Փաստ ինֆո

«Այս նախագիծը ծնվել է ուղիղ եթերում՝ «Մուզանավ» կազմակերպության կողմից նախաձեռնված բաց հարթակում տեղի ունեցող քննարկումների ընթացքում, որտեղ համախմբվում էին տարբեր ոլորտների արվեստագետներ՝ երաժշտություն, կինո թատրոն, նկարչություն և այլն։ Քննարկումներից մեկի ընթացքում շատ սպոնտան առաջարկություն հնչեց՝ գուցե դո՞ւրս գանք համացանցից և ավելի լայն ֆորմատո՞վ քննարկենք արվեստագետ – իրավական դաշտ հարաբերությունները։ Հենց այսպես էլ սկիզբ դրվեց այս նախաձեռնությանը, որ այսօր այստեղ է հավաքել մեծ թվով ազատ արվեստագետների»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասում է երգչուհի, երգահան, «Մուզանավ»-ի համահիմնադիր Լիլիթ Բլեյանը ՝ խոսելով «Ինքնանույնականացում - 2020» ազատ ստեղծագործողների համաժողովի օրակարգում ընդգրկված թեմաների մասին։

Հրազդանի Շառլ Ազնավուրի անունը կրող հրապարակում «Մուզանավ» հասարակական կազմակերպության կողմից կազմակերպված «Ինքնանույնականացում - 2020» ազատ ստեղծագործողների համաժողովի նպատակն էր՝ քննարկել տարբեր բնագավառներում ստեղծագործող անհատներին միավորող խնդիրները, միասին փորձել առաջարկներ ու հնարավոր լուծումներ գտնել բարձրացված խնդիրների վերաբերյալ։

Համաժողովի նախաձեռնող խմբի անդամ երգչուհի, երգահան, «Մուզանավ»-ի համահիմնադիր Լիլիթ Բլեյանը նկատում է՝ Հայաստանում ապրող և ստեղծագործող ազատ արվեստագետների խնդիրներն, իրոք երբեք կանոնակարգված չեն եղել , հատկապես վերջին ամիսներին համավարակի շրջանը ավելի սուր զգացնել տվեց բացը, թեև մյուս կողմից դա լավ առիթ հանդիսացավ, որպեսզի ազատ ստեղծագործող արվեստագետներն, ի վերջո, համախմբվեն, ավելի խորքային նայեն իրավիճակին և բարձրացնեն իրավական դաշտում իրենց կարգավիճակի լուծման հարցը.«Բազմաթիվ անգամներ ազատ ստեղծագործողներ քննարկել են իրավական դաշտ – ազատ արվեստագետ հարաբերությունների կարգավորման խնդիրը, բայց ինչպես հաճախ է պատահել, բոլորս նորից ցրվել ենք մեր գործերով և խնդիրը, ի վերջո, միշտ բաց է մնացել։ Համավարակի երկար ամիսների ընթացքում մենք կենտրոնացրինք մեր ուժերը և հասկացանք, որ ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու լուծումներ կան։ Դրանք կարող են լինել օրենսդրական լուծումներ՝ գործադիրի կողմից իրականացված հստակ քայլերի համատեքստում, կարող են լինել ինքնակազմակերպվող համայնքի կողմից նախաձեռնվող նախագծեր և այլն։ Իհարկե, մենք՝ համաժողովի նախաձեռնող խմբի անդամներս ունենք մեր պատկերացումները, թե ինչպես և ինչ ճանապարհով պետք է կանոնակարգել հարցը, բայց այսօր այստեղ հրավիրված ազատ արվեստագետների հետ միասին ուզում ենք լայն ֆորմատով քննարկել հարցը, լսել բազմակողմանի ու տարբերվող մոտեցումներ»։

Լիլիթ Բլեյանը տեղեկացնում է ՝ համաժողովում ելույթների համար նախատեսված հայտագրման կարգը բաց է եղել, ազատ են լինելու միշտ՝ խնդրահարույց իրավիճակում հնարավոր արդյունավետ լուծումներ գտնելու համար։ Ամենալուրջ խնդիրը, որ տեսնում է ինքը արվեստի ոլորտում այն է, որ դաշտը կտրուկ բաժանման է ենթարկվում՝ մի կողմում պետական ստատուս ունեցող և պետական միջոցներով սնվող հատվածն է, որ տիրապետում է պետական գույքին և մշակութային ռեսուրսների, մյուս կողմում ազատ արվեստագետն է, ով մեն մենակ է մնացել իր խնդիրների և իրավական դաշտի հետ.«Այս բաժանումը ես համարում եմ ազատ արվեստի զարգացման ամենամեծ խոչընդոտը։ Որպեսզի անկախ արվեստագետը կարողանա պետական միջոցների նկատմամբ հասանելիություն ստանալ, ստիպված է գնալ պետական կազմակերպությունների հետ համագործակցության ճանապարհով, իսկ այդ համագործակցությունն առավել ևս իրավական դաշտում կանոնակարգված չէ։ Ստացվում է այնպիսի իրավիճակը, երբ անկախ արվեստագետն ազատ է, բայց մեծ հաշվով նա ազատ չէ, որովհետև հասանելի ռեսուրսները խիստ սահմանափակ են՝ կենտրոնացած հիմնականում մեկ տեղում։ Սա ոչ միայն անտրամաբանական է, այլ նաև հակաօրինական է, ինչի մասին ես պատրաստվում եմ մանրամասն խոսել համաժողովի ընթացքում»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասում է Լիլիթ Բլեյանը։

Հիշեցնենք, որ «Ինքնանույնականացում - 2020» ազատ ստեղծագործողների համաժողովի ընթացքում ելույթներով հանդես են եկել պրոդյուսեր Նիկա Բաբայանը, դերասան Հրանտ Թոխատյանը, երաժիշտներ և նախաձեռնող խմբի անդամներ Վահան Արծրունին, Մհեր Մանուկյանը, Լիլիթ Բլեյանը, քանդակագործ Վիգեն Ավետիսը, «Arm Strong production» ներկայացուցիչ Ռիմա Տիգրանյանը, Հայաստանի մշակութային հիմնադրամի տնօրեն Մանուկ Նիգոյանը, երգչուհի Մարինե Գրիգորյանը։

Ելույթների ընթացքում մանրակրկիտ անդրադարձ է եղել անկախ ստեղծագործողների խնդիրներին, այդ թվում՝ ազատ արվեստագետի՝ պետության կողմից որպես կարևոր ինստիտուտի անտեսվածության և, որպես հետևանք, ազատ արվեստագետի իրավական կարգավիճակի բացակայության թեմային, ինչպես նաև՝ պետական-հանրային, բոլորին պատկանող մշակութային օբյեկտների գույքային ռեսուրսի միակողմանի գերկենտրոնացման, և այդ ռեսուրսը ազատ ստեղծագործողների համար հասանելի դարձնելու հարցերին։

Ելույթ ունեցողները քննարկել են մշակույթի ոլորտի պետական համակարգման անկատարության և թերությունների, մշակութային մենեջմենթի ոչ արդյունավետ մեխանիզմների և նորերը գտնելու անհրաժեշտության, պետության կողմից ազատ արվեստագետների ստեղծագործությունների հանրահռչակմանն ուղղված առարկայական քայլերի կարևորության՝ Հայաստանում և Հայաստանից դուրս, պետական մշակութային միավորների ստեղծագործական ազատության ապահովման կարևորության և անկախ արվեստագետների հետ համագործակցության անկաշկանդ մեխանիզմներ ապահովելու հրատապության, պետության կողմից մշակութային կազմակերպությունների ներքին գործերին ուղիղ միջամտության վնասակար հետևանքների, ինչպես նաև՝ ընդհանուր մշակութային դաշտի ներքին ազատականացման և ապակենտրոնացման անհրաժեշտության մասին։

Մանրամասները՝տեսանյութում

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո