Փաստ ինֆո

Արցախա-ադրբեջանական շփման գծի ողջ երկնքով թշնամու հրահրած վերջին ռազմական սադրանքին օրեցօր ավելի ակնհայտ և ագրեսիվ  ներգրավվածություն է ցուցաբերում և կոնֆլիկտում իր համար շահեկան դիրքեր է փորձում գրավել ցեղասպան  Թուրքիան։ Այս թեմայով «Փաստինֆո»-ն զրուցել է թուրքագետ, ԵՊՀ Արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան Ռուբեն Մելքոնյանի վերլուծությունները․

- Այն  ինչ հիմա տեղի է ունենում, ըստ էության, Թուրքիայի տարիներ  շարունակ վարած քաղաքականության  հետևանքն է։ Այդ քաղաքականությունը, հատկապես վերջին  շրջանում  ավելի ակտիվ և ագրեսիվ երանգներ էր ստացել։ Թուրքիայի նպատակը շատ հստակ է՝ մտնել տարածաշրջանային տարբեր կոնֆլիկտների լուծման տիրույթ, իսկ մեր պարագայում նրա գերնպատակն է ներխուժել արցախյան խնդրի Մինսկի  համանախագահների տիրույթ։

- Ի՞նչ անելիք ունի նա Մինսկի խմբում, պարոն Մելքոնյան։

- Ունենալով գերտերության նկրտումներ, նա  փորձում է տարածաշրջանային տարբեր  կոնֆլիկտներում որոշիչ երկրի և ուժի դեր ստանձնի։ Այդ դերակատարումը գոնե իր համար այդպիսին է Սիրիայի, Լիբիայի, Կիպրոսի, Միջերկրական ծովի մոտեցումներում։

- Ի՞նչ հիմքեր ունեն  Թուրքիայի այս մոտեցումները։

- Առաջինը,  որ նա Ադրբեջանի հետ ունի, այսպես ասած, եղբայրական հարաբերություններ, որն, ըստ իրեն, հիմք է ծառայում ներխուժելու նաև արցախա- ադրբեջանական կոնֆլիկտի մեջ։ Երկրորդ հերթին, նա Հարավային Կովկասը    համարում է, այսպես ասած, զգայուն գոտի և կարծում եմ, որ այս տարածաշրջանում կոնֆլիկտների մեջ որոշիչ դեր ունենալու ձգտումը նրա կայսերապաշտական նկրտումների տիրույթում է։ Սա  ծայրահեղ կերպով անընդունելի  և անհանդուրժելի մոտեցում է Հայաստանի համար, արցախա – ադրբեջանական կոնֆլիկտի լուծման տրամաբանության տեսանկյունից նմանապես։ Ավելի քան ակնհայտ է, որ Թուրքիան ներգրավվելով տարբեր կոնֆլիկտների հարթակներում, ոչ թե խնդիրը տանում է լուծման դաշտ, այլ հավելյալ կոնֆլիկտներ է սրում, քանի որ սա կոնֆլիկտաստեղծ,  ահաբեկչական մտածողությամբ  ցեղասպան պետություն է։ Հետևաբար, նրա ներկայությունը այս կոնֆլիկտի որևէ հարթակում, ըստ էության, անընդունելի է։

- Արդյո՞ք Թուրքիան իր այս  վարքով նպատակ չի հետապնդում չեզոքացնել Ռուսաստանի դերը Հարավային Կովկասում ։

- Միանշանակ։ Եվ, եթե նայում ենք  խաղի տարբեր մակարդակներին, ապա այստեղ  անպայմանորեն ոչ միայն Թուրքիայի կողմից  հակահայկական խնդիր կա, այլ նաև ընդգծված հակառուսական կեցվածք։ Ընդ որում, այս  տարածաշրջանում նրանք շահերի բախման, ազդեցության գոտիների վերաբաժանման և  Ռուսաստանի դերակատարման  նվազեցման  ակնհայտ միտում է պարունակում։ Թուրքիան, փաստորեն, հստակ քայլեր է անում ներթափանցելու Ռուսաստանի  հետ կարևոր, ավանդական հետաքրքրության տարածաշրջաններում, որը հստակորեն Հարավային Կովկասն է։  Ես կարծում եմ, որ այս պարագայում Թուրքիային  ոչ միայն հայկական և հայաստանյան դիմադրություն պետք է լինի, ինչն արդեն իսկ կա՝ շնորհիվ մեր մարտունակ բանակի, այլ նաև ռուսական հստակ դիմադրություն՝  հասարակական, լրագրողական տիրույթից այդ դիմադրությունը տեղափոխելով հստակ քաղաքական հարթակ, որովհետև  Թուրքիան սպառնալիք է ոչ միայն մեր և տարածաշրջանի, այլ նաև գլոբալ աշխարհի  համար։ Նրա առաջին թիրախներից մեկը, ակնհայտ կերպով, հենց Ռուսաստանի Դաշնությունն է։

- Նախօրեին Պուտին- Էրդողան հեռախոսազրույց է տեղի է ունեցել։ Կմեկնաբանե՞ք այդ զրույցի արձագանքները։

- Ըստ մամուլի տարածած տեղեկությունների, երկու կողմերը, բնականաբար, իրարից շատ տարբերվող տեղեկատվություն են շրջանառության մեջ դնում։ Ռուսական կողմը նշում է, որ զրույցի ընթացքում խոսք է գնացել տարածաշրջանում ահաբեկիչներ  ներմուծելու խնդրի մասին, իսկ Թուրքիան ընդամենը նշում է, որ երկու կողմերը զրուցել են լիբիական և ղարաբաղյան հարցի շուրջ։ Ստացվում է, որ Թուրքիան սրանով ուզում է ցույց տալ, որ վերոհիշյալ կոնֆլիկտներում որոշիչ ուժերը Ռուսաստանն ու Թուրքիան են։ Սրանով  նա, բնականաբար, անտեսում է հստակ  և հասցեական  արձանագրությունները՝  տարածաշրջանում ահաբեկիչներ տեղափոխելու և ահաբեկչական քաղաքականություն իրականացնելու վերաբերյալ։  Բայց ինչպես տեսնում ենք, այդ հայտարարություններն ինքնին  կիսաքայլ են։ Իհարկե, նշվում է, որ այս տարածաշրջանում ահաբեկիչներ են ներմուծվել, բայց որևէ կողմ հստակ չի ընդգծում, որ այդ ահաբեկիչներին ներմուծողը հենց  թուրքական կողմն է եղել։ Ըստ էության, աշխարհը հերթական անգամ խուսափում և ձեռնպահ է մնում հանցագործ, ցեղասպանին, մարդասպանին ուղիղ իր անունով կոչել։

- Ֆրանսիայի Արտաքին գործերի նախարար Ժան-Իվ Լը Դրիանն այսօր քննադատել է Թուրքիայի դերը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության մեջ, հայտարարելով, որ միայն Թուրքիան  է դեմ հրադադարին։

- Այդ հայտարարություն իրենից  առնվազն երկու առումով հետաքրքրություն է ներկայացնում։ Բացի խաղաղասիրական նպատակներից, Ֆրանսիան առաջին հերթին արձանագրում է, որ Թուրքիան որևէ առումով կոնֆլիկտի լուծման կողմ չէ և, փաստորեն, բացահայտ ներխուժել է կոնֆլիկտի մեջ։Ֆրանսիայի այս  դիվանագիտական  հայտարարությունն, ըստ էության, բաց ակնարկ է Թուրքիայի ներխուժման վերաբերյալ։ Երկրորդ հերթին, Ֆրանսիան սրանով  ցույց է տալիս, որ Թուրքիան կոնֆլիկտ արտահանող պետություն է և, թեկուզ անուղղակի կերպով, բայց  հրահրում և շարունակում է մարդկության դեմ ոճիրներ իրականացնելու իր հնամենի քաղաքականությունը, շարունակելով պատերազմներ սնուցել մարդկության դեմ և մարդկային քաղաքակրթական ոճիրների պատճառ դառնալ։ Ինչպես 100  տարի առաջ, այնպես նաև հիմա՝ ահա թուրքական ձեռագրում ոչինչ չի փոխվել։ Ասեմ ավելին՝ նա նույնիսկ կատարելագործել է ցեղասպանի իր գործիքակազմը։

- Ի վերջո, կհաջողվի Թուրքիային հասնել նպատակին՝ մտնել Մինսկի համանախագահների կազմ։

- Ես ցավով  պետք է արձանագրեմ, որ Թուրքիան միշտ ունենում է  նպատակին հասնելու տարբեր չափորոշիչներ, բայց այն, որ նրա գերմաքսիմալիստական  նկրտումները հայկական հարցում չեն  իրականանալու, ես  վստահ եմ։ Սրա մասին   նաև տարածաշրջանային  հավասարակշռություններ են հուշում։

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո