Փաստ ինֆո

Փաստ է, որ Ադրբեջանը Թուրքիայի հետ ընկան իրենց, իսկ սարքած ծուղակը։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը։

Փորձագետն ուշադրություն հրավիրեց ՄԱԿ-ի ԱԽ նիստում ընդունված բանաձևի վրա, որով կողմերին հորդորել են դադարեցնել կրակը, այլ կերպ ասած՝ Արցախն անուղղակիորեն ճանաչվել է որպես կողմ, քանի որ պատերազմն ընթանում է Արցախում, ինչն էլ նշանակում է, որ ստեղծված նոր ռազմական իրավիճակում, եթե նոր բանակցային ձևաչափ չի փոխվում և ԵԱՀԿ Մինսկի համանախագահող երկրներն են, ապա սեղանին այսօր իրողությունների դեպքում պետք է դրվի նոր մոտեցումներ և հաղթող կողմի խիստ պահանջներ։

Այն, որ Ադրբեջանն այլևս չի կարող հաղթել, ըստ փորձագետի, պարզ էր դեռևս սեպտեմբերի 28-ին, քանի որ մեկ օրվա ընթացքում հակառակորդի ԶՈՒ-երի առջև դրված մարտական խնդիրը չեն կարողացել կատարել, որովհետև չկարողացան խորանալ այնքան, որքան պետք է խորանային, ավելին՝ մեր կորցրած դիրքերը հիմնականում վերականգնվել է և նույնիսկ կան առաջխաղացումներ, ինչի մասին հայտնել է ԱՀ նախագահը։

Նահապետյանն ընդգծեց, որ հաղթող կողմի հետ բոլորն են հաշվի նստում և խնդիրն այն է, թե որքանով հաղթանակը ռազմի դաշտում կարող է վերածվել առարկայական հաղթանակի դիվանագիտական դաշտում և այլևս ստորագրվելիք փաստաթղթերի համատեքստում։
«Փորձելով լայնածավալ ռազմական գործողություններ՝ պատերազմ իրականացնել, օգտագործելով հիմնականում Ադրբեջանի բնիկ ժողովուրդներին՝՝ զորակոչած թալիշներին, լեզգիններին, Ալիևը մի կրակոցով փորձել է մի քանի թիրախի խփել։ Մարտի դաշտում կզոհվեին հիմնականում այն բնակավայրերից զորակոչվածները, որոնք բնիկ են և որոնց մոտ միշտ էլ անջատողական կամ Ռուսաստանին, Իրանին միանալու ձգտում է եղել, որն իրենք չեն էլ թաքցրել»,- նշեց Նահապետյանը։

Բացի դա՝ միջազգային ահաբեկչական կառույցներին, որի հիմնական ղեկավարումն ու ֆինանսավորումն անում է Թուրքիան՝ Արևմտյանի իր «բոսերի» թույլտվությամբ, Թուրքիան փորձեց Արցախյան նոր պատերազմում օգտագործել, որոնք մի կողմից կթիրախավորեին Իրանը, մյուս կողմից՝ Ռուսաստանը և ստացվում է՝ իրենք հայտնվել են իրենց իսկ կողմից ստեղծված ծուղակում, քանի որ փորձագետի խոսքով, միջազգային մի շարք կառույցներ կեցվածք են դրսևորում, որ Ադրբեջանում և Թուրքիայում ահաբեկչական կառույցներ են։ Այսինքն՝ այդ պետությունները դիտվում են որպես հովանավորներ և համագործակցող միավորներ՝ ահաբեկչական կառույցներին, ինչը կարող է ծանր հետևանքներ ունենալ առաջին հերթին Ադրբեջանի համար։

«Եթե Թուրքիան ձեռքերը լվանա և հեռանա այս գործընթացից, ապա թիրախավորվում է առաջին հերթին Ադրբեջանը, քանի որ մեծ հաշվով ահաբեկիչները գտնվում են Ադրբեջանում։ Այնպես որ՝ ռազմական հաղթանակի սկիզբը դրվեց սեպտեմբերի 28-ին, երբ ձախողվեց իրենց հարձակումը երեք ուղղություններով, ապա դիվանագիտական առումով, կարծում եմ, ճիշտ քաղաքականություն է ընտրված և այդ քաղաքականության մեջ պետք չէ խառնել այն, որ Հայաստանը ժամ առաջ պետք է ճանաչի Արցախի Հանրապետությունը և կնքի ռազմաքաղաքական պայմանագիր, քանի որ այդ քայլով մենք իրապես իրավունք ենք վերապահում և Ադրբեջանին, և Թուրքիային կնքել այլ երկրների հետ ռազմաքաղաքական պայմանագրեր և այս տարածաշրջանը մեծ վառոդի տակ կհայտնվի, ինչը ձեռնտու չէ ո՛չ հարևան Իրանին, ո՛չ մեր ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանին»,- ասաց նա՝ ընդգծելով, որ առաջնային խնդիրն է ամրագրել հաղթանակը՝ ազատագրելով նաև այն տարածքները, որն Արցախի մի մասն էին և ԼՂԻՄ-ի տարածքները, որոնք այժմ գտնվում են Ադրբեջանի վերահսկողության ներքո, որից հետո միայն բանակցել։ Ընդ որում՝ բանակցության կողմն առարկայական լինելու է նաև Արցախը, սկզբունքորեն՝ առաջնային Արցախի ներկայացուցիչը, ապա՝ Հայաստանը։

Նրա խոսքով՝ ռազմի դաշտում ունեցած հաջողությունները պետք է բազմապատկվի, ինչը երաշխիք է, որ հաղթած Արցախը շատ արագ կարող է դիվանագիտական առումով ճանաչվել և, եթե Արցախի ներկայացուցիչը՝ Արցախի նախագահը մասնակցի պատրաստվելիք փաստաթղթի ստորագրմանը, ապա դա ինքին ճանաչում է։

Նշենք, որ, թեև միջազգային կառույցները հանդես են գալիս կոշտ քննադատությամբ և կոչ անում դադարեցնել ռազմական գործողությունները, այդուհանդերձ, Ադրբեջանը ոչ միայն չի դադարեցնում այն, այլև՝ հրետակոծության է ենթարկում ՀՀ տարածքը՝ Վարդենիսը, իսկ երեկ երեկոյան հակառակորդի ԱԹՍ-ներ ոչնչացվել են ոչ միայն Գեղարքունիքի մարզում, այլև՝ Կոտայքում։ Ստացվում է, որ հակառակորդը ոչ միայն ուշադրություն չի դարձնում միջազգային կառույցների դիրքորոշումներին, չի կատարում ՄԻԵԴ-ի կողմից կիրառված միջանկյալ միջոցի պահանջները, այլև՝ ոտնձգություններ է իրականացնում ՀՀ սահմաններին։ Ընդ որում՝ Կոտայքի մարզ Աբովյան քաղաքը, որտեղ երեկ հնչել է հայկական ՀՕՊ-ի ձայնը, գտնվում է Երևանից ընդամենը 10 կմ հեռավորության վրա։ Ստացվում է՝ հակառակորդի անօդաչու թռչող սարքերը կարող էին ուղղված լինել Երևանին։

Ռազմական փորձագետը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նշեց, որ, եթե ՄԱԿ-ի ԱԽ-ն ավելի կոշտ բանաձև ընդունի՝ ահաբեկիչների ներգրավվածության վերաբերյալ, Ադրբեջանը ով կարող է լինել, որ թքած ունենա այդ բանաձևի վրա։ Այդ իսկ պատճառով էլ Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից տարբեր մեսիջներ է ուղարկվում և՛ հայկական, և՛ ռուսական կողմին, ինչու ոչ՝ ԱՄՆ-ին և Ֆրանսիային՝ բանակցության սեղանի շուրջ հավաքվելու, քանի որ, ըստ փորձագետի, հակառակորդը հասկանում է, որ հայերը դեռևս ֆրոնտային լայնածավալ հակահարձակման չեն անցել, իսկ նման հակահարձակման անցնելու դեպքում արդեն պարզ կլինի, թե հայկական ԶՈՒ որտեղ կարող է հայտնվել։

«Այդ տեսլականը Թուրքիան և Ադրբեջանը շատ լավ հասկանում են»,- նշեց փորձագետը։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ սեպտեմբերի 27-ի վաղ առավոտյան Ադրբեջանը ռազմական ագրեսիա է ձեռնարկել Արցախի շփման գծի ամբողջ երկայնքով, որին մասնակցում է նաեւ Թուրքան։ Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը հայտարարել է, որ Ադրբեջանի կողմից կիրառվում է ոչ միայն թուրքական արտադրության զինտեխնիկա, այլ նաեւ թուրքական զորամիավորումներն են մասնակցում գրոհներին։Նման հայտարարությամբ հանդես է եկել նաեւ ՀՀ ԱԳՆ-ն՝ հայտարարելով, որ Արցախի ժողովուրդը մարտնչում է թուրք-ադրբեջանական դաշինքի դեմ ու ընդգծել՝ Թուրքիան հավաքագրում է օտարազգի ահաբեկիչ զինյալների և տեղափոխում նրանց Ադրբեջան։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո