Փաստ ինֆո

Իրանական սահմանին գտնվող Խուդաֆերինի ջրամբարը, որն արդեն տեւական ժամանակ գտնվում է թուրք-ադրբեջանական ու միջազգային ահաբեկիչների թիրախում, կառուցվել է 1994 թվականին հայտարարված զինադադարից հետո, երբ տվյալ հատվածի սահմանային գիծը վերահսկվում էր Արցախի Պաշտպանության բանակի կողմից - «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասում է անվտանգային մասնագետ Արմեն Մանվելյանը՝ նշելով, որ Ադրբեջանը նույնիսկ չի էլ իմացել այդ ջրամբարի կառուցման մասին և դրա գոյության մասին տեղեկացել է դրա շահագործման հանձնվելուց հետո միայն։

Փորձագետի գնահատմամբ՝ եթե ադրբեջանական ռազմական ագրեսիայի ընթացքում այդ ջրամբարը խոցվի, ապա դրա վնասներն ավելի շատ կրելու է հենց ադրբեջանական կողմը, որովհետև ջրերը հոսելու են հենց այդ պետության խորքերը։ Այնպես, որ ռազմական առումով Խուդաֆերինի ջրամբարն իրենց մեծ վտանգեր չի ներկայացնում ոչ Իրանի, ոչ Հայաստանի համար։Այլ հարց է, որ այդ ջրամբարն ունի ստրատեգիական նշանակության կարևորություն այն առումով, որ դրանով են ոռոգվում իրանական կողմի մեծ տարածություն ընդգրկող հողերը, ջրամբարի ջրերն արդյունավետ կօգտագործվի նաև Արցախում ոռոգման և գյուղատնտեսական աշխատանքների զարգացման համար։

Հարցին՝ արդյո՞ք ադրբեջանական կողմի համար ջրամբարի խոցման հեռանկարն առիթ չի կարող հանդիսանալ իրանական կողմին ռազմական գործողությունների մեջ ներքաշելու համար, Արմեն Մանվելյանը պատասխանում է.«Չեմ կարծում, թե ադրբեջանական կողմն ունի նման ցանկություն՝ ներքաշելու Իրանին ռազմական գործողությունների մեջ, որովհետև դա իր համար ցավալի և անդառնալի հետևանքներ կարող է ունենալ։ Կարծում եմ, նույնիսկ, Ադրբեջանը շատ զգույշ է, որ իրանական կողմը հանկարծ չմտնի գործողությունների մեջ։ Նորից եմ կրկնում, Խուդաֆերինի ջրամբարի նկատմամբ վերահսկողությունն ադրբեջանական կողմի համար ոչ այնքան ռազմական, որքան ստրատեգիական նշանակություն ունի՝ ծածանելու այնտեղ ադրբեջանական դրոշը, ի նշան այն բանի, որ ինքը կարողացավ իր ձեռքում առնել մի ենթակառուցվածք, որի գոյության մասին՝ ինքը Ադրբեջանն իմացել է միայն դրա շահագործման հանձնելուց հետո, այն պարագայում, երբ դա կառուցումը կարելի է դիտարկել որպես հայ – իրանական հարաբերությունների յուրահատուկ դաշինքի դրսևորում»։
Հիշեցնենք, որ Խոդա Աֆարինի կամ Խուդաֆերինի ջրամբար, արհեստական լիճ Արաքս գետի վրա՝ Իրանի և Արցախի սահմանին: Արևելյան Ադրբեջան նահանգի Խոմարլու քաղաքից հեռու է 8 կիլոմետրով, իսկ Հադրութի շրջանի Առաջամուղ գյուղից՝ 30 կիլոմետր:

Խոդա Աֆարինի ջրամբարի կառուցումը նպատակ ուներ ստանալ էլեկտրաէներգիա ու ոռոգել շրջակա տարածքները: Այդ հարցով 1977 թվականի հոկտեմբերին պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել Խորհրդային Միության և Իրանի միջև, իսկ նախագիծը պատրաստ է եղել իսլամական հեղափոխությունից հետո՝ 1982 թվականին: ԽՍՀՄ փլուզումից հետո՝ 1993-1994 թվականներին, հայկական զորքերը դուրս եկան Արաքսի ափ՝ Խոդա Աֆարինի կամուրջներ։ Դրանք կապել էին Արցախի մելիքությունները Սեֆյան Իրանին: Շինարարությունը սկսել է 1999 թվականին: Ջրամբարը և հիդրոէլեկտրակայանը կառուցվում էր լրատվության գրեթե բացակայության պայմաններում: Իրանն այն կառուցել է՝ ունենալով գաղտնի համաձայնագիր Հայաստանի հետ: Պատնեշը պատրաստ է եղել 2008 թվականին և բացվել երկու տարի անց: Շինարարության ընթացքում հայտնաբերվել են բրոնզեդարյա դամբարաններ:

Աղբյուր` Փաստինֆո