Փաստ ինֆո

«Միջազգային փորձը ցույց է տալիս, որ կոռուպցիայի կանխարգելման մարմին ունենալը ճիշտ լուծում է՝ խնդիրն այն է ինչպես է դա կիրարկվում, մանավանդ կանխարգելման համակարգի վատ անցյալ ունեցող երկրի համար՝ ինչպիսին Հայաստանն է։ Իհարկե, կան երկրներ, օրինակ՝ Գերմանիան, որտեղ այդպիսի մարմիններ չկան, բայց մենք Գերմանիա չենք։ Մենք ունեցել ենք համակարգային կոռուպցիայի «փառահեղ» պատմություն ու այդ պայմաններում պետք է լինեն մասնագիտացված մարմիններ»,- այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նշեց «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոնի» ծրագրերի ղեկավար Վարուժան Հոկտանյանը՝ խոսելով կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով ունենալու, հանձնաժողովի կողմից տրվող բարեվարքության մասին եզրակացության կարևորության մասին։

Հոկտանյանը կարծում է, որ այլ հարց է, որ որքանով հակակոռուպցիոն մարմինները կկարողանան իրավիճակը շտկել։ Ըստ նրա հաճախ լինում են փոփոխական գործոններ, որոնք ազդում են այդ արդյունքի վրա։ Կան շատ երկրներ, որոնք ցույց են տվել, որ այդպիսի մարմիններ ստեղծելն էլ չի օգնել՝ բայց և դրական օրինակներ էլ կան ՝Հանգ Կոնգը, Սինգապուրը։ Էական բարելավումներ եղել են Բալթյան երկրներում, չնայած Էստոնիայում առանց այսպիսի մարմնի լավ է վիճակը։

«Մենք չունեինք այդպիսի մարմիններ, բայց ասել, որ դրանք լինեն՝ լավ կլինի, ճիշտ չէ։ Եթե կա քաղաքական կամք, եթե կան տնտեսական, քաղաքական, սոցիալական նախադրյալներ, այդ դեպքում սա էլ ավելի կնպաստի կոռուպցիայի նվազմանը։ Եթե չկա նման բան ուզում ես 15 մարմին ստեղծի՝ չի օգնի»,- վստահեցրեց Հոկտանյանը։
Անդրադառնալով հանձնաժողովի ուսումնասիրությունների արդյունքում տրված եզրակացությունների նշանակությանը՝ Հոկտանյանը կարեւորեց փաստերի առկայությունը։ Պատգամավորներն իրենք գիտեն՝ ինչու է եզրակացությունը բացական։ Թե ինչպիսի՞ն պետք է լինի բացասական եզրակացության հետեւանքը, ինչպե՞ս պետք է դիտարկվի՝ Հոկտանյանն ասաց.- «Բարդ հարց է»։

«Եթե գնանք սկզբունքային ճանապարհով՝ այդպիսի եզրակացությունից հետո ընդհանրապես ճիշտ կլիներ, որ թեկնածությունը փոխվեր, այլ թեկնածու առաջադրվեր՝ անկախ անձերից։ Կա մեկ այլ ռիսկ, որը կապված է հանձնաժողովի հետ՝ որքանո՞վ է հանձնաժողովը օբյեկտիվ։ Այսինքն՝ հանձնաժողովը ներկայացրեց իր նկատառումները և դրանց հիման վրա տվեց բացասական եզրակացություն։ Տվյալ պաշտոնի համար, օրինակ՝ կա ևս երկու թեկնածու։ Այստեղ հարց կարող է առաջանալ՝ արդյո՞ք հանձնաժողովի եզրակացություններն իսկապես քաղաքականապես մոտիվացված չեն։ Դա չի նշանակում, որ այդպիսի եզրակացություն չպետք է տրվի, բայց պետք է դրանից ելնելով պատգամավորները բարձրացնեն այն հարցը, որ որքանով է այդ եզրակացությունն օբյեկտիվ։ Չնայած, որ 100 տոկոսով պետք է վստահենք հանձնաժողովին, հիմնվենք այն կանխավարկածի վրա, որ նրանց վրա որևէ ազդեցություն չկա, որ իրենք լիովին, իսկապես անկախ են և նրանց հաշվով այդ խնդիրը չկա, նրանք որևէ ազդեցության ենթակա չեն։ Կարող է այլ թեկնածուներին տան դրական եզրակացություն, այդտեղ ևս հարցեր առաջանան։ Ճիշտ կլինի ոչ թե հանձնաժողովի որոշումը լինի իմպերատիվ՝ այսինքն թեկնածությունը հանվի, այլ ԱԺ-ն որոշի»։

Վարուժան Հոկտանյանը հիշեցնում է, որ նոր կայացած մարմին է հանձնաժողովը, նոյեմբերի 20-ին կլրանա հանձնաժողովի գործունեության մեկ տարին, բայց չգիտենք այն որքանով է իսկապես անկախ։ Ինքը, սակայն, հիշեցնում է՝ ինքը կանխավարկած չունի, որ հանձնաժողովը կախյալ է։

«Հանձնաժողովի գործունեության մասին պետք է գոնե լուրջ վերլուծություններ անեն, հնարավոր կլինի եզրակացնել անկախ են, թե ոչ։ Նույնիսկ, եթե նրանք անկախ են, ես, իհարկե, կանխավարկած չունեմ, որ նրանք կախյալ են, սակայն պետք է լինի իրենց գործունեության օբյեկտիվ վերլուծություն։ Եթե մենք ունենք 100 տոկոս վստահություն, որ անկախ հանձնաժողով է, հարց է առաջանում ՝ ինչո՞ւ ենք այդ հարցը թողնում Ազգային ժողովին։ Ի վերջո, օրինակ՝ դատավորի հարցը թողնում ենք ԱԺ պատգամավորների քվեարկության, չնայած իմ անձնական կարծիքը կլինի, որ դա քվեարկության չդրվի, կամ մի դեպքում դրվի, եթե կա բացասական եզրակացություն։ Կամ նախագահն ՍԴ դատավորի պաշտոնում առաջարկեց ինչ-որ թեկնածուի, ինչի՞ դա պետք է քվեարկության գնա ԱԺ, նույնը օրինակ կառավարության թեկնածուինը։ Որովհետև այդտեղ քաղաքական մեծամասնություն կա, որը կարող է իր ուզած թեկնածուի օգտին քվեարկել։ Ու մենք ունեցանք այդպիսի նախադեպ՝ 2019 թվականին։ Հիմա այստեղ էլ կարող է դեմ քվեարկեն դատավորների ընդհանուր ժողովի, կամ նախագահի թեկնածուի օգտին։ Դա շատ հետաքրքիր կլինի, որովհետև նախագահի թեկնածուն դրական եզրակացություն է ստացել, բայց 2019-ին դեմ քվեարկեցին նրան։ Ֆունդամենտալ լուծումը իմ կարծիքով կլիներ այն, որ հիմա, երբ նոր Սահմանադրություն է մշակվում, ես օրինակ կառաջարկեի, քանի որ ԱԺ-ում քաղաքական մեծամասնության գաղափարը կա, այնտեղ դա չքվեարկվեր, մարմինները առաջադրվեին և միայն բացասական եզրակացության դեպքում դա դրվեր ԱԺ քննարկմանը, կամ այլ մեխանիզմներ լինեին։ Կամ հենց առաջադրող մարմինը նորից որոշում ընդուներ»,- եզրափակեց Հոկտանյանը։

Նշենք, որ մամուլում շրջանառվող տեղեկությունների համաձայն՝ հանձնաժողովը բացասական եզրակացություն է տրվել ՍԴ դատավորի պաշտոնի համար դատավորների կողմից ներկայացված ՎԴ նախագահ Երվանդ Խունդկարյանի թեկնածությանը ու առայժմ պարզ չէ, սակայն հայտնի չէ, թե ինչ հիմքով ու ինչ հետեւանքներ այն կարող է ունենալ։ Համենայն դեպս՝ բացասական եզրակացություն տալով հանդերձ հանձնաժողովը այն իրավապահ մարմիններին չի ուղարկել։

Աղբյուր` Փաստինֆո