Փաստ ինֆո

Ուսումնական տարվան ընդառաջ ԿԳՄՍ-ն ուղեցույց է հրապարակել, որով սահմանվում է դպրոցներում նոր դասապրոցեսի կազմակերպումը։ Այնտեղ, սակայն, կան կետեր, որոնք արթնացրել են հասարակության լայն շերտերի, այդ թվում նաև՝ դպրոցահասակ երեխաների ծնողների, ուսուցչական անձնակազմի, կրթության ոլորտի փորձագետների, հոգեբանների, մի խոսքով՝ ոլորտին առնչվող և ոլորտի պատասխանատու բոլորի զայրույթը։

«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում հոգեբան Կարինե Նալչաջյանն անդրադառնալով առաջին անգամ դպրոց հաճախող աշակերտների համար նախատեսված սահմանափակումներին, դրանք որակում է՝ արհեստածին, վտանգավոր և լավ մշակված ծրագրի արդյունք.«Առանց այն էլ սովորական, նորմալ պայմաններում առաջին դասարան հաճախող երեխաները ստիպված են հաղթահարել հոգեբանորեն ասված՝ առաջին դասարանցիների ճգնաժամը, որովհետև անցումը խաղից՝ պարտականություններին արդեն իսկ լուրջ խնդիր է մանկահասակ երեխայի համար։ Դրա համար տարիներ շարունակ ստեղծվել են հատուկ մոտեցումներ, որպեսզի ուսումնական առաջին տարին հոգեբանորեն հնարավորինս սահուն անցում ունենա, մինչև երեխան սովորի, հարմարվի և այլն։

Հիմա այն իրավիճակը, որ կորոնավիրուսային վարակով պայմանավորված ստեղծվել է դպրոցական նոր ուսումնական տարվա համար կարելի է որակել որպես անբնական։ Առանց այն էլ առաջին դասարանի երեխաներն անցման դժվարություններն ունենալու են, ինչու համար են հավելյալ ստեղծել նաև այս անհասկանալի խառնաշփոթը։ Անգամ երեխայի նորմալ շնչելու իրավունքը աննախադեպ խիստ արգելքի տակ է դրված։ Մի կողմ թողնելով դիմակի կրման հետ կապված մաքուր բժշկական ասպեկտը, որպես հոգեբան կարող եմ արձանագրել հետևյալը՝ մարդու զգայարանները կոմպլեքսային աշխատանքի մեջ են գտնվում։ ԿԳՄՍ-ն առաջարկում է փակել երեխայի քիթն ու բերանը, աշակերտների շարժումները մինիմալի են հասցված, ապա այս իրավիճակը խանգարում է, որպեսզի երեխայի հոգեկան պրոցեսները՝ սկսած մտածողությունից, ընկալումից բնականոն հունով իրենց ֆունկցիան կատարեն։ Նույնիսկ մեծահասակների պարագայում՝ երբ շնչառությունը վատ է, օդը չի բավականացնում, ուզում ենք շարժվել, բայց հնարավորությունները սահմանափակված են, արդեն նյարդային ապրումներ ենք ունենում։ Սա զգայական մեկուսացման վիճակ է, որն անպայման թուլացնում է երեխայի ընկալողականությունը, որն էլ հանգեցնում է մտածողության նվազեցմանը։ Պայծառ ընկալունակությամբ երեխան գնում է դպրոց ու ահա, նրա առաջ այսպիսի արհեստածին արգելքներ են դնում, որտեղ երեխան բացառապես զբաղված է լինելու իր դիսկոնֆորտից ազատվելու ներքին մղումով։ Սա բացառապես բոլոր տեսանկյուններից անթույլատրելի է»։

«Փաստինֆո»-ի դիտարկմանը՝ արդյո՞ք սահմանափակված ընկալունակությամբ երեխան մեխանիկորեն չի դրսևորի ցածր առաջադիմություն հարցին, Հոգեբան Կարինե Նալչաջյանը պատասխանում է.«Եթե երեխայի զգայական աշխարհը կաշկանդված է, կաշկանդված են նրա շարժումները, իսկ խաղից նոր դուրս եկած երեխայի համար շարժուն վիճակն ուղղակի կենսական անհրաժեշտություն է, ապա սրա արդյունքում, ինչպես արդեն ասացի՝ թուլացած ընկալողականությամբ երեխային որքան էլ ուսուցիչը ջանք ու եռանդ չխնայելով փորձի դասապրոցեսին վերադարձնի, միևնույն է, մեծ իմաստով դրանք անիմաստ ջանքեր են լինելու։ Արդյունքում տուժելու է առաջին հերթին աշակերտի առաջադիմությունը, ինչի հետևանքներն իրենց երկար ժամանակ զգացնել կտան, եթե չասեմ՝ այդպես կարող է շարունակվել միշտ, որովհետև հիմքն արդեն սխալ է դրված»։

Ինչպե՞ս կարող են ձևավորվել աշակերտ – ուսուցիչ հարաբերությունները՝ նմանօրինակ պայմաններում, հատկապես երբ, ըստ նոր կանոնների՝ ռիսկային գոտում գտնվող մեծահասակ ուսուցիչները ստիպված են լինելու դպրոց հաճախել հատուկ արտագահուստով։ Հարցի վերաբերյալ հոգեբանը միանշանակ նկատառում ունի. «Երեխաները, որպես կանոն, հատուկ վերաբերմունք ունեն օրինակ բժիշկների նկատմամբ, հատկապես նրանց արտահագուստը երեխաների մոտ վախի և տագնապի զգացողություններ է առաջացնում։ Նույն խնդիրը հիմա առաջ է գալու դպրոցներում և պատկերացրեք՝ առաջին անգամ դպրոց հաճախող երեխան տագնապներ ունենա իր ուսուցչի նկատմամբ։ Ամբողջովին աղավաղվում է ուսուցչի կերպարը, սա էլ իր հերթին խեղաթյուրելու է նրա առաքելության ընկալումը՝ աշակերտների մոտ։ Սա անդառնալի հետևանքների կարող է հանգեցնել, սա անբնական, անթույլատրելի բան է, հասկանո՞ւմ եք»,- ասում է հոգեբանը։

«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում հոգեբան Կարինե Նալչաջյանը նկատում է՝ թեև հասարակական լայն շերտերում առկա բուռն քննադատությանն ու ընդդիմությանը, ԿԳՄՍ նախարարությունը, կարծես չի պատրաստվում որևէ փոփոխության ենթարկել իր իսկ կողմից հեղինակած անհասկանալի ու մերժելի կանոնները.«Եթե փորձենք ընդհանրական ներկայացնել այն պատկերը, որ հիմա առկա է կրթական ոլորտում, ապա անհնար կլինի չնկատել հետևյալը՝ կորոնավիրուսային վարակի և կրթական, այսպես կոչված, բարեփոխումների անվան տակ վտանգավոր խառնաշփոթ է ստեղծվել ողջ կրթական համակարգում։ Սրա մեջ են մտնում առարկայական չափորոշիչները, դպրոցներում որոշակի առարկաների բացառումը, անընդունելի դասաժամերի ավելացումը և սրան էլ գումարած արդեն այս նոր կանոնները։ Ես համոզված եմ, որ սա երկար ժամանակ և լավ մշակված ծրագիր է, որի միակ նպատակը մեր երկրի կրթական համակարգն անվերադարձ ջարդուփշուր անելն է։ Ամենաբարձր մակարդակներից հայտարարում են, թե Հայաստանն այսուհետ ժողովրդավարության բաստիոնն է, բայց սրան զուգահեռ մարդուն զրկում են ամենապարզունակ՝ շարժվելու և ազատ շնչելու իրավունքից։ Մարդիկ զայրացած են, բողոքի ալիք են բարձրացրել, հասարակական ամենալայն շերտեր ըմբոստանում են, որին ի պատասխան՝ իրենք՝ ձայն բարբառոյ հանապատի լուռ են։ Հետևաբար, ավելի քան պարզ է դառնում՝ սրանց գործողությունների ուղղությունը կանխորոշված է։ Հայաստանում բարեփոխումների անվան տակ կրթական համակարգն ամբողջովին որակազրկելու, շարքից հանելու մեծ և մտածած ծրագիր է իրականացվում»։

Ի՞նչ է սպասվում դպրոցներին սեպտեմբերի 15-ից հետո, հարցին հոգեբան Կարինե Նալչաջյանը պատասխանում է.«Ես բազմաթիվ ծնողներ գիտեմ, ովքեր ուղղակի ասում են՝այսպիսի պայմաններում երեխաներին դպրոց չեն տանելու։ Մենք հասել ենք մի վտանգավոր եզրագծի, որից այն կողմ հասարակական դիմադրությունն ուղղակի անխուսափելի է։ Թաքնվել կորոնավիրուսի թիկունքի հետևում և ողջ հասարակությանն ուղղակի թյուրիմացության մեջ գցել հնարավոր չէ, հույս չունենաք, տիկնայք և պարոնայք։ Դուք չեք կարող վերցնել ու ոչնչացնել մի ողջ կրթական համակարգ՝ հարվածի տակ դնելով սերունդների ճակատագիրը, զրկելով նրանց որակյալ կրթություն ստանալու իրավունքից։ Մենք դա ձեզ ուղղակի թույլ չենք տա, որովհետև սա մեր երկիրն է, այս ժողովրդի ուսերի վրայով եք դուք բարձրացել իշխանական ձեր աթոռներին, որի բարձրունքից հիմա փորձեր եք անում քանդելու ազգային արժեքները։ Դուք չեք կարող իրականություն դարձնել այն, ինչ ձեզ թելադրում են անդրօվկիանոսյան տերերի կողմից։ Հայաստանը ծնկի չի գալու»։

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո