաթ սոցցանցերում տեսագրություններ ի հայտ եկան, որոնք վկայում են Ադրբեջանի կողմից կատարված կատարված ռազմական հանցագործությունների մասին։ Ներկայացված երկու տեսանյութերը ցույց են տալիս ադրբեջանական զինվորականների կողմից երկու հայերի գերեվարման և, ենթադրաբար, նրանց սպանության պահերը, որոնց անդրադարձել է BBC-ի ռուսական ծառայությունը:

Ըստ BBC-ի՝ հայկական իշխանությունները նույնականացրել-պարզել են մահացածների ինքնությունը: Ըստ այդմ, նրանցից մեկը՝ ծնված Բենիկ Հակոբյանն է՝ ծնված՝ 1947թ. Մյուսը՝ 1995թ. ծնված Յուրա Ադամյանը:

BBC-ն ուսումնասիրելով սոցցանցերում տարածված տեսագրությունները՝ որ ներկայացվում են իբրև ընթացող պատերազմում գերիների սպանության կադրեր, կարծիք է հայտնում, թե՝ միայն 2 դեպքում հայ գերիների տեսանյութերի մասին կարելի է վստահաբար խոսել կատարվածի բնույթի մասին:

Կադրից այն կողմ տղամարդու ձայնը ռուսերեն, ընդ որում, ակնհայտ ակցենտով, ձեռքերը վեր՝ դեպի իրեն շարժվելու հրաման է է տալիս: Նույն այդ տղամարդը ադրբեջաներեն դիմում է զինված ադրբեջանցի զինվորներին՝ ասելով, որ չհարվածեն գերիներին:
Երկրորդ տեսանյութը, ենթադրաբար ցույց է տալիս նրանց՝ Ադամյանի և Հակոբյանի գնդակահարման պահը: Դատելով կադրերից՝ գերիների ձեռքերը կապված են, իսկ ուսերին ՝ Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի դրոշներն են: Կադրի ետևից հնչող ձայնը հրաման է տալիս՝ «Նշան բռնեք գլխին»: Եվ հնչող կրակոցներից հետո՝ տղամարդիկ ընկնում են գետնին:

BBC-ի ռուսական ծառայությունը հաստատել է, որ կադրի ետևում հրաման տվողն ադրբեջաներենի լեզվակիր է, ցայտուն՝ տարածաշրջանային ակցենտով: Հագուստից դատելով՝ առաջին տեսանյութում պատկերված գերեվարվածները հայեր են, և մյուս տեսանյութի՝ գնդակահարության զոհերը՝ նույնպես հայեր են՝ հենց նույն մարդիկ:
Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հերքել է իր զինվորականների մասնակցությունը գնդակահարությանը՝ տեսանյութը սադրանք անվանելով: Ի դեպ, Նույն օրը Ադրբեջանի գլխավոր դատախազությունը հայտարարել է հետաքննություն սկսելու մասին:

Դրանից հետո դատախազությունից հայտնել են, թե՝ հետաքննությունն ավարտվել է, տեսանյութը ֆեյք, կեղծ անվանելով:
BBC-ն, տեսանյութերի մանրամասն ուսումնասիրության արդյունքում՝ պարզել է, որ տեսագրությունները կատարվել են Հադրութ քաղաքում՝ այս պատերազմի թեժ մարտերի վայրում: Ըստ BBC-ի՝ հնարավոր է՝ տեսանյութերն արվել են հոկտեմբերի 9-15-ն ընկած ժամանակահատվածում:

Ադրբեջանը Հադրութը գրավելու մասին հայտարարեց հոկտեմբերի 9-ին, սակայն հետագայում թողարկված նյութերը վկայում են, որ ադրբեջանական բանակը միայն որոշ բարձունքների վերահսկողությունն է վերցրել: Առաջին տեսանյութերը Հադրութի կենտրոնից ադրբեջանցիները հրապարակել են միայն հոկտեմբերի 15-ին: Երկու գերիների մասին տեսանյութերը սոցցանցերում են հայտնվել հոկտեմբերի 15-ին:

Առաջինը ձայնագրվել է քաղաքի հյուսիսում ճանապարհի մոտ թմբի վրա: Այնտեղ երևում են 4 շինություններ, որոնք հեշտությամբ կարելի է տեսնել արբանյակային նկարներում: Իսկ գնդակահարության տեսանյութը, ամենայն հավանականությամբ, արվել է զբոսայգում՝ Մկրտչյան փողոցի վրա քաղաքի հարավում:

Bellingcat պարբերականի հետաքննող լրագրողներն առաջինն են հրապարակել տեսագրությունների վերլուծությունը և ենթադրել, որ դրանք իրական են: Երկու հայերի գերեվարման և սպանության վայրերը համընկնում են այն վայրերի հետ, որոնք պարզել էր BBC-ն: Bellingcat-ի լրագրողները հաստատել են նաև, որ զինվորների սաղավարտներն ու հրացանները համապատասխանում են նրանց, որոնք ավելի վաղ օգտագործել են ադրբեջանցի զինվորականները:

Ադրբեջանցի օգտատերերը կասկածի տակ առնելով տեսանյութերի իսկությունը՝ նշել են, թե կադրերում արյուն չի երևում: Սակայն BBC-ի կողմից հարցաքննված ռազմական փորձագետները տեսագրությունների իսկության հարցում կասկած չունեն:
Ձայնագրության իսկության առումով այն ցույց է տրվել նաև բրիտանական ռազմական հետախուզության նախկի մի սպայի, որը համաձայնել է մեկնաբանել ձայնագրությունը՝ անանուն մնալու պայմանով:
Փորձագետի խոսքով՝ «դրանք իսկական փամփուշտներ են, և ներկայացվածը իրական սպանություն է: Սա գնդակահարության իրական պահ է, և ես չեմ տեսնում ոչ մի պատճառ այն բեմադրություն համարելու համար»,-ասել է նա:

BBC-ն հայցումներ է ուղարկել նաև ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների հարցով գերագույն հանձնակատարին, Եվրոպայի խորհրդի Մարդու իրավունքների հարցով հանձնակատարի գրասենյակ, ինչպես նաև Կարմիր խաչի միջազգային հանձնաժողով:

Եվրոպայի խորհրդի Մարդու իրավունքների հարցով հանձնակատարը ուշադիր հետևում է իրավիճակին՝ ուսումնասիրելով մարդու իրավունքների կոպտագույն խախտումների մասին բոլոր մեղադրանքները և գործողություններ կձեռնարկի, երբ նպատակահարմար կգտնի՝ պատասխանել են Би-би-си-ին վերջինիս մամլո ծառայությունից:

Ինչ վերաբերվում է Հայաստանին, ապա ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը հայտարարել է, որ Ադրբեջանական բանակը կատարել է անհերքելի ռազմական հանցագործություն:

Աղբյուր` Փաստինֆո