Փաստ ինֆո

Արդեն 22 օր շարունակ արցախա – ադրբեջանական շփման գծի ողջ երկայնքով չի դադարում ադրբեջանաթուրրքական ու ահաբեկիչների եռամիասնության կողմից սանձազերծված հերթական ռազմական ագրեսիան։ Մինսկի համանախագահողների կոչերը, Ռուսաստանի ու Ֆրանսիայի անմիջական ջանքերով կրակի դադարեցման վերաբերյալ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները կյանքի չեն կոչվում. Ադրբեջանը նախ պարտավորվում է հարգել, ապա խախտում է հրադադարն ու անցնում հարձակման։ Հայկական կողմը շարունակում է համառ մարտեր մղել՝ հետ շպրտելով թշնամու անհավասար ուժերը, զոհերի թիվն օր օրի մտահոգիչ պատկեր է գրանցում։

Թեմայի վերաբերյալ «Փաստինֆո»-ն զրուցել է միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանի հետ։

- Համանախագահող երկու երկրների՝ թե ՌԴ-ի, թե Ֆրանսիայի ղեկավարների միջամտության մակարդակով արդեն իսկ հրադադարի հաստատման պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել, որոնք ադրբեջանական կողմը տապալեց։ Ի՞նչ սպասենք երրորդ համանախագահող երկրից՝ ԱՄՆ-ից։

- Այս պահին կդժվարանամ ասել, թե ինչ կարելի է սպասել ԱՄՆ-ից, որովհետև նախևառաջ չգիտեմ, թե ինչո՞ւ է մեր ԱԳ նախարարը մեկնում ԱՄՆ և արդյո՞ք այդ հանդիպմանը նախատեսված է նաև Ադրբեջանի արտգործնախարարի այցը Վաշինգտոն։ Եթե նա նույնպես մեկնելու է, միգուցե Վաշինգտոնը կփորձի նորից բարձրացնել հրադադարի հարցը, իսկ եթե նա չի մեկնելու, ապա սա ուղղակի երկկողմ հանդիպում է լինելու և առանձնապես այս ձևաչափից որևէ սպասելիք չունեմ։

- Ի՞նչ եք կարծում, հրադադարի պարտավորությանը Ալիևի կողմից այսօրինակ անտեսումը ապտակ չէ՞ ուղղված այդ երկրներին։

- Իհարկե, սա ապտակ է և մասնավորապես այն մասով, որ Ադրբեջանը սկզբում գնում համաձայնվում է հրադադարի պայմանների հետ ու վերադառնալով խախտում է այն, ընդ որում սա տեղի է ունենում երկու անգամ՝ առաջին անգամ Լավրովի հետ հանդիպումից, մյուս անգամ նրա հետ հեռախոսազրույցից անմիջապես հետո։ Բնականաբար սա նաև ապտակ է Մինսկի խմբի բոլոր համանախագահողներին, այդ թվում նաև Ռուսաստանին։

- Ի՞նչ պատասխան է ենթադրում ադրբեջանական կողմի դրսևորած այս վարքագիծը։

- Կարծում եմ այստեղ պետք է հաշվի առնել այն, որ ամբողջ գործընթացի հետևում կանգնած է Թուրքիան և հենց նա է զերծ պահում Ադրբեջանի վրա միջազգային ճնշումը։ Այս պատճառով էլ Ադրբեջանը սանձարձակ քայլերի է դիմում։ Սրանով է պայմանավորված նաև ռուսական կողմի ակտիվ ներգրավվածությունը գործընթացներին՝ թե արտգործնախարարությունների, թե պաշտպանության ոլորտի գերատեսչությունների շփումների առումով։ Գիտենք նաև Էրդողան – Պուտին հեռախոսազրույցի մասին, որի ընթացքում, ըստ պաշտոնական տեղեկատվության, անդրադարձ է եղել նաև ղարաբաղյան հակամարտության խնդրին։

- Ի՞նչ եք կարծում, բացի Թուրքիայից այլ գերտերություններ կանգնած են այս ամենի հետևում։

- Կարծում եմ՝ ոչ։ Թուրքիան ինքնին գերտերություն է և կարիք չունի, որ որևէ այլ տերություն իր մեջքի հետևում կանգնած լինի։ Բացի այդ, նա բազմիցս ապացուցել է, որ ինքն ինքնաբավ է, խաղում է բացառապեսս իր խաղը, որ բխում է միայն իր շահերից։ Բացի այս, այսօր աշխարհում չկա մի որևէ պետություն, որ կարողանա թուրքերի վրա ճնշում գործադրել և զսպել Թուրքիային։

- Ադրբեջանական զինված ուժերը արդեն մի քանի օր է թիրախավորել են արցախա-ադրբեջանական շփման գծի հատկապես հարավային սահմանը, այդ թվում նաև ԻԻՀ-ի հետ պետական սահմանը։ Ադրբեջանի կողմից հատուկ թիրախում է հայտնվել, մասնավորապես Իրանի համար կարևոր նշանակության Խուդաֆերինի ջրամբարը, որի խոցումը լուրջ էկոլոգիական խնդիրների առաջ կկանգնեցի Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը։ Ի՞նչ նպատակ է սա հետապնդում։

- Չեմ բացառում, որ սրանով Ադրբեջանը մարտավարական հնարք է կիրառում և փորձում է հենց այդ հատվածով ճեղքում իրականացնել, բայց, միևնույն ժամանակ պետք է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ Իրանն էլ ամբողջապես պատրաստված է և, ըստ տարբեր աղբյուրների, զորք և զենք է կուտակել սահմանի այդ հատվածում։ Կարծում եմ ադրբեջանցիները հասկանում են, որ իրենց այս արկածախնդրությունը կարող է նաև Իրանի կողմից արժանի հակահարված ստանա։ Համենայն դեպս, այս պահի դրությամբ որևէ զարգացում, կարծում եմ, չկա, բացի նրանից, որ Իրանի տարածքում ադրբեջանական կողմից պարբերաբար տարբեր տեսակի ԱԹՍ-ներ են հայտնվում, որոնք խոցվում են հենց Իրանի կողմից։ Իրանը շարունակում է ուշադրությամբ հետևել գործողությունների զարգացմանը և բավականին լուրջ պատրաստված է հնարավոր արկածախնդրություններին համարժեք պատասխան տալու համար։

- Արդյո՞ք այս պահին մենք միայն արցախա- ադրբեջանական հակամարտության հետ գործ ունենք, թե՞ Թուրքիան, այնուամենայնիվ, ցանկություններ ունի այս տարածաշրջանում լուրջ փոփոխություններ մտցնել՝ ներազդելով այստեղ Ռուսաստանի Դաշնության և Իրանի Իսլամական Հանրապետության դիրքերի նվազեցմանը։

- Սա իրականում նաև տարածաշրջանային ազդեցության պայքար է։ Թուրքիան փորձում է մեծացնել իր ազդեցությունը Հրավային Կովկասում, իսկ սա կարող է տեղի ունենալ Ռուսաստանի ազդեցության նավազման կամ վերացման հաշվին, որովհետև գիտենք, թե ինչ լուրջ տնտեսական ազդեցություն ունի Թուրքիան Վրաստանի, ինչպես նաև տնտեսական, քաղաքական և ռազմական ազդեցություն՝ Ադրբեջանի վրա։ Եվ, եթե այստեղ՝ արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում Թուրքիան հաջողի, սա կլինի թուրքական ազդեցության տարածումը ողջ Հարավային Կովկասում։

- Այսօր գիշեր Թրամփը նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում անդրադարձ է կատարել իրեն հայկական դրոշներով դիմավորած հայկական համայնքի մեծաթիվ անդամների ցույցին, հայտարարելով, որ ԱՄՆ-ն ինչ-որ աշխատանքներ կկատարի հայերի ուղղությամբ։ Ինչպե՞ս կարելի է մեկնաբանել ԱՄՆ նախագահի այս հայտարարությունը։

- Կարծում եմ, նա նկատի ուներ մեր արտգործնախարարի և ԱՄՆ պետքարտուղարի առաջիկա հանդիպումը, որովհետև այլ գործողություններ ԱՄՆ –ն ինքնուրույն չի անում։ Որպես Մինսկի խմբի համանախագահ՝ ԱՄՆ-ն կարծես ամբողջապես աջակցում է Ռուսաստանի Դաշնությանը և ինքնուրույն ոչինչ կարծես չի ձեռնարկել։ Որպես Մինսկի խմբի համանախագահ Վաշինգտոնը բազմիցս հանդես է եկել հրադադարի հաստատման անհրաժեշտության հրատապության վերաբերյալ։

- Ի՞նչ եք կարծում, Թուրքիային, այնուամենայնիվ, կհաջողվի՞ չեզոքացնել Ռուսաստանի Դաշնության և Իրանի ազդեցությունը տարածաշրջանում։

- Թուրքիայի ագրեսիվ վարքը հենց դրան էլ միտված է, որը լուրջ մարտահրավեր է Իրանին և Ռուսաստանին և ամեն ուշացած օրվա հետ Թուրքիան էլ ավելի է խորացնում իր ազդեցությունը տարածաշրջանում և կարծում եմ, որ թե՛ Իրանում, թե՛ Ռուսաստանի Դաշնությունում սա շատ լավ հասկանում են։

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո