Փաստ ինֆո

Թուրքիայի՝ ՄԱԿ-ում հնչեցրած հայտարարությունը ՀՀ-ի և Արցախի Հանրապետության դեմ իր մասնակցությամբ առաջիկա հնարավոր ագրեսիան լեգիտիմ դարձնելու նախերգանք կարող է դիտարկվել,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նման հայտարարությամբ է հանդես եկել ռազմական փորձագետ Դավիթ Ջամալյանը՝ մեկնաբանելով երեկ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեբ Թայիբ Էրդողանի կողմից ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 75-րդ նստաշրջանում ունեցած ելույթի ժամանակ Հայաստանի հասցեին հնչեցված մեղադրանքները։ Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ Թուրքիան Հայաստանին մեղադրել է Հարավային Կովկասում խաղաղության հաստատման գլխավոր խոչընդոտ լինելու մեջ։

«Որևէ տարօրինակ բան այստեղ չկա, այս հայտարարությունը շատ օրինաչափ է։ Սա, ևս մեկ անգամ, խոսում է այն մասին, որ Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի դեմ գործում է մեկ միասնական ճակատ։ Ըստ էության, մենք գործ ունենք մեկ ընդհանուր հակառակորդի, մեկ թշնամու հետ, պարզապես երկու առանձին պետության ֆորմալ կողմը պահպանելով։ Խոսքը թուրք ադրբեջանական ագրեսիվ և թշնամական տանդեմի որդեգրած քաղաքականության մասին է,- ասել է Դավիթ Ջամալյանը՝ միաժամանակ ավելացնելով, որ Էրդողանի այս քայլը մեզ համար նաեւ սթափեցնող հայտարարություն պետք է դիտարկել, առ այն, որ մենք անհրաժեշտություն ունենք շատ մեծ ուշադրությամբ հետևելու առաջիկա ռազմաքաղաքական զարգացումներին։

«Սա Թուրքիայի կողմից դրսևորվող ՀՀ-ի և Արցախի Հանրապետության դեմ իր մասնակցությամբ առաջիկա հնարավոր ագրեսիան լեգիտիմ դարձնելու նախերգանք կարող է դիտարկվել։ Մեր ստրատեգիական դաշնակցի՝ Ռուսաստանի Դաշնության և ՀԱՊԿ-ի հետ համագործակցելով, մենք ձեռք ձեռքի տված պետք է փորձենք կանխել հնարավոր ռազմական ագրեսիան, որը կարող է լինել թե՛ նախիջևանյան, թե՛ արցախյան, թե՛ Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի հետ սահմանի հյուսիս- արևելյան սահմանից։ Սա ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ Թուրքիայի կողմից Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի դեմ հնարավոր ագրեսիան լեգիտիմացնելուն ուղղված դիվանագիտական քայլ։ Այսպիսի իրավիճակում Հայաստանի Հանրապետության կողմից կանխարգելիչ քայլերն արդեն իսկ պետք է ձեռնարկված լինեին»,- նշում է ռազմական փորձագետը։

«Փաստինֆո»-ի դիտարկմանը, որ պաշտոնական Երեւանը չի շտապում արձագանքել Թուրքիայի հայտարարությանը. ԱԳՆ-ից լրատվամիջոցին տեղեկացրել են, որ այս պահին մեկնաբանություն չունեն՝ ռազմական փորձագետ Դավիթ Ջամալյանը պատասխանում է. «Հայաստանի Հանրապետությունը հիմա, մեղմ ասած, վատ է կառավարվում։ Պետական ինստիտուտներն, ըստ էության, թերի են աշխատում, երկրի ներսում՝ գրեթե բոլոր բնագավառներում կառավարման ճգնաժամ կա։ Ի՞նչ ասեմ ...սպասենք մինչև Հայաստանի Հանրապետության Արտաքին գործոց նախարարությունը պատասխան կունենա...Խնդիրը նրանում է, որ այսօր իշխանության ղեկը անվտանգության խնդիրների խորքային ընկալում չունեցող մի թիմի ձեռքին է հայտնվել, ովքեր, գուցե բնազդային մակարդակով զգում են, որ երկրի անվտանգությանը սպառնացող ինչ-որ պրոցեսներ են ընթանում, բայց նրանք, միանշանակ կերպով, ադեկվատ չեն ընկալում մեզ շրջապատող իրականությունը։ Իսկ ի՞նչ է ենթադրում անվտանգային խնդիրների ադեկվատ ընկալումն այսօրվա դրությամբ՝ այս իրավիճակում չի կարելի անել մի բան, որը կբերի ՀԱՊԿ-ում մեր դիրքերի թուլացմանը, հակառակ դեպքում, մենք կունենանք անդառնալի կորուստներ և առաջին հերթին այդ կորուստները կարող են իրենց զգացնել տալ տարածքային առումով»։

Լրատվամիջոցի հարցին՝ արդյո՞ք անհեռանկար արտաքին քաղաքականության հետևանքով հայ -ուսական հարաբերություններն արդեն իսկ վտանգված չեն, եթե հաշվի առնենք նաև այն հանգամանքը, որ, երեկվա դրությամբ, Ռուսաստանի Դաշնությունը բացել է իր օդային սահմանները բոլոր երկրների հետ, բացառությամբ միայն Հայաստանի Հանրապետության, Դավիթ Ջամալյանը պատասխանում է՝ բոլոր այլ ասպարեզներում կնճիռներ հայ-ռուսական հարաբերություններում արդեն երկու տարի շարունակ կան և դրանք միայն խորացման միտում են դրսևորում, բայց անվտանգության առումով ռուսական ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը հստակորեն գիտակցում է Հայաստանի Հանրապետության տեղն ու դերն իրենց երկրի անվտանգության ապահովման համատեքստում։ Այս առումով, ըստ ռազմական փորձագետի, անվտանգության վերաբերյալ ամենակենսական հարցերի առնչությամբ խոչընդոտներ չեն ստեղծվի.«Իհարկե սա բնավ չի արդարացնում գործող իշխանության ապիկարությունը և նրանց՝ ոչ հայանպաստ ուժերի կողմից առաջ քաշված օրակարգով առաջնորդվելը։ Զուտ ռազմական գերատեսչությունների մեջ ընթացքող համագործակցությունը, կարծես թե նորմալ է ընթանում և այն ոչ միայն պետք է այդպես էլ պահպանվի այլ ավելի խորացվի և ամրապնդվի»։

«Փաստինֆո»-ի այն դիտարկմանը, որ օրեցօր առավել ինտենսիվ են դառնում հայ- ադրբեջանական հակամարտության համատեքստում սպասվելիք ռազմական բախումներում թուրքական զինյալ խմբավորումների մասնակցության մասին լուրերը, նախօրեին էլ գերմանացի լրագրող Լինդսի Սնելը թվիթերյան գրառումով հայտնել էր, որ Սիրիայից պրոթուրքական զինյալներ են Անկարայից ժամանել Բաքու, հետևաբար, արդյո՞ք մոտ ապագայում նշմարվող ռազմական գործողությունների վերսկսման պարագայում թուրքական կողմն ակտիվ մասնակցություն կունենա հայ -ադրբեջանական հակամարտության ընթացքում՝ Դավիթ Ջամալյանը պատասխանում է՝ իհարկե այո, ավելին՝ շատ սպասելի է, որ Թուրքիան Ադրբեջանի հետ ձեռք ձեռքի տված ռազմական գործողություններ ծավալի Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի դեմ հրահրված ռազմական ագրեսիայի ընթացքում. «Նորից եմ կրկնում՝ այստեղ նոր բան չկա՝ Թուրքիան միշտ այս կամ այն կերպով ներգրավված է եղել Հայաստանի Հանրապետության դեմ Ադրբեջանի վարած ագրեսիվ ռազմական գործողություններում՝ սկսած Թուրքիայում պատրաստված հատուկ նշանակության ուժերի, տարատեսակ հրահրիչների, մահմեդական ծայրահեղական խմբավորումների ներգրավվածությունից և այլն։ Այս պարագայում չենք կարող բացառել նաև, որ թուրքական կանոնավոր զինված ուժերը կարող են ինչ - որ պահից ներգրավել ղարաբաղա -ադրբեջանական ռազմական գործողությունների մեջ»։
Անդրադառնալով ՄԱԿ-ի Գլխավոր Քարտուղար Անտոնիո Գուտերրիշի կողմից այսօր արված պաշտոնական հայտարարության թեմային, որով վերջինս հայտնել էր, թե մինչ տարեվերջ աշխարհում գոյություն ունեցող ազգամիջյան բոլոր կոնֆլիկտները հանգուցալուծում կունենան, աշխարհում կրակի տոտալ դադարեցում կլինի, ինչի վերաբերյալ, ըստ վերջինիս, արդեն իսկ ձեռք են բերվել նախնական պայմանավորվածություններ, Դավիթ Ջամալյանը մեկնաբանում է՝ հավանաբար գործ ունենք անհիմն լավատեսության հետ, եթե, իհարկե, ավելի վատթարագույն տարբերակ չկա, ինչը կարող է ստվերային պայմանավորվածության արդյունք լինել, որն, ըստ ռազմական փորձագետի, մեր պարագայում հաստատ հայանպաստ լինել չի կարող. «Մեզ վերաբերող կոնֆլիկտի՝ ղարաբաղա- ադրբեջանական հակամարտության կարգավորումը մի հավանական լուծում ունի՝ դա Ադրբեջանի կողմից Արցախի փաստացի տարածքի ճանաչումն է։ Ադրբեջանն ի վերջո պետք է հասկանա, որ իր սահմանները երբեք Սովետական Ադրբեջանի չափերով չեն կարող լինել, դա պարզապես հնարավոր չէ։ Բոլոր մնացյալ լուծումները հայանպաստ լուծում չեն»։

Դավիթ Ջամալյանը հավանական համարեց ռազմական գործողությունների մոտալուտ վերսկսումը. «Պետական սահմանների հարաբերական անդորրը խիստ ժամանակավոր երևույթ է։ Թե ի՞նչ ուժերի ներգրավմամբ կարող է վերսկսվել հայկական կողմի դեմ թուրք- ադրբեջանական համատեղ ռազմական ագրեսիան, չգիտեմ, բայց, որ այս հակամարտությունը շատ հստակ ցիկլային բնույթ ունի և մոտ ապագայում ռազմական գործողությունների վերսկսումն ակնհայտ է, սա կարծում եմ բոլորին է պարզ։ Պետք է պատրաստ լինենք գործողությունների զարգացման հավանական բոլոր տարբերակներին, այդ թվում՝ նաև, մեզ համար ամենավատթարագույն տարբերակին՝ լայնամասշտաբ պատերազմի վերսկսման հավանականությանը»,- եզրափակում է ռազմական փորձագետ Դավիթ Ջամալյանը։

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո